رویداد۲۴ | مریم وحیدیان: فریدون شهبازیان، نوازنده توانا، آهنگساز و مسیقیدان برجسته کشور درگذشت. اگر در یک کلام بتوان زندگی هنری وی را خلاصه کرد باید گفت؛ او از برترین آهنگسازان عصر ما بود که در غنای موسیقی که به گوش عامه مردم رسید، اثری ماندگار داشت.
فریدون شهبازیان که اخیرا به دلیل مشکلات تنفسی در بیمارستان بستری بود، امروز ۲۲ دی‌ماه به دلیل مشکلات حاد تنفسی درگذشت.
برخی از کار‌های شهبازیان در زمره پرشنونده‌ترین آثار موسیقی بعد انقلاب به شمار می‌رود که از جمله آنها می‌توان به آهنگسازی او روی ترانه بوی گل (شبانگاهان) با صدای سید عبدالحسین مختاباد، تنظیم و آهنگسازی روی آلبومی مشترک با عباس خوشدل و علیرضا افتخاری و برخی دیگر از آثار موسیقایی اشاره کرد.
تجربه او در موسیقی رادیو در سال‌های قبل از انقلاب، در سال‌های ابتدایی دهه هفتاد، او را در جایگاهی نشاند تا بتواند جریانی موثر را در موسیقی پاپ بعد انقلاب کلید بزند.
فریدون شهبازیان ۲۱ خردادِ ۱۳۲۱ در خیابان فخر رازی انقلاب متولد شد. وی به کمک پدرش حسین شهبازیان، به موسیقی علاقه‌مند شد و در هنرستان عالی موسیقی به تحصیل موسیقی و فراگیری ساز ویلن پرداخت. نخستین معلم ویلن او عطاالله خادم میثاق بود که پس از چندی او را به معلم روسی برجسته، سرژ خوتسیف معرفی کرد و تا پایان دوران ابتدایی نزد وی آموزش دید.
شهبازیان آموختن ویلن را تا اخذ دیپلم نوازندگی، در کلاس‌های شبانه تحت عنوان «لوئیجی پاساناری» که در آن زمان کنسرت‌مایستر ارکستر سمفونیک تهران بود، ادامه داد. وی در ۱۷ سالگی به عضویت ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری درآمد و پس از آن همکاری خود را با ارکستر گل‌های رادیو آغاز کرد. در آن هنگام ارکستر گل‌ها به رهبری روح‌الله خالقی و پس از او جواد معروفی فعالیت می‌کرد و شهبازیان توانست در این دوره از آموزش‌های این دوموزیسین برجسته بهره‌مند شود. وی فارغ‌التحصیل دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران بود و پس از فراغت از دانشگاه به مطالعه ادبیات و تجربه در آهنگسازی، فن و دانش خود را به ویژه در زمینه تلفیق معنوی و کلامی شعر و موسیقی ادامه داد. در سال ۱۳۴۵رهبر گروه کر و ارکستر سمفونیک رادیو شد. این انتصاب نقطه عطفی در زندگی او به شمار می‌رود. که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
در دهه پنجاه زمانی‌که رادیو و تلویزون ملی ایران ادغام شد، مدیریت موسیقی رادیو به شاعر مشهور، هوشنگ ابتهاج (م. سایه) سپرده شد و شهبازیان نیز دعوت شد تا به عنوان آهنگساز و کارشناس موسیقی در برنامه «گل‌های تازه» همکاری کند. شهبازیان که این دوره را دوران طلایی مدیریت هنری خود برمی‌شمرد، در گفت‌و‌گو با هنرآنلاین در وصف این دوران گفت: «در آن سال‌ها در زمینه موسیقی سنتی، موسیقی ارکسترال ملی و به ویژه موسیقی پاپ فعالیت چشم‌گیرتری در رادیو جریان داشت و بسیار مورد اقبال مردم بود. این روند تا سال ۱۳۵۷ با بهترین کیفیت ممکن ادامه داشت و آثار بسیاری در زمینه‌های مختلف موسیقی تولید و پخش می‌شد.»
شهبازیان در دوره مدیریت هوشنگ ابتهاج سایه بر موسیقی رادیو، در زمره ارکان اصلی آن به حساب می‌آمد و به رغم سن کم به دلیل خلاقیت و توانایی بالا توانست جایگاه خود را به عنوان آهنگسازی خوش‌قریحه تثبیت کند. برخی از کار‌های او با صدای شجریان و نادر گلچین درهمین سال‌ها انتشار عمومی پیدا کرد.
ضمناً در سال‌های بعد از انقلاب نیز فریدون شهبازیان از مهر ماه ۱۳۹۵ تا فروردین ماه ۱۳۹۸ رهبری ارکستر ملی ایران را بر عهده داشت.
پس از پیروزی انقلاب مدیریت موسیقی رادیو به عهده فریدون شهبازیان گذاشته شد و او با راه اندازی ارکستر تلاش کرد، همان روند قبلی را ادامه دهد. با اینحال به گفته خودش؛ «متاسفانه عوامل بازدارنده بسیاری وجود داشت که این روند و راهکار صحیح تولید موسیقی را که من تجربه فراوانی در آن مورد داشتم کند می‌کرد.» بنابراین تنها جایی که صحبت از تحریم موسیقی به میان نمی‌آمد، عرصه فیلمسازی بود، به ویژه فیلم‌های جنگی- حماسی- انقلابی که در سال‌های نخست پس از انقلاب ساخته می‌شد، بدون موسیقی نمی‌توانست تاثیر گذار شود.
بیشتر بخوانید: امین الله رشیدی کیست؟| از آخرین بازماندگان نسل طلایی موسیقی ایران که درگذشت
شهبازیان توانست مهر خود را بر چهره موسیقی فیلم زمانه خودش بزند که برای او جوایز زیادی را به ارمغان آورد. شهبازیان در دهه ۶۰ آهنگسازی برای فیلم را آغاز کرد. آوار، شیرسنگی، پاییزان، در مسیر تندباد، لیلا، مستند سرزمین ایران و مستند سمفونی گمشده و سریال‌های معصومیت از دست رفته، آوای فاخته و کلاه پهلوی و ده‌ها کار دیگر از جمله آثاری است که در زمینه موسیقی فیلم شهبازیان ساخت آن را عهده دار بود.
موسیقی متن فیلم خاموشی دریا با استفاده از ساز‌های اصیل ایرانی با فضا‌هایی احساسی، عمیق و تامل برانگیز از جمله نقاط مثبت این اثر شنیدنی اثر شهبازی است.
وی که آهنگساز فیلم «معصومیت از دست رفته» نیز بود، درباره روند ساخت این اثر گفت: «من زمانی که در دهه هشتاد برای سریال "معصومیت از دست رفته" موسیقی می‌نوشتم برای ملودی پایانی سریال بر روی موسیقی بومی عربی تحقیق کردم، زیرا در نظر داشتم یک موسیقی ماندگار خلق کنم.»
در زمینه آثار شهبازیان در حوزه موسیقی فیلم از میان فیلم‌های کوتاه، می‌توان به «اسب» ساخته مسعود کیمیایی و «دوچرخه» ساخته باربد طاهری، و از میان فیلم‌های بلند، می‌توان به «میرزا کوچک خان» ساخته امیر قویدل، «شیر سنگی» ساخته جعفری جوزانی و «آوار» به کارگردانی سیروس الوند اشاره کرد که همگی ساخته فریدون شهبازیان بوده است. همچنین موسیقی متن سریال کلاه پهلوی نیز کاری ماندگار از فریدون شهبازیان است.
فریدون شهبازیان، در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، پروژه مشهور «صدای شاعر» را پیاده‌سازی کرد. او برای بازخوانی شعر شاعران بزرگ ایران، چون حافظ، مولوی، و خیام (با صدای احمد شاملو)، سعدی (با صدای هوشنگ ابتهاج) رودکی (با صدای منوچهر انور)، احمد شاملو و اخوان ثالث (با صدای خودشان) موسیقی خلق کرد و از سوی دیگر بعضی از سروده‌های شاعران نو را به موسیقی در آورد که «گریز» از سایه و «پرکن پیاله را» از فریدون مشیری، از جمله آنها بود.
در سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی او با احمد شاملو و شجریان آلبومی مشترک کار کرد و علاوه برآن آهنگسازی کاشفان فروتن شوکران با صدای شاملو را هم انجام داد که این کار در سال‌های بعد از درگذشت شاملو به انتشار کاشفان فروتن شوکران ۲ با آهنگسازی شهبازیان و صدای شاملو انجامید.
فریدون شهبازیان همچنین بسیاری از ترانه‌های بومی را برای تکخوان، ارکستر و گروه آواز جمعی تنظیم کرد که با صدای پری زنگنه ضبط و پخش شد.
فریدون شهبازیان را بسیاری پدر موسیقی پاپ پس از انقلاب نام نهادند. چراکه او در راستای غنابخشی به موسقی پاپ ایران بسیار تلاش کرد. او معرف برخی از خوانندگان پاپ به خصوص محمد اصفهانی، علیرضا عصار و... به جامعه موسیقی بود.
او در گفت و گویی درباره وضعیت پاپ معاصر چنین زبان به انتقاد گشوده بود: «شمار بسیاری از اینان حتی سواد اولیه موسیقی را ندارند ولی خود را آهنگساز می‌دانند و، چون کار با دستگاه‌های الکترونیکی را ساده می‌پندارند وارد میدان می‌شوند و کار را خراب می‌کنند.»
او در مصاحبه دیگری گفت: «در سال‌های پایانی دهه هفتاد مجوز‌هایی داده می‌شد که از نظر شعر، موسیقی و خوانندگی مناسب نبود ولی، چون در فکر تولید انبوه بودند کار از مسیر اصلی خود دور شد. من برای اجرا و ضبط آهنگ‌های موسیقی پاپ که با وسواس زیاد و دقت فراوان تولید می‌شد، خیلی تلاش کردم و خوشبختانه مردم هم استقبال کردند و بی‌اغراق بگویم اقبال مردم نسبت به موسیقی‌های تولید شده در خارج از کشور بسیار کاهش پیدا کرد و توجه آنها بیشتر به موسیقی پاپ تولید شده در مرکز موسیقی صدا و سیما معطوف شد.»
وی پس از استعفا از مدیریت هنری و رهبری دائم ارکستر ملی ایران، به عنوان مشاور موسیقی بنیاد رودکی منصوب شد که در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ از این سمت نیز کناره‌گیری کرد.