رویداد۲۴| اکوایران: اکونومیست تحلیل می‌کند که بانک‌های مرکزی در 2024 با تکان‌های زیاد، و کمی لرزش در نهایت فرود آمدند، و پیش‌بینی‌های بدبینانه از اینکه تنها رکود می‌تواند تورم سرسام‌آور را کاهش دهد غلط ازآب درآمدند.
در عوض، افزایش شدید در نرخ‌های بهره، بهبود در سمت عرضه و گذر زمان به خوبی اینکار را انجام داد؛ به‌طوری که تورم در کشورهای ثروتمند نزدیک به 2 درصد رسیده است و در صورت عدم بروز جنگ‌های تجاری یا یک شوک دیگر باید پایین بماند.
اخبار اقتصادی در بیشتر کشورهای ثروتمند نبستا خوب است؛ رشدهای اقتصادی عمدتا قوی یا متوسط است و منفی نیست. قیمت‌های سهام نیز همچنان بالاتر از هر زمان دیگری است و نرخ بیکاری نزدیک به پایین‌ترین سطح تاریخی آن است.
چشم انداز کاهش هزینه‌های وام‌گیری
بنابراین به‌نظر می‌رسد «فرود نرم» تقریبا محقق شده است. اقتصاد احتمالا به شرایط عادی بازگشته است ولی درباره سیاست اقتصادی اینطور نیست. نرخ‌های بهره در بالاترین سطح خود از پیش از بحران مالی 9-2007 قرار دارند. و بیشتر بانک‌های مرکزی از جمله فدرال رزرو، بانک مرکزی اروپا و بانک مرکزی انگلستان کاهش نرخ بهره را از تابستان یا پاییز 2024 آغاز کردند؛ اما کاهش‌های بزرگ‌تر در 2025 در راه است. معامله گران تقریبا یک درصد کاهش بیشتر در نرخ بهره را در آمریکا، انگلستان و منطقه یورو پیش‌بینی می‌کنند.
به کسری بودجه نگاه کنید. دولت آمریکا درحال حاضر با کسری 6.4 درصدی مواجه است، که بالاترین سطح در تاریخ پس از جنگ، خارج از کووید 19 یا سقوط مالی است. دونالد ترامپ نیز مطمئنا آن را افزایش خواهد داد. بسیاری از کشورهای ثروتمند دیگر از زمان همه گیری کرونا در مهار هزینه‌های دولت کمی بهتر عمل کرده‌اند، گرچه کسری بودجه در فرانسه و ایتالیا نیز نگران کننده است.
بازگشت سیاستگذاری به حالت عادی
سیاستگذاری در 2025 دوباره به شرایط عادی بازمی گردد. سیاست پولی سریع‌تر و باثبات‌تر از سیاست مالی پیش خواهد رفت. بانکداران مرکزی نسبت به سیاستمداران میانه‌روتر و پیش بینی پذیرتر خواهند بود. بااینحال کاملا روشن نیست که سیاست اقتصادی پایه به چه چیزی باز می‌گردد. آخرین دوره عادی بودن شرایط اقتصادی به پنج سال قبل باز می‌گردد؛ با آرام شدن شرایط باید دید که چه چیزی تغییر کرده است.
اهمیت نرخ بهره خنثی
بانکداران مرکزی در تلاشند تا پاسخ به این سوال را براساس «نرخ بهره خنثی» ارائه دهند؛ نرخ بهره‌ای که پس از حذف تورم، نه اقتصاد را تحریک می‌کند و نه رکود ایجاد می‌کند. با اینحال این نرخ به‌طور مستقیم قابل مشاهده نیست و اقتصاددانان باید به چگونگی عکس العمل اقتصاد به تغییرات نرخ بهره واقعی نگاه کنند. اگر ساختار اقتصاد از زمان همه گیری تغییر کرده باشد، نرخ بهره خنثی نیز باید متفاوت باشد.
پایان عصر نرخ‌های بهره پایین؟
از دهه 2000 تا دهه 2010 نرخ بهره خنثی به‌شدت کاهش یافت. در دهه پس از 2010 حتی نرخ‌های بهره بسیار پایین نتوانست تقاضا را افزایش دهد. اما اخیرا، اقتصادهای ثروتمند حتی افزایش‌های شدید نرخ‌های بهره را نیز نادیده گرفته‌اند. اما آیا نرخ بهره خنثی افزایش یافته و در سطح بالاتر باقی می‌ماند؟ بنظر می‌رسد جروم پاول، رئیس فدرال رزرو نیز مانند بسیاری از سرمایه گذاران و اقتصاددانان همین نظر را دارد. تنش‌های ژئوپلتیک، به عنوان نمونه، می‌تواند درخشش اوراق خزانه آمریکا به عنوان یک دارایی امن را از بین ببرد.
با اینحال هنوز دنیای نرخ‌های بهره پایین را تمام شدن فرض نکنید. در بلندمدت تنها عامل تعیین کننده نرخ بهره واقعی، احتمالا رشد اقتصادی است. سرمایه گذاران نمی‌توانند در شرایط رکود انتظار بازدهی بالا داشته باشند. کاهش رشد جمعیت نیز بر نیروی کار اثرگذار است. آمارهای رشد اقتصادی تحت تأثیر همه‌گیری کووید-۱۹ دچار نوسان شدند، اما اکثر کشورهای ثروتمند یا در مسیر پیش از همه‌گیری خود قرار دارند یا کمی پایین‌تر از آن هستند. افرادی که عمر طولانی‌تری دارند، احتمالاً پس‌انداز بیشتری می‌کنند و عرضه سرمایه را در جستجوی بازده سرمایه گذاری افزایش می‌دهند؛ این مساله نیز نرخ بهره خنثی را پایین می‌آورد.
از آنجایی که نرخ بهره در سال 2025 به کاهش خود ادامه می‌دهد، نرخ خنثی به تعیین محل ثابت شدن آنها کمک می‌کند. عوامل دیگری هم می‌توانند مداخله کنند. برای مثال، اگر دولت‌ها برای محافظت در برابر انزواطلبی رو به رشد آمریکا، هزینه‌های دفاعی خود را افزایش دهند، ممکن است لازم باشد برای مدتی نرخ بهره را بالاتر حفظ کنند تا کسری‌های مالی بزرگ متعادل شود. و اگر جهان اکنون بیشتر مستعد شوک‌های عرضه باشد، سیاستگذاران ممکن است برای جلوگیری از تورم نیاز به سیاست انقباضی‌تری داشته باشند. اما اگر بلند مدت فکر کنید، رسیدن به نرخ بهره خنثی اجتناب ناپذیر است.
اما نرخ بهره خنثی کمتر از انتظارات هم می‌تواند مشکل ایجاد کند. یکی از دلایلی که آمریکایی‌ها درباره شرایط بازار کار ابراز نگرانی می‌کنند این است که فدرال رزرو هنوز فضای زیادی برای کاهش نرخ بهره دارد. اما اگر نرخ خنثی پایین‌تر باشد کاهش نرخ‌ها نیز باید عمیق باشد تا سیاست پولی را به سمت قلمروی محرک سوق دهد.
با اینحال هیچ کدام اینها نگران کننده نیست؛ به‌نظر نمی‌رسد رکود اقتصادی فوری در پیش باشد. ولی هرچه نرخ‌های بهره بیشتر کاهش یابد، احتمال اینکه سیاست پولی دوباره شبیه دهه ۲۰۱۰ شود، افزایش پیدا می‌کند.