رویداد۲۴-یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: نزدیکی اندیشه آیت الله هاشمی رفسنجانی و اندیشه امیرکبیر را باید به صورت آکادمیک مورد بررسی قرار داد.
نشست ایران و میراث هاشمی؛ تاملی آکادمیک بر کارنامه سیاسی «آیت‌الله» توسط انجمن علوم سیاسی ایران با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی و انجمن علمی مطالعات صلح ایران برگزار شد.
هادی خانیکی در این برنامه با طرح موضوعی تحت عنوان هاشمی و اندیشه توسعه در ایران، اظهار کرد: معمولا مبارزان سیاسی کمتر به توسعه می‌اندیشیدند؛ به این دلیل که مبارزات سیاسی در ایران چشم‌انداز خیلی روشنی نداشته است. از سوی دیگر مفهوم توسعه و کاربرد توسعه با نوعی اختلاف‌نظر و اغتشاش معنایی در الگوها مطرح می‌شده است.
وی ادامه داد: حال سوال این است که در این میان جایگاه هاشمی رفسنجانی با چنان تجلیلی که مردم از رفتنش کردند کجاست و چگونه باید مورد مطالعه قرار گیرد. از همین روست که می‌توان گفت بد نیست که نسبت هاشمی رفسنجانی و امیرکبیر بدون الگوسازی تاریخی نگریست.
خانیکی در همین راستا افزود: خود این موضوع که هاشمی چه غرابت ذهنی با امیرکبیر پیدا کرده که در مورد او نوشته قابل مطالعه است. چطور می‌شود که زمانی امیرکبیر موضوع و دغدغه هاشمی می‌شود و در فراز و فرودهای مختلف فکری او اثر می‌گذارد.
وی همچنین گفت: اینکه امیرکبیر در کجای راه توسعه کشور ایران قرار گرفته است بحث مهمی است به ویژه مشابهت سازی عامیانه‌ای که میان ایران با امیرکبیر و ژاپن با می‌جی صورت گرفته است بر اهمیت این موضوع می‌افزاید.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با بیان 11 نکته از کتاب امیرکبیر نوشته هاشمی به تحلیل شباهت‌های عقیدتی هاشمی و امیرکبیر پرداخت.
وی در همین راستا گفت: هاشمی رفسنجانی به لحاظ تبارشناسی امیرکبیر را در امتداد آزادیخواهان بزرگ دنیا مانند گاندی می‌داند. هاشمی قائل است که امیرکبیر درک درستی از استعمار و استبداد داشته و او را دارای برنامه می‌داند. او همچنین معتقد است که امیرکبیر فقر را محل اصلی رشد استعمار می‌داند.
خانیکی در ادامه بیان کرد: هاشمی تصریح می‌کند که امیرکبیر در زمانه خودش به ضرورت وجود متخصصان در کشور پی برده است و از همین روست که دارالفنون را تاسیس می‌کند. از نظر هاشمی، امیرکبیر به مستشاران خارجی اعتقاد نداشت و به جای اینکه از خارج کارشناس وارد کند استاد می‌آورد تا خود ایرانی‌ها را به یک کارشناس تبدیل کند. در همین راستا امیرکبیر معادن را هم به دست متخصصان داخلی داد و به منابع داخلی به جای منابع خارجی تکیه کرد.
این استاد دانشگاه افزود: امیرکبیر برای صنعتی کردن کشور تلاش‌های بسیار کرد و به وجود یک ارتش نیرومند تاکید داشت از همین روست که او را مرد عمل می‌دانند. من به بخش‌هایی از کتاب اشاره کردم که هاشمی نیز با امیرکبیر در آن موضوعات هم‌نوایی کرده است.
وی با بیان اینکه هاشمی عرصه سیاست مدرن را درک کرده بود، گفت: در عرصه سیاست مدرن موضوعاتی برای مطالعه پیش می‌آید. به نظر می‌آید که میان دین و آزادی، میان منافع ملی و فردی و امثال آن در وهله اول ناسازگاری وجود دارد اما در ادامه در می‌یابیم که با تلاش این منازعات در یک چارچوب فلسفی و نظری حل خواهد شد.
خانیکی ادامه داد: وقتی کشور ما درگیر چنین مسائلی شد هاشمی به راه‌حل‌های قاطع نظری رسید و برای این اندیشه دست به مسامحه زد. اول دست به مسامحه درون حکومت و جناح‌های سیاسی می‌زد و در وهله بعدی با توجه به رابطه‌ای که با جامعه داشت این مسامحه را در جامعه ایجاد می‌کرد.
در بخش دیگری از این برنامه حسین راغفر موضوعی را تحت عنوان دستاوردها و میراث اقتصادی هاشمی طرح کرد و گفت: هاشمی بزرگ‌ترین شخصیت سیاسی اقتصادی ایران بود که از اشتباهات نیز مصون نبود. شخصیت‌های بزرگ وقتی اشتباه می‌کنند اشتباهات‌شان هم بزرگ می‌شود.
وی ادامه داد: هاشمی سیاستمداری بود که در تعیین رهبری، در تغییر قانون اساسی، تغییر ایدئولوژی، مدیریت جنگ، روحیه‌بخشی به مردم در جنگ، اعتدال‌بخشی به جامعه و جهت‌گیری‌های نوین اقتصادی نقش بسزایی داشت.
گفتنی است کیومرث اشتریان نیز در بخش دیگری از این نشست با طرح چند تئوری رویکرد هاشمی در سیاستگذاری عمومی را بررسی کرد و گفت: عقلانیت یکی از مهم‌ترین تئوری‌هایی است که هاشمی را می‌توان با آن تحلیل کرد. رفتارهای او در حوزه سیاستگذاری عمومی و سیاستگذاری خارجی به خوبی نشان دهنده این موضوع است.
در بخش دیگری از این نشست مجتبی مقصودی، میراث هاشمی؛ مسامحه سیاسی و آشتی ملی را به عنوان موضوع بحث خود مطرح کرد.
وی همچنین تصریح کرد: هاشمی از سال 68 مظهر سیاستمداری، عملگرا بودن و همچنین واقع‌گرا بودن بود. 17 روز از فوت آیت‌الله می‌گذرد و تشییع پیکر او بعد از تشییع پیکر آیت‌الله خمینی دومین تشییع پیکر پرجمعیت کشور بود که طیف‌های گسترده سیاسی و اجتماعی در آن حضور یافته بودند.
حسین راغفر، مجتبی مقصودی، هادی خانکی و کیومرث اشتریان سخنران‌های پنل سیاسی داخلی این مراسم بوده و همچنین داوود هرمیداس باوند، سیدجلال دهقانی فیروزآبادی، امیرمحمد حاجی یوسفی و محمدرضا دهشیری نیز سخنران‌های پنل سیاست خارجی این نشست علمی بودند.