رویداد۲۴| حسین فلاحی: در تاریخ ۴ خرداد ۱۴۰۲، نسل چهارم موشک خرمشهر با نام خیبر توسط امیر محمدرضا آشتیانی، وزیر دفاع رونمایی شد. این موشک، آخرین نسل از موشک‌های خرمشهر است از انواع موشک‌های نقطه زن بدون نیاز به هدایت در فاز نهایی است.
موشک خرمشهر نسل چهارم موشک‌های بالستیک ایران است. موشک «خرمشهر۴» برد ۲ هزار کیلومتری داشته و وزن سرجنگی آن ۱۵۰۰ کیلوگرم است. طول سرجنگی آن حدود ۴ متر است و هدایت آن در فاز میانی انجام می‌شود.
این موشک پس از رهاشدن از سکوی پرتاب مطابق با برنامه به سوی بالا حرکت می‌کند که در ارتفاع مشخص با سرعت مشخص بدنه از کلاهک جدا شده و فقط سرجنگی آن باقی می‌ماند. این موشک پس از طی مراحل فوق وارد فاز میانی می‌شود که برد اصلی موشک در آنجا تنظیم می‌شود.
سر جنگی موشک در ارتفاع چندکیلومتری خارج از جو قرار گرفته و در این مدت موتور‌های پشت این سرجنگی دو فرآیند انجام می‌دهند. اولین قدم برطرف‌کردن اغتشاشات ناشی از جدایش موتور از سرجنگی است و گام دوم، استفاده از موتور‌های دیگری است که به سرجنگی کمک می‌کنند تا به سوی هدف تعیین‌شده برود.
هنگامی که فاز میانی به مرور در حال پایان است، باید تمام خطا‌ها به سمت صفر برود. یعنی موتور‌ها باید به نحوی در این فاصله طولانی ۲ هزار کیلومتری کار کرده باشند که همه خطا‌ها را به سمت صفر برده و سر جنگی را به پایداری کامل برسانند.
هنگامی که حرکت موشک در فاز میانی رو به پایان است، سرجنگی آماده ورود به جو غلیظ می‌شود. در این مرحله، شاهد کاهش تدریجی سرعت موشک از ۱۶ ماخ در فاز میانی به ۸ ماخ است. سرعت ۸ ماخ برای یک موشک مانند خرمشهر۴ یعنی مقابله با آن برای سامانه‌های پدافندی یک کار محال است.
هنگام ورود سرجنگی به جو غلیظ، برای ایجاد شرایط پایدار موتور‌های دیگری فعال می‌شوند که سرجنگی را مانند یک مته و چرخ دوار در یک مدار دایره‌ای شکل گردش می‌دهند تا پایداری خود را در حرکت به سوی هدف حفظ کند و انحرافی در مسیر حرکت موشک ایجاد نشود.
موشک خرمشهر۴ دارای سه فاز مختلف است. فاز اول، ارتفاع، سرعت و برد اصلی را تعیین می‌کند. فاز دوم، مرحله میانی است که ۲ هزار کیلومتر را برای پایداری و کنترل اغتشاشات مدیریت می‌کند.
فاز سوم، ورود موشک به جو غلیظ است که در این مرحله، موتور‌های دیگری فعال هستند تا بتوانند با چرخش بسیار بالا جلوی انحراف را گرفته و این موشک را به سوی هدف از پیش تعیین شده هدایت کرده و به نقطه بزنند.
موشک «خرمشهر۴» با توجه به سرعت بالای خود قابلیت مقاومت در برابر جنگ الکترونیک را دارا است. سرعت این موشک ۸ ماخ است و هنگام حرکت به سوی هدف در حال چرخش است. در این حین، سامانه هدایت آن کاملاً قطع بوده و به همین دلیل، هیچ عملیات جنگ الکترونیکی روی آن موثر نیست. یعنی موشک در این مرحله یک قطعه مکانیکی کامل است.
همه هنر موشک خرمشهر۴ دارابودن سیستم هدایت و کنترل در فاز میانی است که هم اغتشاشات را کنترل می‌کند و هم موشک را به سوی هدف نهایی سوق می‌دهد. بنابراین، موشک هنگام ورود به جو غلیظ عملاً یک موشک هدایت‌شده از قبل است و برای حفظ این هدایت با چرخشی که به سرجنگی موشک داده می‌شود آن را تا رسیدن به هدف کنترل می‌کنند.
موشک «خرمشهر۴»، نخستین موشکی است که در فاز میانی هدایت می‌شود. موشک‌های قبلی کشورمان از این ویژگی برخوردار نبودند و پس از ورود به جو غلیظ باید تنظیم می‌شدند تا به سوی هدف به حرکت کند. در واقع، سامانه هدایت و کنترل موشک نیز پس از ورود به جو غلیظ فعال بود که امکان داشت تا از طریق جنگ الکترونیک به آن آسیب وارد شده و به آن خطا بدهد.
موشک خرمشهر یک پلتفرم و یا سکوی ثابت طراحی شده است که با گذشت زمان فناوری‌های جدید بر روی آن ایجاد شده است. یکی از این تغییرات درخصوص سکوی موشک است که کامل‌تر شده و سرعت آن نسبت به قبل ۳ برابر شده است. موشک خرمشهر ۴ نسبت به نسل‌های قبل دقت بیشتری دارد و ماندگاری سوخت در داخل این موشک سوخت مایع است، ۳ سال است.
این امکان وجود دارد تا سوخت در موشک «خرمشهر ۴» تا ۱۰ سال ذخیره شود. تا پیش از این، ماندگاری سوخت مایع یک یا دو روز بود، چون سوخت مایع خوردگی زیادی دارد و پس از یک یا دو روز باعث سوراخ شدن مخزن موشک می‌شد. به همین دلیل، برای افزایش مدت زمان ذخیره سوخت مایع در مخزن موشک‌ها، هم آلیاژ‌ها و هم ترکیب سوخت را تغییر کرد و اکنون این سوخت ماندگاری ۱۰ ساله دارد یعنی مانند موشک‌های سوخت جامد که با قطعیت ۱۰ سال ماندگاری دارد و در انباره می‌تواند ذخیره شود. اکنون موشک‌های سوخت مایع کشورمان نیز به چه عمری رسیده اند، ولی برای اطمینان از موضوع زمان ماندگاری سوخت مایع در مخزن موشک ۳ سال اعلام می‌شود.
افزایش سرعت به‌کارگیری نسل چهارم موشک خرمشهر از دیگر مزیت آن است. موشک خرمشهر ۴ برای پرتاب نیاز به سکوی ثابت نداشته و از روی سکوی متحرک پرتاب می‌شود. زمان آماده‌سازی و عملیاتی شدن این موشک قبلاً زیاد بود، اما اکنون به زیر ۱۵ دقیقه رسیده است. همچنین برروی سرجنگی موشک «خرمشهر ۴» فعالیت‌های بسیاری انجام شده است. مثلا سطح مقطع راداری آن بسیار کاهش داده شده تا رادار‌های دشمن نتواند آن را تشخیص دهد.
نام موشک: خرمشهر۴- یا خیبر
تاریخ رونمایی: ۴ خرداد ۱۴۰۲
طول موشک: ۱۳ متر
قطر موشک: ۱/۵ متر
وزن موشک: ۳۰ تن
وزن سرجنگی موشک: ۱۵۰۰ کیلوگرم
برد موشک: ۲۰۰۰ کیلومتر
خطای دایره ای: ۱۰ تا ۳۰ متر
سوخت موشک: هایپرگالیک – یک مرحله‌ای
سرعت موشک: خارج از جو ۱۶ ماخ و داخل جو ۸ ماخ