چندین سال است که موبایل به یکی از ابزارهای اساسی زندگی هر انسانی تبدیل شده است؛ بیش 7.2 میلیارد موبایل روی کره زمین وجود دارد و هر سال میلیون ها موبایل هم از چرخه مصرف خارج می شوند، برخی از این موبایل‌ها که از چرخه مصرف خارج شده و بازیافت هم نشده اند آسیب های شدیدی به محیط زیست و در نتیجه انسان وارد می کنند.
در واقع وقتی که موبایلی از چرخه مصرف خارج می شود 3 اتفاق ممکن است برای آن رخ دهد؛ برخی بازیافت می شوند و دوباره مورد استفاده قرار می گیرند، در برخی دیگر از مواقع فقط عناصر درون موبایل بازیافت می شوند. اما در واقع بیشتر موبایل ها اصلا بازیافت نمی شوند و آسیب های شدیدی به محیط زیست وارد می کنند.
معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط زیست ایران هم چندی پیش در این رابطه هشدار داده بود، او با اشاره به وجود 10 میلیون موبایل که هر سال در حال خارج شدن از چرخه مصرف هستند، گفته بود: باید کالاهایی مثل موبایل را جوری از ابتدا طراحی کرد که همه قطعات آن سبز باشد و به طبیعت بازگردد و تبدیل به انبار زباله‌های الکترونیکی نشود.
عناصر خطرناک در موبایل:
موبایل ها می‌توانند شامل ۴۰ عنصر آلوده کننده محیط زیست باشند که بازیافت نشدن آنها برای محیط زیست خطرناک است. اما ۶ مورد از آنها به شدت آلوده‌کننده و خطرناک‌اند؛
| ردیف | نام عنصر | پیامد بازیافت |
| ۱ | سرب | سرب عنصری است در موبایل های زیادی و بیشتر در باتری موبایل ها وجود دارد و قرار گرفتن در معرض آن غدد درون ریز، سیستم ایمندی، سیستم عصبی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد و همچنین به مغز کودکان آسیب وارد می کند. |
| ۲ | جیوه | این عنصر در صفحات کریستالی موبایل ها وجود دارد و به کلیه و مغز انسان آسیب وارد می کند. |
| ۳ | آرسنیک | دز بالای این عنصر که در میکروچیپ های موبایل قرار دارد، سمی است. |
| ۴ | کادمیم | کادمیم منجر به کاهش قدرت یادگیری، شناختی و ... در کودکان می شود. همچنین ارتباط هایی میان آن و بیماری های کلیوی وجود دارد. این عنصر که درون باتری موبایل قرار دارد هفتمین عنصر خطرنک جهان شناخته شده است و همان میزانی که در باتری موبایل وجود دارد، می تواند 600 هزار لیتر آب را آلوده کند. |
| ۵ | کلرین | این عنصر که 30 درصد ساختار موبایل ها را تشکیل می دهد منجر به تخریب ساختار سلولی انسان می شود. |
| ۶ | برم | تحقیقات نشان داده این عنصر که در موبایل ها وجود دارد می تواند آسیب هایی به غده تیروئید وارد کند و همچنین سرطان زا است. |
در تحقیقی که چند سال پیش سازمان محیط زیست ایالت متحده آمریکا انجام داده بود، مشخص شد خطر زباله‌های موبایل 17 برابر زباله‌های پرخطر است.
یکی از مدارکی هم که این عواقب مرگبار زباله‌های موبایل را نشان می دهد، شهر گویو در چین است که به نوعی شهر زباله های الکترونیکی بدل شده. ده‌ها هزار کارگر در این شهر کار می کنند تا زباله های الکترونیکی را بازیافت کنند.
بر اساس آمار يک سازمان غيرانتفاعی به نام «شبکه کاری بازل» که در آمريکا واقع شده است، شهر گويو سالانه يک و نيم ميليون تن زباله الکترونيکی را دريافت و بازيافت می کند. از جمله اين زباله ها می توان به مدارهای الکترونيکی، موبایل، مانيتورهای کامپيوتر، و دستگاه های بازی، اشاره کرد.
فعالان محيط زيست متعلق به گروه گرين‌پيس می گويند بيشتر اين زباله ها از آمريکا و کشورهای غربی ديگر به چين وارد می شوند. به گفته آنها زباله های ابزار الکترونيکی سمی هستند و نه تنها برای کارگران چينی، بلکه برای محيط زيست نيز ضرر دارند.
بازیافت موبایل و سود چند میلیون دلاری آن
به دلیل همین پیامدهای مرگبار بازیافت نشدن موبایل، چند سالی است که در کشورهای مختلف شرکت های خصوصی و دولتی شروع به انجام اقداماتی برای بازیافت این وسیله کرده اند، این اقدامات سودهای زیادی هم برای برخی از این شرکت ها داشته است.
بر اساس تحقیقی دانشگاه سنت باربارا کالیفرینا در سال 2010 منتشر کرد، سه شرکت به طور میانگین 2.10 میلیون دلار هزینه بازیافت موبایل کردند و به طور میانگین از این اقدام درآمدی 17 میلیون دلاری داشته اند. از سویی دیگر در هر یک تن گوشی کارکرده 300 گرم طلا وجود دارد که این هم می تواند سود زیادی برای شرکت‌های بازیافتی داشته باشد.
گفتنی است بازیافت کلی موبایل سودآورتر از بازیافت برخی از اعضای آن است.
البته فعالان محیط زیست راه دیگری هم برای کاهش زباله‌های موبایلی پیشنهاد داده اند؛ آنها می گویند راه دیگری که برای نجات از پیامدهای زباله موبایل وجود دارد تغییر ندادن موبایل تا حد ممکن و یا اهدا کردن آن به افراد دیگر است. چیزی که عملا و با پیشرفت روزانه موبایل‌ها و گوشی‌های هوشمند، به سختی ممکن است اتفاق بیفتد.
اِی‌تی‌ام های سازگار با محیط زیست
در برخی کشورهای پیشرفته اِی‌تی‌ام های سازگار با محیط زیست یا اکو اِی‌تی‌ام هایی وجود دارد که هر فردی می تواند تلفن همراه یا تبلت خود را به قیمتی که این دستگاه تخمین می زند به آن بفروشد و در ازای آن در همان لحظه پول نقد دریافت کند، این دستگاه ها این گوشی های همراه کار کرده را بازیافت می کنند.