رویداد۲۴ | مازیار وکیلی: مادر و مادر بودن در ذهن و ضمیر ایرانیان جایگاه بسیار ویژه‌ای دارد. جایگاهی قدسی که مادران را هم ردیف قدیسان قرار می‌دهد. به دلیل همین جایگاه ویژه است که مادر یکی از کاراکتر‌های اصلی و همیشگی در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی است. بازیگران زیادی در سینمای ایران نقش مادر و مادربزرگ را بازی کرده‌اند. اما تنها یک بازیگر بوده که توانسته لقب مادر سینمای ایران را از آن خود کند؛ حمیده خیرآبادی ملقب به نادره. بعید است تماشاگران سینمای ایران تصویری جز تصویر یک مادر نگران از حمیده خیرآبادی در ذهن خود داشته باشند. مادری نگران که نه تنها در انجام وظایف زنانه مانند خانه داری و آشپزی توانایی بالایی دارد بلکه می‌تواند با استفاده از تکنیک‌های خاص حود اعضای خانواده را کنار هم منسجم نگه دارد. نادره از همان سال‌های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نقش مادر را بازی کرد و همین نقش را در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی در فیلم‌ها و سریال‌های مختلف ادامه داد. نکته شگفت انگیز درباره خیرآبادی این است که او همیشه نقش مادر را به یک شکل بازی می‌کرد، اما این موضوع هم باعث نشد تماشاگران ایرانی از تماشای او روی پرده سینما و قاب تلویزیون خسته شوند.
راز و رمز حمیده خیرآبادی چه بود که هیچ گاه برای تماشاگر ایرانی تکراری نشد؟ شاید یکی از مهم‌ترین دلایل تکراری نشدن خیرآبادی نزدیکی او به مادر آرمانی بود که به عنوان یک کهن الگو در ذهن همه ایرانیان نقش بسته است. زنی با صورتی گرد و هیکلی فربه که همیشه لبخندی شیرین روی صورتش داشت. مادری که مهربان بود، اما شیطنت‌های خاص خودش را داشت. مادری که اگر از دست فرزندانش عصبانی هم می‌شد هیچ گاه مهرش را از آنها دریغ نمی‌کرد. نادره با این ویژگی‌های ثابتی که برای سالیان سال آنها را حفظ کرد در سینمای ایران جاودانه شد. تبدیل شد به مادر همه ایرانیان. مادری که همه او را دوست داشتند. شاید بهترین توصیف را از این بازیگر بزرگ سینمای ایران بهزاد فراهانی انجام داده باشد که درباره او گفته است: «آدم در لبخند او همه بهار را می‌دید.»
ممل آمریکایی متفاوت‌ترین فیلمی است که حمیده خیرآبادی بازی کرده است. خیرآبادی در این فیلم نقش زن میان سال خوش گذرانی را دارد که فکر و ذکرش پیش مرد‌ها است. او برای ممل که عاشق سفر به آمریکا است دام پهن می‌کند تا او را شکار کند، اما در پایان فیلم در برابر عشق ممل به دخترخوانده‌اش نسرین شکست می‌خورد. خیرآبادی این نقش متفاوت را با شیطنتی جذاب و دوست داشتنی بازی کرده است. شیطنتی که در مواجهه با ممل تبدیل به یک علاقه قلبی می‌شود. مادام در کارنامه کاری خیرآبادی یک استثنا باقی ماند و این بازیگر ترجیح داد در فیلم‌های بعدی خود بازی در نقش مادر را ادامه دهد.
ماه عسل تجاری‌ترین فیلمی است که فریدون گله تا به امروز ساخته است. درباره ساخت این فیلم روایت جالبی وجود دارد که شگفت انگیز و بیان‌گر ذهن خلاق و توانای گله در درام پردازی است. گله برای این که بتواند پول ساخت این فیلم را از تهیه کنندگان بگیرد با آنها قراری می‌گذارد و از روی کاغذی سفید شروع می‌کند به خواندن فیلمنامه دقیقی که اصلاً وجود خارجی ندارد. تهیه کنندگان هم عاشق داستان می‌شوند و به گله پول لازم برای ساخت این فیلم را می‌دهند. خیرآبادی در این فیلم نقش ماه بانو مادر رضا (با بازی بهروز وثوقی) را بازی می‌کند. زنی مدیر و مدبر و خانه دار که زندگی خان بابا (با بازی جمشید مشایخی) را اداره می‌کند. او در ماه عسل هم همان مادر همیشگی است با شیطنت‌های خاص خودش. شیطنت‌هایی که نسرین در جای جای فیلم به آنها اشاره می‌کند.
اجاره نشین‌ها یکی از موفق‌ترین (و به بیانی موفق‌ترین) کمدی‌های تاریخ سینمای ایران است. فیلمی نمادین که گزارش دقیقی از وضعیت جامعه ایران در میانه دهه شصت ارائه می‌کند. شخصیت‌های فیلم هر کدام نماد و نماینده یکی از اقشار جامعه ایران هستند که به خوبی توسط مهرجویی دراماتیزه شده و در درون داستان فیلم جای گرفتند. حمیده خیرآبادی در این فیلم نقش مادر عباس آقا سوپرگوشت را بازی می‌کند. زنی شیرین و در عین حال مقتدر که می‌تواند بر روی تصمیم‌های عباس آقا تاثیر بگذارد. نکته جالب توجه حضور خیرآبادی در اجاره‌نشین‌ها این است که او در این فیلم نقش مادر عزت‌الله انتظامی را بازی می‌کند. در حالی که این دو بازیگر در عالم واقع هم سن هستند. اجاره نشین‌ها یکی از مهم‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران است و خیرآبادی همان نقش همیشگی را در آن بازی کرده است. با این تفاوت که در این فیلم نقشی که بازی کرده بار نمادین زیادی دارد.
جعفری جوزانی یکی از کارگردانان مشهور سینمای ایران است که مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته کارگردانی از دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو آمریکا دریافت کرده است. اما این حضور در آمریکا باعث نشده که او شیفته غرب شود. نگاه او به غرب به سید احمد فردید و شاگردان این فیلسوف معاصر نزدیک است و همین موضوع باعث شده تا در فیلم‌هایش نقد‌های صریحی نسبت به غرب انجام دهد. یک مرد، یک خرس هم از این قاعده مستثنی نیست. فیلم به داستان جوان خل وضعی بنام لم لعلی (با بازی حمید جبلی) می‌پردازد که یک خرس دارد و با این خرس بچه‌های محل را سرگرم می‌کند. کمالی (با بازی محمدعلی کشاورز) ساکن پولدار و همسر جوانش نرگس (با بازی عاطفه رضوی) مخالف حضور لم لعلی و خرسش در محل هستند و می‌خواهند او را بیرون کنند. اما بچه‌ها با کمک خاله خراسانی (با بازی حمیده خیرآبادی) به مقابله با او برمی‌خیزند. حمیده خیرآبادی در این فیلم نقش خاله خراسانی را بازی می‌کند. زنی مقتدر که رهبر مخالفان کمالی است. نادره این نقش را با شیرینی خاص خود به خوبی ایفا کرد و برای همین فیلم هم کاندیدای بهترین بازیگر نقش مکمل زن از جشنواره فیلم فجر شد.
پدر سالار یکی از مهم‌ترین سریال‌هایی است که از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده است. خواجویی در این سریال به تقابل سنت و مدرنیته می‌پردازد و از خلال تقابل اسدالله خان (با بازی محمدعلی کشاورز) بزرگ خاندان واعظیان با برادرزه و عروسش آذر (با بازی کمند امیرسلیمانی) نشان می‌دهد که زنان جوان ایران در سال‌های پس از جنگ تفاوت‌های عمده‌ای با زنان پیش از خود داشتند و سنت‌های پدرسالارانه جامعه ایران را به چالش می‌کشیدند. خیرآبادی در این فیلم نقش ملوک همسر اسدالله خان را بازی می‌کند. یک زن سنتی ایرانی که در تلاش است میان شوهر و فرزندان خود صلح برقرار کند. زنی که سلاح‌های زنانه اندک، اما کارآمدی دارد و خوب بلد است از این سلاح‌ها برای برقراری صلح استفاده کند. موفقیت همه جانبه پدرسالار جایگاه نادره را به عنوان مادر ابدی سینما و تلویزیون ایران تثبیت کرد.
خانه سبز یک اتفاق در تاریخ تلویزیون ایران بود. روایت فانتزی و شیرین بیژن بیرنگ و مسعود رسام از یک خانواده طبقه متوسط ایرانی میلیون‌ها بیننده را پای تلویزیون نشاند و خانه سبز را تبدیل به رقیبی برای سریال امام علی (ع) کرد. مفاهیم تازه و بدیعی که در سریال مطرح می‌شد و نگاه روشنفکرانه سازندگان سریال را بازتاب می‌داد از عمده دلایل موفقیت سریال خانه سبز بود. درخشش کم نظیر خسرو شکیبایی در نقش وکیلی روشنفکر و رمانتیک تصویر تازه‌ای از مرد ایرانی را به نمایش گذاشت که باعث محبوبیت استثنایی این بازیگر بزرگ سینمای ایران شد. خیرآبادی در این سریال هم نقش همیشگی خود یعنی مادر خانواده صباحی را بازی کرد. هنر خیر آبادی در خانه سبز این بود که توانست خودش را با فضای فانتزی سریال هماهنگ کند و بازی متفاوتی ارائه دهد که باعث شد بازی‌های این سریال خاطره انگیز یک دست از کار در بیاید.
قطار ابدی یکی از سریال‌های متفاوت تلویزیون ایران بود. سریالی اپیزودیک که تلاش می‌کرد در قالب آیتم‌هایی طنازانه مفاهیم اجتماعی را برای خانواده‌های ایرانی بیان کند. سریال خیلی زود پرطرفدار شد و اپپزود‌های مختلف آن جای خود را میان مردم ایران باز کرد. یکی از اپیزود‌های پرطرفدار مجموعه اپیزود حسن کچل بود که تصویری به روز از این افسانه قدیمی ایرانی ارائه می‌کرد. خیرآبادی در این سریال در قالب ننه حسن فرو رفت. مادر حسن کچل که در قسمت‌های مختلف تلاش می‌کرد پسر تنبلش را از خانه بیرون بفرستد. سال‌ها پیش خیرآبادی همین نقش را در فیلم موزیکال علی حاتمی بازی کرده بود. اما تفاوت آن فیلم با سریال قطار ابدی بسیار زیاد بود. خیرآبادی توانست آن نقش قدیمی را در فرمی تازه و متناسب با حال و هوای سریال به خوبی بازی کند.