رویداد24| دکتر احمد بخارایی، جامعه‌شناس، در گفتگویی پیرامون جنبش‌های اجتماعی و مرزبندی اخلاقی در جامعه، به تحلیل نمونه‌هایی از هنجارشکنی‌های فردی و اثرات آن در بستر یک حرکت اجتماعی پرداخت.
دکتر بخارایی با توضیح مفهوم جنبش‌های اجتماعی گفت: “زمانی که حرکتی به‌طور کامل از رفتارهای جاری در جامعه متمایز و مشخص است و مرزبندی واضحی دارد، می‌توان آن را استارت جنبش اجتماعی دانست. برای شکل‌گیری یک جنبش، باید مرز‌های آن با زبان تند و گزنده و همچنین متفاوت از جریان‌های غالب جامعه کاملاً مشخص باشد. ”
وی به مورد دانشجوی دختری اشاره کرد که مقابل دانشگاه اقدام به عملی غیرمتعارف کرده بود و افزود: “این حرکت نه‌تن‌ها یک کنش فردی نبوده، بلکه در قالب یک کنش جمعی درک می‌شود. چنین عملی بازتاب‌هایی اجتماعی داشته که موجب دخالت وکلای مختلف و بحث رسانه‌ها پیرامون این موضوع شده است. این نوع از وضوح و تمایز در عمل، نه تنها بد نیست، بلکه برای یک حرکت اجتماعی ضرورت دارد. ”
دکتر بخارایی در پاسخ به پرسشی درباره مرز‌های اخلاقی این موضوع، به تفاوت مفهوم هنجار و اخلاق اشاره کرد و اظهار داشت: “مرزبندی اخلاقی می‌تواند برای یک فرد معنایی خاص داشته باشد، اما در تحلیل جامعه‌شناختی، موضوع به هنجار‌ها گره می‌خورد. این دانشجو در ظاهر رفتاری هنجارشکنانه داشت، اما این عمل معنایی فراتر از اخلاق فردی دارد. در جامعه‌شناسی، به جای نگاه اخلاقی، باید به این رفتار به‌عنوان کنشی اجتماعی نگاه کرد که دیگر در محدوده فردی قابل تحلیل نیست. ”
وی با اشاره به نظریات رابرت کی. مرتن در حوزه جامعه‌شناسی افزود: “مرتبط با مفهوم طغیان، مرتن معتقد است که در جامعه افرادی که هنجار‌ها را نمی‌پذیرند و به اهداف یا ابزار‌های پذیرفته شده وفادار نیستند، به سمت رفتارهای هنجارشکنانه و طغیان روی می‌آورند. ”
دکتر بخارایی در پایان تاکید کرد که استفاده از برچسب‌های اخلاقی و غیر اخلاقی در تحلیل این‌گونه کنش‌ها، نوعی ساده‌سازی و مغالطه است و باید به درک عمیق‌تری از پدیده‌های اجتماعی پرداخت.
منبع: اندیشه معاصر