اردیبهشت سال آینده، اتفاق مهمی در صنعت نفت ایران رخ می دهد. بهار که به ماه دوم برسد، تمام میعانات گازی ایران فروش رفته است و هیچ کشتی ای روی آب نخواهد ماند تا میعانات فروش نرفته ایران را ذخیره کند. اگر میعانات گازی روی آب نداشتیم، ماهی 160 میلیارد تومان اجاره برای هر کشتی 2 میلیون بشکه ای پرداخت نمی کردیم. ایران در مقاطعی بیش از 20 کشتی برای ذخیره میعانات گازی اش اجاره کرده است. میعانات گازی، هیدروکربوری مایع است که همراه با گاز از میادین گازی خارج می شود. این مایع سبک، با معیار بشکه محاسبه شده و ارزشی معادل نفت خام دارد اما، آمار فروشش در صادرات غیر نفتی ایران ثبت می شود. هر فاز پارس جنوبی 40 هزار بشکه در روز میعانات گازی تولید می کند. نکته مهم همین جاست. ایران باید به سرعت میدان گازی پارس جنوبی را گسترش می داد. هم به این دلیل که میدان گازی مشترک است هم به این خاطر که کشور نیاز مبرم به گاز دارد. گاز که استخراج شود همراهش میعانات گازی می آید. پس نمی شد جلوی تولید میعانات گازی را گرفت. بر عکس نفت، که وقتی تحریم شدیم تولیدش را پایین آوردیم. تحریم، فروش میعانات گازی ایران را سخت کرد. پس هم در روی آب و هم در برخی مخازن زمینی داخلی و خارجی دخیره شد. ژانویه 2016 وقتی تحریم ها برداشته شد ایران بیش از 64 میلیون بشکه میعانات گازی روی آب و داخل مخازن داشت. تحریم ها راه فروش میعانات گازی ایران را بسیار سخت کرده بود. بیش از 64 میلیون بشکه!
چقدر از میعانات گازی ایران پس از برجام فروش رفت؟
پس از امضای برجام تاکنون، حدود 45 میلیون بشکه از میعانات گازی ایران به فروش رفته است. در دو ماه پیش رو هم هر ماه حدود 12 میلیون بشکه از میعانات روی آب ایران به فروش می رود. عمده میعانات نفتی ایران به کره، ژاپن و چین حمل می شود. اسپیلت هایی (پالایشگاه های میعانات گازی) که هیوندایی در کره جنوبی ساخته است روزانه 150 هزار بشکه به تقاضای میعانات گازی ایران افزوده است. دیماه گذشته، وقتی خبرگزاری های خارجی از کاهش فروش میعانات گازی ایران به کره جنوبی خبر دادند به ذخایر میعانات گازی شرکت ملی نفت چین توجه نداشتند. ایران در آن ماه تا 370 هزار بشکه میعانات گازی از انبار دالیان چین به مشتریان کره ای فروخت. بهار که به ماه دوم برسد، شرکت ملی نفت ایران دیگر میعانات گازی روی آب نخواهد داشت. این یکی از دستاوردهای ناپیدای برجام است.
پالایشگاه مهم ستاره خلیج فارس چه زمانی به تولید می رسد؟
بهار سال آینده اما، خبر خوش دیگری هم در نفت پیچید. تولید واحد اول بنزین سازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس وارد باز می شود تا ایران از واردات بنزین بی نیاز شود. یکی از اتفاقات مهم پس از برجام، آزاد شدن کمپرسورها و تجهیزات اصلی پالایشگاه ستاره خلیج فارس بود. «کمپرسورها و کوره ها مهرماه سال جاری وارد پالایشگاه شد. اگر برجام نبود اینها نمی آمد. دیروز (سه شنبه هفته گذشته) کوره را روشن کردند. اگر اتفاق خاصی نیافتد باید تا پایان امسال واحد بنزین سازی را در مدار داشته باشیم. به هر حال وارد مرحله راه اندازی شده ایم. فکر می کنم انشالله در بهار سال آینده واحد اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس افتتاح شود.» این را عباس کاظمی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش به «صدا» می گوید. با بهره برداری از این پالایشگاه روزانه 12 میلیون لیتر بنزین یورو به تولید بنزین کشور اضافه می شود و پس از سالها، دیگر نیازی به واردات بنزین نخواهیم داشت. پالایشگاه ستاره خلیج فارس قدرت ملی ایران را افزایش می دهد. به گفته کاظمی، قرار است تولید بنزین پالایشگاه اصفهان نیز با افزایش 3 میلیون لیتری تا بهمن ماه به 11 میلیون لیتر در روز برسد.
جهانگیری این هفته کلنگ پالایشگاه جدید آبادان را می زند
اگر برنامه تغییر نکند، این هفته یک اتفاق مهم در صنعت نفت می افتد. معاون اول رئیس جمهور به آبادان می رود و کلنگ پروژه مهم نوسازی پالایشگاه آبادان را به زمین می زند. این کلنگ زنی چند روز قبل از امضای رسمی قرارداد نوسازی پالایشگاه آبادان اتفاق می افتد. قرار است پایان بهمن ماه جاری، مدیرعامل شرکت ساینوپک جین به ایران بیاید و رسما قرارداد ساخت و نوسازی پالایشگاه آبادان را امضاء کند. کنسرسیوم چینی-ایرانی با سهم 50 درصد این پروژه را اجرا خواهند کرد: «خط اعتباری مقدماتی از چین به ارزش یک میلیارد و 300 میلیون دلار باز شده است.» این را معاون وزیر نفت در جمع خبرنگاران گفت. قرارداد رسمی این خط اعتباری پایان بهمن امضاء می شود. «مجموع فاینانس پالایشگاه آبادان، 3 میلیارد دلار خواهد بود که تاکنون 1.3 میلیارد دلار تامین شده و بقیه در سال آینده نهایی می شود.» قرار است از طریق نوسازی این پالایشگاه، میزان تولید مازوت کاهش یافته و در مقابل بنزین یورو تولید شود. پس از نوسازی پالایشگاه آبادان، به جز واحد 185، تمام واحدهای قدیمی این پالایشگاه جمع خواهد شد.
چینی ها چطور پول خودمان را به خودمان وام دادند؟
چینی ها پول نوسازی پالایشگاه آبادان را از جیب خودمان خواهند آورد. حدود 20 میلیارد دلار ایران از زمان تحریم در چین مانده است. چینی ها به پشتوانه این پول حاضر شده اند تا پروژه نوسازی پالایشگاه آبادان را تامین اعتبار کنند. «قرارداد نوسازی پالایشگاه آبادان، چهار ماه در دفتر نخست وزیر چین مانده بود تا ایشان نیز امضاء کند.» این را عباس کاظمی می گوید و از کنار تعلل چینی ها در امضاء قرارداد نوسازی پالایشگاه آبادان پیش از امضاء برجام می گذرد. «اگر برجام نبود احتمالا چینی ها هم نمی آمدند.» شرکت ملی پخش و پالایش برای نوسازی پالایشگاههای آبادان، بندرعباس، اصفهان، تبریز و تهران 14 میلیارد دلار لازم دارد. «برای اصلاح پالایشگاه اصفهان قراردادی تجاری با شرکت دایلم کره جنوبی بسته شده است. مطالعه امکان سنجی نوسازی پالایشگاه های تهران و بندر عباس نیز با حمایت وزارت «متی» ژاپن انجام شده است که متظریم ژاپنی ها این پروژه ها را فاینانس کنند. برای اصلاح پالایشگاه تبریز هم با دو شرکت کره ای از جمله LG مذاکره کرده ایم که در انتظار تامین فاینانس هستیم.» میزان تولید بنزین پایه در کشور 61 میلیون لیتر است که با افزودن ماده MTBE به 63 میلیون لیتر افزایش می یابد: «35 درصد مصرف بنزین کشور (معادل حدود 24 میلیون لیتر) مربوط به بنزین یورو 4 است که با راه اندازی طرح های جدید سهم بنزین یورو 4 از مجموع بنزین مصرف به 63 درصد خواهد رسید.» این را معاون وزیر نفت در مصاحبه مطبوعاتی اش گفت.
ایجاد 10 هزار شغل مستقیم در آبادان از این هفته
نوسازی قدیمی ترین پالایشگاه خاورمیانه، هدیه بزرگی به جوانان آبادانی دارد: «در زمان اجرای پروژه نوسازی پالایشگاه آبادان بطور مستقیم 10 هزار نفر در این پروژه مشغول به کار می شوند. که اگر شغل های وابسته به اجرای پروژه را هم محاسبه کنیم این آمار به بیش از 15 هزار نفر می رسد.» این خبر خوب را مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش به «صدا» می دهد. نوسازی پالایشگاه آبادان GDP کشور را هم افزایش خواهد داد. پالایشگاه آبادان سال گذشته حدود 650 میلیون دلار ضرر داده است. که با اجرای پروژه نوسازی آن، نه تنها جلوی ضرر گرفته می شود بلکه پالایشگاه به همین میزان سود خواهد داد. بنابراین می توانیم بگوییم پروژه نوسازی پالایشگاه آبادان حدود 1 ملیارد و 300 میلیون دلار به اقتصاد کشور کمک می کند. به گفته معاون وزیر نفت قرار است پروژه نوسازی پالایشگاه آبادان 45 ماهه به انجام برسد.
معاون وزیر نفت: سالی 2 میلیارد دلار می سوزد
معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش در گفت و گوی اختصاصی اش با «صدا» به دو مورد مهم اشاره می کند که در روزمرگی های صنعت نفت گم شده است. به گفته عباس کاظمی، مشعل های پالایشگاه های کشور در عسلویه و مناطق نفت خیز، مجموعا حدود 20 میلیارد متر مکعب در سال، گاز می سوزانند: «اگر هر متر مکعب گاز را 10 سنت هم در نظر بگیریم سالانه 2 میلیارد دلار در کشور به سادگی می سوزد. اگر بتوان این گازها را مهار کرد؛ شغل های زیادی هم در کشور تولید خواهد شد. به علاوه اینکه کمک بزرگی محیط زیست می شود.» نکته دیگر مورد
تاکید کاظمی لزوم توجه جدی به کاهش تولید مازوت در پالایشگاه هاست: «قیمت مازوت 25 درصد پایین تر از نفت خام است. بنابراین اصلاح پالایشگاه های موجود از ایجاد پالایشگاه های جدید سود بیشتری دارد.» بنابر تاکید انجمن کشتیرانی، گوگرد مازوت در سال 2020 باید نیم درصد باشد در حالیکه گوگرد مازوت تولیدی ایران 3 درصد است. بنابراین اگر پالایشگاه های کشور اصلاح نشود، ایران از سال 2020 نمی تواند مازوت پالایشگاه های خود را حمل کند. «ضرر دهی پالایشگاه آبادان بخاطر میزان بالای تولید مازوت و سود دهی پالایشگاه اراک بخاطر تولید کمتر و کیفیت بالاتر آن است.» کاظمی با بیان این مطلب می گوید: «تولید مازوت در پالایشگاه های کشور در حال حاضر 24 درصد میزان فرآورده های تولیدی را تشکیل می دهد. که با اصلاح پالایشگاه ها، مازوت تولیدی کاهش خواهد یافت.» بر اساس سند چشم انداز توسعه کشور تولید مازوت باید کمتر از 10 درصد فرآورده های ایران باشد.
چقدر بنزین وارد می کنیم؟ چقدر فرآورده صادر می کنیم؟
مدیرعامل شرکت ملی پخش و پالایش صادرات فرآورده های نفتی، میزان صادرات فرآورده در سال جاری را بطور متوسط 400 هزار بشکه در روز اعلام کرده است: «صادرات فرآورده های نفتی در سال آینده افزایش خواهد یافت و در ماه های گرم سال به 600 هزار بشکه در روز می رسد.» این را عباس کاظمی به خبرنگاران گفت و افزود: «در ده ماهه نخست امسال روزانه حدود 11 میلیون و 800 هزار لیتر بنزین وارد کشور شده است.» وی رشد مصرف بنزین در سال جاری را حدود 5 درصد عنوان کرد. برای دوره ای تولید بنزین سوپر در پالایشگاه اراک دچار مشکل شد به همین دلیل توزیع بنزین سوپر در تهران با مشکلاتی رویرو شد. تهیه بنزین سوپر در پالایشگاه اراک به مشکل خورد و توزیع بنزین سوپر در تهران با مشکلاتی مواجه شد اما اکنون در این زمینه مشکلی نداریم.»
رکورد صادرات نفت ایران در زمستان
خبرهای خوب تنها در بهار نخواهد رسید. نفت ایران در زمستان هم آبستن اخبار خوشایند شد. بر اساس گزارش رویترز واردات نفت خام چهار کشور چین، هند، کره جنوبی و ژاپن از ایران در دسامبر 2016 میلادی به یک میلیون و 890 هزار بشکه در روز رسیده است. واردات نفت خام کره جنوبی از ایران نسبت به مدت مشابه سال قبل، 7 برابر و وردات نفت خام هند از ایران 3 برابر شده است. واردات ژاپن از ایران نیز نسبت به سال، 40 درصد افزایش یافته است. به اساس گزارش رویترز هند در ماه دسامبر 546 هزار و 600 بشکه، کره جنوبی 410 هزار و 387 بشکه، ژاپن 246 هزار و 243 بشکه و چین نیز 689 هزار و 530 بشکه از ایران نفت خریده اند. در آخرین ماه 2016 میلادی، واردات نفت کره جنوبی از ایران هفت برابر و واردات نفت هند سه برابر مقدار پارسال شد. یک منبع داخلی در گفت و گو با «صدا» تایید کرد که ایران حتی رکورد صادرات 900 هزار بشکه ای کشورهای اروپایی را ثبت کرده است. هر چند این رقم امروز تا 700 هزار بشکه در روز کاهش یافته است. اگر موانع ترامپ، بر سر راه نفت ایران قرار نگیرد، روزهای زمستانی پر خبر و بهار جذابی پیش روی نفت ایران است.