رویداد۲۴ | علیرضا نوربخش: عملیات گسترده مخالفان دولت بشار اسد که به نام «عملیات دفع تجاوز» انجام شد، در نهایت منجر به پیروزی مخالفان اسد و شکست نیروهای دولتی سوریه شد. این امر از طرفی قدرت نظامی این گروه‌ها را نشان داد و از طرف دیگر شاهدی بر ضعف و شکنندگی رژیم اسد بود.
پیشروی‌های سریع و قاطع نیروهای مخالف در شمال غرب سوریه که از تاریخ ۲۷ نوامبر آغاز شد، عمدتا به دلیل فروپاشی خطوط دفاعی رژیم اسد بود. عواملی همچون روحیه پایین، دستمزد ناچیز و ناآزمودگی نیروهای تازه‌وارد، باعث شکست سریع خطوط نظامی بشار اسد شد. به گزارش الجزیره: «عملیات هیئت تحریرالشام، ضعف سازماندهی و لجستیکی نیروهای دولتی سوریه را آشکار کرد.»
یکی از دلایل عمده شکست رژیم اسد، عدم پشتیبانی به‌موقع نیروی هوایی روسیه بود که باعث شد واحدهای مستقر در خط مقدم زیر فشار شدید قرار بگیرند. واشنگتن پست در تحلیلی می‌نویسد: «نبود هماهنگی میان نیروهای روسیه و ارتش سوریه، عامل اصلی این شکست‌های نظامی بوده است.»
بیشتر بخوانید: سفر حافظ اسد به مسکو و شکل‌گیری اتحادی دیرپا
نیروهای اسد فقط در شهر سراقب مقاومت درخوری از خود نشان دادند. در این شهر یگان‌های گارد جمهوری سوریه با نیروهای حزب‌الله متحد بودند و مقاومت شدیدی از خود نشان دادند؛ اما سرانجام آنها نیز در برابر حمله هماهنگ مخالفان اسد به زانو درآمدند. براساس نوشته نیویورک تایمز: «ایران به دلیل تحریم‌ها و فشارهای منطقه‌ای، توان ارائه حمایت‌های مؤثر را ندارد، و روسیه نیز به دلیل درگیری در اوکراین، اولویت‌های خود را تغییر داده است.»
عملیات نظامی گسترده علیه نیروهای اسد، توسط گروه هیئت تحریرالشام آغاز شد، اما ویژگی بارز این حمله همکاری گسترده میان گروه‌های سکولار مخالف اسد و هیئت تحریرالشام بود. اغلب مخالفان اسد توافق کردند که زیر پرچمی واحد و برای به ثمر رساندن انقلاب سوریه به مبارزه ادامه دهند.
نیروهای مخالف اسد پس از موفقیت‌های غیرمنتظره‌ای که در روزهای اول کسب کردند، دچار تحولی چشمگیر شدند و شمار زیادی از شورشیان سابق و مخالفان اسد به صفوف مبارزه بازگشتند. نبرد علیه نیروهای اسد، در ابتدا با حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار جنگجو آغاز شد که ۶۵ درصد آنها از هیئت تحریرالشام بودند و ۳۵ درصد از سایر گروه‌ها. اما در روزهای بعد ترکیب نیروها به‌طور قابل‌توجهی تغییر کرد و اکنون تنها یک‌سوم از نیروهای مخالف از هیئت تحریرالشام تشکیل شده است.
هیئت تحریرالشام و متحدان آن عملیات‌های خود از تاکتیک‌هایی استفاده کردند که نشانه از پیشرفت نظامی آنها داشت. استفاده از پهپاد برای شناسایی مواضع دشمن و انجام عملیات هماهنگ در چند جبهه مختلف، نقشی کلیدی در پیشروی‌های اولیه داشت.
در ساعات اولیه ۲۷ نوامبر، ائتلافی از نیروهای مخالف اسد حمله‌ای گسترده را بر ضد نیروهای دولتی آغاز کردند. این حمله که شامل حدود ۱۵ هزار جنگجو بود، در مواضع خط مقدم، واقع در حومه غربی حلب آغاز شد.
نیروهای دولتی مستقر در منطقه، در همان ساعات اولیه از روسیه درخواست نیروی کمکی و پشتیبانی هوایی کردند، اما هیچ‌کدام از اینها در زمان مناسب به منطقه نرسیدند. نیروهای اسد به‌سرعت عقب‌نشینی کردند و این امر به مخالفان اجازه داد تا مواضع نیروهای دولتی را در اطراف منطقه شیخ عقیل تصرف کنند. درواقع عقب‌نشینی نیروهای دولتی بسیار شتاب‌زده بود و مسیر نسبتا بی‌خطری را برای پیشروی مخالفان اسد به درون منطقه غربی حلب باز کرد.
نیروهای مخالف اسد پس از تصرف غرب حلب، به‌سرعت جبهه دیگری را در محور «الأتارب» در جنوب ادلب گشودند. در این منطقه درگیری‌ها بسیار شدیدتر بود، چرا که حضور نیروهای گارد جمهوری، حزب‌الله لبنان و شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران، پیشروی مخالفان را کند می‌کرد. بنابرین، درگیری‌ها ساعت‌ها ادامه یافت و تلفات زیادی هم به همراه داشت. با این حال نیروهای مخالف اسد تا پایان روز بعد کنترل کامل شهر و مناطق اطراف آن را به دست آوردند. نیروهای مخالف تا روز ۳۰ نوامبر به پیشروی سریع خود در حومه حلب ادامه دادند و مواضع خود را در داخل شهر استحکام بخشیدند.
ارتش روسیه پس از ناکامی اولیه در پشتیبانی از نیروهای دولتی، حملات هوایی تلافی‌جویانه‌ای را در مناطق تحت کنترل مخالفان آغاز کرد. اما بیشتر این حملات به مواضع غیرنظامی اثابت کردند. برای مثال یکی از این حملات (در تاریخ ۱ دسامبر) بیمارستان دانشگاه حلب را هدف قرار داد که منجر به کشته شدن ۱۲ غیرنظامی و زخمی شدن ۲۳ نفر دیگر شد. حملات دیگر مناطقی همچون القصور، الحماره و شمال ادلب را هدف قرار دادند که به کشته شدن ۹ غیرنظامی، از جمله سه کودک و یک زن، و زخمی شدن ۵۹ نفر دیگر، شامل ۲۱ کودک و ۱۹ زن، انجامید.
گروهی معتقدند که این حملات ماهیتی تنبیهی و انتقام‌جویانه داشته و به‌وضوح برای ارسال پیام به غیرنظامیان و مجازات حمایت از پیشروی مخالفان طراحی شده است. ائتلاف گروه‌های مخالف اسد در روز ۱ دسامبر مقررات منع رفت‌وآمد را در شهر حلب اجرا کردند تا عملیات پاکسازی گسترده‌ای را آغاز کنند برای یافتن اعضای گروه شبیحه (گروهی شبه‌نظامی که طرفدار رژیم اسد است) و تثبیت کنترل خود در مناطق تازه تصرف‌شده انجام دهند. این امر نیز در پیروزی آنها تاثیر چشمگیری داشت.
احساسات عمومی در سوریه ترکیبی از شگفتی نسبت و خوشحالی از ناپدید شدن دستگاه‌های اطلاعاتی رژیم (مخابرات) بود. خروج سریع مقامات رژیم اسد مورد استقبال مردم قرار گرفته و بسیاری پایان حکومت سرکوبگر اسد را جشن گرفته‌اند. اما مردم سوریه نسبت به تحریرالشام و سایر گروه‌های اسلام‌گرا نیز بیمناک هستند و آینده خود را در خطر می‌بینند.
.
تحلیل نظامی نمی خواهد ، به قول قدیمها ، دیگی که برای من نجوشد ، سرِ سگ توش بجوشد .
.
و مردم سوریه به دیگی که برایشان نمی جوشید ، کاری نداشتند .