رویداد۲۴| روح‌انگیز درّی: محمدباقر قالیباف، رییس مجلس دوازدهم بعد از ۵ سال حضور در جایگاه ریاست مجلس -۴ سال مجلس یازدهم و حالا نیز در نخستین سال مجلس دوازدهم- بالاخره از تک گویی و دکلمه یکطرفه از پشت تریبون‌ها کوتاه آمد و نخستین نشست خبری خود را در هفته مجلس برگزار کرد. نشستی که نشان داد سیاست سکوت او و دوری از پرسش و پاسخ مستقیم با اهالی رسانه تا قبل از آن، سیاستی درست و احتمالا منطبق بر شناخت دقیق از توان سخنگویی، قدرت مدیریت کلام و هوش هیجانی بوده است.
مهمترین جمله او در نشست خبری روز گذشته همان بود که در جلسه علنی مجلس نیز بیان کرده بود اما گویا تشنه تکرار آن بود:« حضور محمدجواد ظریف در دولت غیرقانونی است و او می‌تواند «با ظرافت» تا اصلاح قانون از سمت خود کناره‌گیری کند».
این توصیه با این فرم ادبیات، از زبان شخصیتی همچون محمدباقر قالیباف که شمایل عطش قدرت است ماراتن حضور او پس چندین نوبت در انتخابات گذشته ریاست جمهوری دستمایه شوخی‌های فضای مجازی شده بود و در آخرین دور رقابت‌ها حتی به اندازه سعید جلیلی – کاندیدای مغلوب در برابر مسعود پزشکیان- نیز رای نیاورد، هم عجیب است و هم تاثر برانگیز.
در مرحله نخست برای همه روشن شد گفته‌های محمدباقر قالیباف درباره موضوع حضور ظریف در دولت پزشکیان در نخستین نشست خبری‌اش بعد از حدود ۵ سال ریاست بر مجلس شورای اسلامی فراتر از گفتار شیخ اجل سعدی مبنی بر« تا مرد سخن نگفته باشد عیب و هنرش نهفته باشد» بود؛ هزار عیب رخ نمود و دریغ از یک هنر.
هدف گیری محمدباقر قالیباف در این قائله به سمت ظریف هم نشان از فقدان پختگی او در تصمیم سازی، درست مثل فقدان پختگی در کلامش است و هم نشان از داغی که از ظریف بر دل مغلوبان انتخابات است و هم نشان از ظرفیت پایین رییس فعلی مجلس در تحکیم و تجلی از وفاق ملی در عمل.
نخستین مساله در این شیوه سخنگویی قالیباف بی توجهی او به این واقعیت است که محمدجواد ظریف با همه معایب رفتاری و تصمیم گیری در عرصه سیاست داخلی به اندازه‌ای در عرصه بین المللی برای مردم در داخل کشور و برای عرصه بین المللی در خارج از کشور معتبر و محترم است که هم حضورش در یک دولت برای وجهه بین المللی آن دولت امتیاز ویژه تلقی می شود و هم یک پیام و درخواست او می تواند نرخ مشارکت را تغییر دهد و بخشی از آراء خاکستری را به پای صندوق رای بکشاند.
بیشتر بخوانید: واکنش ظریف به ادعای قالیباف درباره غیرقانونی بودن انتصابش
آیا آقای قالیباف هرگز در همه عمر فعالیت های سیاسی خود توان و پتانسیل چنین اثرگذاری را داشته است؟ مسلما خیر. او حتی در بازی‌های داخلی و تصمیم گیری‌های انتخاباتی در داخل جریان اصولگرایی عموما مورد وثوق و اقبال اتاق‌های فکر و تصمیم ساز یا شیوخ و گعده‌های جریان راست نبود. عموما مغلوب بود و محبوب نبود. حتی زمانیکه برخی از فرمانده‌هان سپاه در اقدامی غیرقانونی در مشهد جمع شدند تا برای انصراف جلیلی بکوشند باز نتوانستد اندک اجماعی ساده برای قالیباف بدست آورند. تکرار چندین باره حضورش در انتخابات ریاست جمهوری و نه شنیدن آن هم از جانب بدنه رای اصولگرایی وزن مردمی او را به خوبی نشان می دهد. با این کارنامه این چنین با ظریف سخن گفتن که نماید یک باور مردمی در دولت است، بر اساس چه تصور و یا نخوتی شکل گرفته است؟
ظریفی که امروز قالیباف با کنایه و پوزخند او را به کناره گیری با ظرافت توصیه می کند همان دیپلماتی است که یک سند بین المللی را برای ایران تنظیم کرد. سندی که رفقای دور و نزدیک اقای قالیباف در مجلس آتش زدند و بعد که دولت و مجلس در ید اختیار تام و تمام خودشان و دوستانشان قرار گرفت تنها پیش بینی ظریف را محقق کردند؛ همه جمع شوید نمی توانید نیم خط این سند و توافق را بنویسید!
فراتر از این دو نکته اما تغافل و یا شاید هم تجاهل محمد باقر قالیباف درباره نگاه کلان نظام به موضوع حضور ظریف در دولت است. قالیباف البته در طی ۱۰ روز گذشته به اندازه‌ای سرگیجه سیاسی گرفت که گویا خودش هم متوجه تغییرات عجیب در قبال رفتار و گرفتارش در قبال این مساله نشده؛ رای منفی خود به دو فوریت لایحه اصلاح قانون مشاغل حساس را منتشر می‌کند و هم‌صدا با پایداری‌ها ژست آنتی ظریف می گیرد.
کمتر از دو روز بعد در جلسه علنی روایت مهدی فضائلی را درباره موافقت رهبری با اصلاح مساله تابعیت قهری را تایید می‌کند و بعد در همان هفته می گوید گزارش کمیسیون امنیت را قرائت نمی‌کنیم اما حضور ظریف در دولت غیرقانونی است و اصلا وفاقی که می خواهد با یک رای به فوریت از بین برود همان بهتر که نباشد.
جای سوال است که محمد باقرقالیباف اگر از نظر رهبری درباره موافقت با اصلاح تابعیت قهری مطلع بوده چرا با دو فوریت لایحه اصلاحی این موضوع مخالفت کرده است؟ علاوه بر این آیا اقای قالیباف در زمانی که با پوزخند ظریف را به ترک دولت توصیه می کند آن هم به دلیل قانونی که می گوید بچه های او بیش از ۳ دهه پیش در آمریکا به دنیا آمده اند، روایت حضور ظریف در جلسه دیدار دولت چهاردهم با رهبرانقلاب و پرس و جوی رهبری درباره ظریف که در جلسه «دولت» نبوده‌اند را نشنیده است؟ جلسه ای که به علت نبود ظریف در ابتدای امر و بعد این که آیت الله خامنه‌ای سراغ ظریف را گرفتند و با ۴۵ دقیقه تاخیر شروع شد تا او خود را به جلسه برساند.
ظریف در دوران حضور در وزارت امور خارجه و در زمان هدایت تیم مذاکره کننده در مذاکرات هسته ای در دو دولت حسن روحانی چندین بار با الفاظ خاصی از جانب رهبر انقلاب مورد خطاب قرار گرفت.
رهبر انقلاب در آبان سال ۱۳۹۲ در دیدار با دانش آموزان و دانشجویان از ظریف و تیم مذاکره کننده با عنوان «فرزندان انقلاب» یاد و تاکید کردند: «هیچ کس نباید این مجموعه مذاکره کنندگان ما را با مجموعه شامل امریکا - همان شش دولت، به اصطلاح پنج به علاوه یک - سازش کار بداند؛ این غلط است؛ اینها ماموران دولت جمهوری اسلامی ایران هستند، اینها بچه های خودمان هستند، بچه های انقلابند.»
«امین، غیور، شجاع و متدین» صفات دیگری بود که رهبر انقلاب در تیر ماه سال ۱۳۹۴ در دیدار با مسوولان نظام با استفاده از آنها تیم مذاکره کننده را توصیف و تصریح کردند: «بنده هیات مذاکره کننده را - همین دوستانی که این مدت این زحمات را بر دوش گرفته اند - هم امین می دانم، هم غیور می دانم، هم شجاع می دانم، هم متدین می دانم؛ این را همه بدانند. اکثر حضاری که اینجا تشریف دارید، از محتوای مذاکرات خبر ندارید؛ اگر شما هم از محتوای مذاکرات و جزییات مذاکرات و آنچه در مجالس می گذرد مطلع بودید، به بخشی از آنچه بنده گفتم، حتما اذعان می کردید. من البته علاوه بر اینها، بعضی از این دوستان را از نزدیک می شناسم، بعضی را از دور با سوابق شان می شناسم؛ اینها مردمانی هستند متدین و امین؛ اینها امینند؛ قصدشان این است که کار کشور را پیش ببرند، گره را باز کنند و دارند تلاش می کنند برای این کار. انصافا غیرت ملی هم دارند، شجاعت هم دارند، در مقابل یک تعداد کثیری از کسانی قرار می گیرند - که حالا نمی خواهم تعبیر متناسب واقعی را بکنم، چون گاهی تعبیرهایی هست که واقعا شایسته آن تعبیرند اما خب، مناسب نیست که ما به زبان بیاوریم - و انصافا در مقابل آنها با شجاعت کامل، با دقت کامل مواضع خودشان را بیان می کنند، دنبال می کنند و تعقیب می کنند.»
دی ماه همان سال معظم له در پاسخ به نامه رییس جمهوری تیم مذاکره کننده را «خستگی ناپذیر» خوانده و تاکید کردند: «خرسندی خود را از اینکه مقاومت ملت بزرگ ایران در برابر تحریم های ظالمانه و تلاش دانشمندان هسته ای در پیشبرد این صنعت مهم و کوشش خستگی ناپذیر مذاکره کنندگان، سرانجام طرف های مقابل را که برخی از آنان به دشمنی با ملت ایران شهره اند، وادار به عقب نشینی و رفع بخشی از آن تحریم های زورگویانه کرد، ابراز می دارم.»
ایشان همچنین در آبان ماه سال ۱۳۹۴ در دیدار وزیر امور خارجه، سفیران و مسوولان نمایندگی های ایران در خارج از کشور با رهبر انقلاب «تدین» رانقطه قوت ظریف خوانده و خاطرنشان کردند: «آقای دکتر ظریف و همکاران شان آزمون خوبی از سر گذراندند. احساس قدرت و نشستن در مقابل ۶ قدرت جهانی، دفاع از اهداف و تثبیت حضور و وجود خود به طرف های مقابل، از جمله نقاط قوت مذاکره کنندگان کشورمان در مذاکرات هسته ای بود. تدین، مهم ترین نقطه قوت آقای ظریف است و بنده مکرر برای شما عزیزان دعا می کنم.»
خرداد ماه سال ۱۳۹۶ رهبر انقلاب در دیدار با مسوولان نظام، ظریف را «باوجدان و صاحب احساس مسوولیت» توصیف و تصریح کردند: «وزیر محترم خارجه ما، آقای دکتر ظریف، یک نامه گویایی به مسوول اروپایی می نویسند - البته این بار چندم است - و موارد نقض روح برجام و جسم برجام [را مطرح می کند]. گاهی می گفتند روح برجام نقض شده، ایشان می گوید که فقط روح برجام نیست، [بلکه] یک جاهایی هم خود برجام - یعنی جسم برجام - هم نقض شده به وسیله امریکایی ها؛ ایشان فهرست کردند فرستادند برای آنها. یعنی این [شخص] دیگر کسی نیست که بگویند مخالفین این مذاکرات هستند که این حرف را می زنند؛ نه، خود وزیر محترم خارجه، چون انسان متدینی است، انسان باوجدانی است و انسان صاحب احساس مسوولیت است، خود ایشان هم این اعتراض را دارد می کند.»
علاوه بر این ایشان در شهریور سال ۱۳۹۷ نیز در دیدار اعضای هیات دولت با رهبر انقلاب این عبارت را به کار بردند: «... آقای ظریف - دوست عزیز ما - هم اینجا تشریف دارند».
در این تاب مو و طنازی‌های غیرحرفه‌ای قالیباف اما پیچش مویی دیگر نیز نهفته است. به نظر می رسد محمد باقر قالیباف که در ابتدای آغاز به کار دولت چهاردهم، گزینه های چند وزارتخانه کلیدی از جمله وزارت کشور و ورزرش و جوانان با نظر او انتخاب شدند حالا از کنار رفتن تنها یکی از نیروهای دسته چندم خود در روزهای اخیر از وزارت رفاه به اندازه‌ای ناراحت شده که شمشیر کینه برای دولت از رو بسته و چه دیواری کوتاه تر از ظریف برای انتقام گیری قالیباف؟
حالا برای همه عیان است که این تغییر چندباره قالیباف در قبال موضوع ظریف و تغییر یکباره در موضوع وفاق ملی نه از حب قانون یا احساس وظیفه در قبال نقش نظارتی مجلس که از بغض برکناری مهدی مسکنی از نیروهای محمد باقر قالیباف از صندوق بازنشستگی کشوری است و شاید این رفتار پرخاشگرایانه هشداری به دولت برای عدم خروج دیگر مدیران ناکارآمد منتصب به رئیس مجلس باشد!
مهدی مسکنی از نیروهای نزدیک به محمدباقر قالیباف است که در دولت گذشته نیز سهم او در وزارت کار بود. مدیری که حسب سخنان میدری وزیر کار هفته‌ای دو گزارش تخلف و فساد از شرکت‌های وابسته در حوزه صندوق بازنشستگی کشوری به ایشان گزارش می‌شود. حالا قالیباف از کینه عزل چهره‌ای که نه از مدیریت مالی سر در می آورده، نه شرکت‌داری و نه بنگاه‌داری کرده است و نه تحلیل و توانی در موضوع سود و زیان و اصول اولیه قانون تجارت داشته، می خواهد محمدجواد ظریف را دستمایه خط و نشان و زهرچشم مسعود پزشکیان قرار دهد.
ای کاش محمدباقر قالیباف همان رویه سکوت سال‌های ریاست بر مجلس یازدهم را ادامه می‌داد و این هزار عیب خود را علنی نمی کرد. تنها جمله‌ای که روز گذشته از زبان رئیس مجلس نقل شد و به نظر درست می رسد همان بود که گفت: «این وفاق بهتر است نباشد». بله آقای قالیباف وفاقی که به خاطر برکناری مدیرانی که با عرض پوزش از مخاطبان ولی خود را عینا «توالت ساز» معرفی می‌کنند آن هم از مرکز مهم به هم بخورد، همان بهتر که نباشد.
فقط تاسف. آموزش خلبانی برای ایشان مثمر ثمر ترخواهد بود تا سیاستمداری.