رویداد۲۴| ترامپ برای ایران چه نقشهای دارد؟ این سوالی است که از وقتی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهور آمریکا رای آورد و حتی پیش از آن بارها از خود پرسیدهایم. تحلیلگران از یک سو با در نظر گرفتن تجربه دولت قبلی او معتقدند که سیاست فشار حداکثری در راه است. از سوی دیگر با توجه به برخی مواضع انتخاباتی ترامپ، روحیه تاجرمابانه او و تجربهای که از ریاست جمهوری دوره قبل اندوخته گمان میرود که رویکرد متفاوتی در برابر ایران پیش بگیرد!
فرصت زیادی تا بیست ژانویه و شروع به کار دولت او نمانده، اما بررسی رسانهها و تحلیلهای موجود نشان میدهد که ترامپ قصد دارد با اعمال سیاست فشار حداکثری ایران را در موقعیتی که راه پس و پیش نداشته باشد قرار دهد. همین است که وال استریت ژورنال از احتمال حمله نظامی به تاسیسات هستهای و حمایت از اسرائیل گفته، رویترز درباه اعمال تحریمهای نفتی مینویسد. اقدام همزمان اروپاییهای برای فعال کردن مکانیسم ماشه و برگرداندن تحریمهای به عنوان تیم همراه آمریکا نیز قابل تامل است.
همه اینها کم بود، اظهارات اخیر وندی شرمن را نیز نمیتوان نادیده گرفت. قائممقام پیشین وزارت خارجه آمریکا میگوید «رئیسجمهور منتخب آمریکا تأکید کرده که بهدنبال مذاکره با ایران و توافقی بهتر با ایران است، اما مذاکرات احتمالی صرفا درباره برنامه هستهای ایران نخواهد بود.»
او با اشاره به برجام و خروج آمریکا از آن، گفته: «از آن زمان تاکنون، شرایط فقط بدتر شده است و ایران در حال غنی سازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد است و به سرعت میتوانند به سطح غنیسازی ۹۰ درصدی مورد نیاز سلاح هستهای دست پیدا کنند.»
شرمن تصریح کرد: «رئیس جمهور منتخب آمریکا (ترامپ) تأکید کرده است که بهدنبال مذاکره با ایران و رسیدن به توافقی بهتر است و من نمیتوانم برای دیدن آن صبر کنم. دستیابی به چنین توافقی زمان و انرژی بسیاری نیاز دارد و اکنون فشار زیادی وجود دارد و مذاکرات احتمالی کنونی صرفا درباره برنامه هستهای ایران نخواهد بود، بلکه درباره نقش ایران در خاورمیانه، اقدامات آنها در سوریه، یمن، غزه، لبنان و دیگر نقاط منطقه و نیروهای نیابتی تهران را نیز شامل خواهد شد.»
او افزود: «مذاکره درباره همه این مسائل، پیچیدهتر خواهد بود و زمانی که درباره همه این مسائل مذاکره میکنید، ایران میتواند بگوید خب پول کمتری به حزبالله خواهیم داد، اما آزادی عمل بیشتری برای برنامه هستهای خود میخواهیم. پس این مذاکره بسیار پیچیدهتر خواهد بود.»
تلاش ترامپ و دولت جدید آمریکا برای کشاندن مذاکرات هسته به سایر موضوعات از جمله مسائل منطقهای درحالی است که اولا ایران بارها اعلام کرده صرفا درباره مساله هستهای مذاکره خواهد کرد و موضوعاتی مثل نفوذ منطقهای و توان موشکی خط قرمز ایران است. از طرف دیگر ایران اصرار دارد که از جبهه مقاومت حمایت میکند، اما این به معنی داشتن نیروی نیابتی نیست. بر همین اساس به نظر میرسد که طرف ایرانی به راحتی راضی به نشستن سر آن میز مذاکره که ترامپ میخواهد، نشود.
گفتی است با توجه به آنچه درباره سیاست فشار اکثری دولت ترامپ به ایران گفته میشود و اشاره شرمن به تضعیف موقعیت ایران در ۱۸ ماه اخیر، به نظر میرسد که روزهای سختی پیش رو است و ترامپ و همکارانش برای فراهم کردن موقعیت آن مذاکره جامع مورد نظرشان هرکاری خواهند کرد. در ایران نیز سیاست اعلامی مشخص است. آنچه، اما در پی افزایش فشارها رخ میدهد و تاثیری که بر زندگی مردم دارد شاید موجب تغییراتی در سیاستهای عملی ایجاد کند. موضوعی که قطعا با موجی از مخالفاتهای داخلی در تهران نیز مواجه خواهد شد و تیم دیپلماسی و دولت را به چالش خواهد کشید.