رویداد۲۴ | امیرحسین جعفری: آنچه از اطلاعات رسانههای غربی به دست میآید، گویای هزینه گزاف اسراییل برای حملات اخیر و دفاع از خود است. این در حالیست که سامانههای پدافندی ایران با هزینههای بسیار کمتری کار میکنند و پاسخ موشکی ایران به اسراییل نیز نهایتاً ۱۰۰ میلیون دلار هزینه داشته است. از سوی دیگر کشورهای مختلف میدانند که تداوم این جنگ و شعلهورترشدن آتش آن، نیروهای نیابتی را برای حمله به تأسیسات نفتی کشورهای حامی اسراییل تشویق میکند. در نتیجه این جنگ به طور کلی منجر به گران ادارهتر شدن جهان خواهد شد، همانطور که بودجهٔ نظامی ایران هم طی روزهای اخیر ۲۰۰درصد افزایش یافت.
محمد فتحی زاد، پژوهشگر مسائل منطقه، معتقد است که هزینه اسراییل برای حمله به ایران، بسیار بیشتر از هزینهی پاسخهای ایران است. او میگوید: «درباره هزینههای جنگ، اطلاعات موجود، دسته چندم است و خود دولتها مطلع هستند. آنچه ما میدانیم سیستم دفاعی اسراییل پرهزینه است. در مقابل، سیستم ایران و حزبالله، ارزان هستند. زمانیکه شما به سمت آسمان اسراییل و سرزمینهای اشغالی شلیک میکنید، موشکی که در سامانه دفاعی اسراییل میخواهد یک پرتاپهای را رهگیری کند، هزینهٔ قابل توجهی دارد، در صورتیکه آن پرتاپه اصلاً آن قیمت را ندارد. بنابراین ما با یک هزینهٔ سنگینی در دفاع اسراییل رو به رو هستیم. دفع حملهٔ آوریل ۲۰۲۴، نزدیک ۱.۵ میلیارد دلار برای اسراییل هزینه داشته در حالیکه ایران حدود ۱۰۰ میلیون دلار برای وعده صادق۱ هزینه کرده است. با در نظرگرفتن دور دوم حملات دو طرف، اگر هزینه را برای هر دو طرف، دو برابر کنیم، میتوان گفت که هزینهٔ ایران برای پاسخها به اسراییل حدوداً ۲۰۰ میلیون دلار بوده است، در حالیکه اسراییل تاکنون بیش از ۳ میلیارد دلار هزینه کرده است.»
این پژوهشگر میافزاید: «فاصلهٔ این دو قیمت خیلی بالاست، ۲۰۰میلیون دلار ۲ درصد بودجه نظامی ایران در سال ۲۰۲۴ است، درحالیکه رقم ۳ میلیارد دلار، ۸ درصد بودجهٔ نظامی اسراییل است. این نسبت ساده نشان میدهد ما با یک چهارم بودجه نظامی کشورمان میتوانیم، کل بودجهٔ نظامی اسراییل را از بین ببریم.»
او معتقد است که آمریکا هزینههای نظامی اسراییل را تا حد زیادی پوشش میدهد و در این صحنه، افزایش بودجهٔ نظامی ایران تا 200 درصد، قابل فهم است. او میگوید: «طبق آمار ۷۰ درصد هزینههای اسراییل را آمریکا و کشورهای غربی پرداخت کردهاند. همین ۱.۵ میلیارد دلار هزینهٔ اسراییل برای حمله به ایران، فقط متعلق به اسراییل نبود و ۵۰۰ میلیون دلار آن را دیگر کشورها پرداخت کرده بودند. پشتیبان اصلی اسراییل در لبنان و غزه و ایران، مستقیماً با پول و خدمات آمریکاست. بر هیچکس پوشیده نیست که اگر آمریکا پشت اسراییل نبود، آنها هیچ توانی در مقابل ایران و نیروهای نیابتی نداشتند.»
فتحیزاد در تحلیل حمایت آمریکا از اسرائیل میگوید: «در جنگ بین ارمنستان و آذربایجان، تمام تحلیلگرها میگفتند این جنگ 2 ماه بیشتر زمان نمیبرد چون منابع دو کشور ضعیف است. کشوری مثل اسراییل که عمدهٔ تجهیزات خود را میخرد، در صورت نبود پشتیبانی آمریکا، توانی در برابر ایران نخواهد داشت. متأسفانه حمایت آمریکا به صورت همهجانبه صورت میپذیرد و فقط مالی و نظامی نیست، بلکه تکنولوژیک هم هست. شما وقتی یک مرکز نظامی را در اسراییل هدف قرار میدهید، زمان بازگشت آن مرکز به سر کار، خیلی کمتر از زمان بازگشت مرکز هدف قرار گرفته شده در ایران است.»
به نظر آقای فتحیزاد، افزایش بودجه نظامی کشور مسئله مهمی است: «درچنین شرایطی یکی از تبعات مهم جنگ این بوده که بودجه نظامی کشور ۲۰۰ درصد افزایش پیدا خواهد کرد. بودجه نظامی مسأله مهمی است. همین رشد ۲۰۰ درصدی نشان میدهد ما از این حملات درس گرفتیم و متوجه شدیم در کدام حوزهها نیازمند بازسازی و تقویت هستیم. در دفاع از آسمان کار اسراییل کار پیچیدهای نیست، اما چون ما کشور پهناوری هستیم، دفاع از تکتک مراکزمان دشوار است. بعد از جنگ ایران و عراق چون حملهای به ما صورت نگرفته بود، فقط مراکز حساسمان سیستم پدافندی خاص داشتند. امروز که قبح حمله شکسته است، ما نیازمند صرف هزینههای سنگین برای دفاع از مناطق مختلف هستیم. با این منطق، افزایش بودجه نظامی سال آینده توجیهپذیر است. ضربهای که ما را نکشد، قویترمان میکند.»
او معتقد است که تشدید حملهی اسراییل، میتواند ایران و نیروهای نیابتی را به سمت حملات گستردهای به تأسیسات نفتی کشورهای منطقه ببرد: «در شرایطی که اسراییل آمادهٔء حمله به ایران میشد، جی۷ یک بیانیه صادر کرد و ضمن اینکه از اسراییل خواهش کرد تنش را در منطقه به پایان برساند، نسبت به درگیریهای بعدی هشدار داد. واکنش سریع آنها نشان داد بر خلاف ادعایی که ایران کلاً یک میلیون بشکه نفت میفروشد و اگر پالایشگاههای ایران از دسترس خارج شود اتفاقی نمیافتد، ادعای درستی نیست. این ادعا در صورتی درست است که عربستان و عراق بتوانند نفت تولید کنند. ما میدانیم که حوثیها چیزی برای از دست دادن ندارند و به راحتی میتوانند آرامکو را تهدید کنند. چاههای نفت آذربایجان هم در دسترس موشکهای ایران است و نفت اسراییل و اروپا را دچار مشکل میکند. وقتی ایران در مرحله بحرانی قرار دارد، دلیلی ندارد دیگران را هم با خود به پایین نکشد. در نتیجه ادامهٔ این درگیری، بازارهای انرژی را در اروپا دچار مشکل میکند.»
فتحی زاد معتقد است که طبق گفته رسانههای غربی، در حملهٔ اخیر اسراییل، سامانههای دفاعی داخلی بهتر از سامانهٔ اس ۳۰۰ روسی عمل کردند: «غربیها میگویند در حملهٔ اسراییل به ایران تمام سامانههای اس ۳۰۰ مورد هدف قرار گرفتند. این حرف چه چیزی را به ما نشان میدهد؟ اس ۳۰۰ چیزی بود که ۱۵ سال دنبال آن بودیم، بعد که روسیه اس ۴۰۰ را رونمایی کرد تازه این سلاح را به ما داد و در نخستین آزمایش آن ادعا شد اس ۳۰۰ کاری نتوانست پیش ببرد. در کنار آن رسانههای غربی گزارش میدهد در درگیری چند شب قبل، سیستمهای بومی ایران توانست جلو اسراییل مقاومت کند. سیستم باور ۳۷۱ عملکردی فراتر از اس ۳۰۰ روسی داشته و توانسته با شلیک موشکهای بالستیک اسراییلی مقابله کند. اسراییل در حملهٔ اخیر از موشکهای راک استفاده کرده است. اسراییل میتواند در آسمان عراق باشد و با این موشکها شلیک کند. به هر حال سامانههای داخلی ما که توانستهاند با هزینه بسیار کمتری، عملکرد بهتری از سیستمهای وارداتی نشان دهند، یک نقطهٔ قوت و درس است.»
بازدارندگی هستهای
فتحی زاد معتقد است که ایران باید اضلاح دفاعی خود شامل سیستم موشکی، نیروهای نیابتی و بازدارندگی هستهای را تقویت کند. او میگوید: «مثلث دفاعی ایران از سه رأس تشکیل شده است. اول نیروهای نیابتی که توان آنها کاسته شده است. بخش دوم توان پهپادی و موشکی است که موجب افتخار است، ضلع دیگر برنامهٔ هستهای ایران است. با تضعیف نیروهای نیابتی خودمان، چارهای نداریم که اضلاع دیگر سیستم دفاعی را تقویت کنیم. لذا حرکت کردن به سمت توان هستهای، از نان شب هم برای کشور ما واجبتر است. در نهایت این کشورماست که باقی میماند. درست است با انقلاب تغییراتی در ارتش رخ داد اما ارتش باقی ماند، توان بازدارندگی هستهای هم برای آیندگان باقی میماند.»
این پژوهشگر مسائل منطقه معتقد است که ترکیه به دروغ موضع ضد اسراییلی اتخاذ کرده و اردوغان یکی از مسیرهای دسترسی اسراییل به انرژی است. او میگوید: «نقشههای هوایی این موضوع را نشان میدهند که شب حملهٔ اسراییل به ایران، دو هواپیمای تجسسی بر فراز جمهوری آذربایجان و ترکیه به پرواز درآمدند. اینها نشان میدهند که ما یک سری همسایه داریم که از درگیر شدن ما خوشحال میشوند. اصلاً نباید ژستهای سیاسی ضد اسراییلی اردوغان را باور کرد. مهمترین تامینکنندهٔ انرژی اسراییل، جمهوری آذربایجان است و نفت دریای خزر را از مسیر ترکیه به دست اسراییل میرساند. اردوغان اگر ضد اسراییل است جلو این مسیر ایستادگی کند.»