مسعود باقرزاده کریمی ، با اشاره به اینکه تالاب‌ها می‌توانند نقش بسزایی در کاهش خطرات و خسارت‌های ناشی از بلایای طبیعی داشته باشند، گفت: شعار امسال روز جهانی تالاب ها «تالاب‌ها برای کاهش خطر بلایای طبیعی» بود که نزدیکی بسیاری با شرایط کنونی خوزستان و شهر اهواز دارد.
وی با بیان اینکه یکی از بلایای طبیعی در جنوب غرب کشور گرد و خاک است، اظهار کرد: بخش عمده گرد و خاک به تالاب‌های خشک شده در این منطقه به ویژه منطقه بین النهرین و دجله و فرات وابسته است و ده‌ها کانون در این حوزه وجود دارد که بخش عمده‌ای از آن در عراق، بخشی در ایران، بخشی در سوریه و بخش دیگر در عربستان قرار دارد که با توجه به جهت وزش باد خیزش گرد و غبار از هر یک از این کانون‌ها اتفاق می‌افتد. اگر جهت باد جنوب غرب به شمال شرق باشد کانون‌های عربستان فعال می‌شود و اگر جهت باد شرق به غرب باشد کانون‌های داخلی فعال می‌شوند، بنابراین فعالیت کانون‌های گرد و غبار در این منطقه بستگی به جهت وزش باد دارد.
معاون امور تالاب‌ها در دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه منشأ بخش عمده‌ای از پدیده گرد و غبار تالاب‌های خشک هستند، افزود: خاک تالاب‌ها ریزدانه هستند که با وزش باد باعث برداشت خاک و ایجاد گرد و غبار می‌شوند. در این شرایط چاره آن است که تالاب‌ها را تثبیت و احیاء کنیم تا مانع خیزش گرد و خاک شویم. شعار امسال کنوانسیون رامسر نیز از این جهت به این موضوع اشاره دارد که اگر تالاب‌ها مدیریت نشوند تبدیل به معضل می‌شوند.
در مورد هورالعظیم خیلی جای نگرانی نیست
کریمی در ادامه در مورد وضعیت کنونی تالاب هورالعظیم، گفت: حدود 65 تا 70 درصد این تالاب آبگیری شده و سطح مرطوب دارد و تنها 25 درصد از محدوده جنوبی آن خشک است که آن هم در صورت رعایت نکات ایمنی و عدم تردد در این نقاط مشکلی را ایجاد نخواهند کرد، چون پوشیده از لایه های نمک است و در مورد هورالعظیم خیلی جای نگرانی نیست.
وی افزود: در محدوده خشک هورالعظیم، تبلور نمک داریم که از این لحاظ مشابه دریاچه ارومیه است. در ارومیه نیز گزارشی در مورد طوفان نمک نداریم چون نمک متبلور شده است و لایه سختی را روی خاک ایجاد کرده است مگر اینکه تردد ماشین آلات روی آن انجام شود که در این صورت نمک ها خرد شده و خاک زیرین آن حرکت می کنند و لی در شرایط عادی این بخش های خشک شده تثبیت شده هستند و از از لحاظ بروز طوفان های نمکی و گرد و غبار نگران کننده نیستند.
این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه در صورت تردد روی این بخش های خشک شده، سطح متبلور شده نمک از بین می رود، اظهار کرد: باید دقت کنیم روی مناطق خشک شده به هیچ وجه تردد صورت نگیرد و شرکت های نفتی که در جنوب کشور فعالیت می کنند، باید از مسیرهای اصلی یا مسیرهایی که پیش تر مالچ پاشی شده و آمادگی تردد دارند، رفت و آمد کنند. همچنین لازم است واحدهای استانی محیط زیست بر این موضوع نظارت کافی داشته باشند چون در صورت عدم توجه به این مقوله بستر گرد و غبار محلی ایجاد می‌شود.
وضعیت شادگان نگران کننده است
وی در مورد وضعیت تالاب شادگان نیز اظهارکرد: جاده ماهشهر - آبادان شادگان را به دو بخش تقسیم کرده که بخش جنوبی متاثر از جزر و مدهای خلیج فارس و بخش شمالی متاثر از آب شیرین مارون و بخشی از کارون و زه آب های کشت و صنعت است. بنابراین این دو بخش متمایز شده اند که من نگران بخش جنوبی هستم چون منابع آبی کمی از داخل سرزمین به آن وارد می شود و جزر و مدهای خلیج فارس هم به این بخش نمی رسد در این نقاط نگرانی وجود دارد.
کریمی همچنین در مورد اثرات مثبت و منفی زه آب ها در حوزه کشاورزی و محیط زیست اظهار کرد: زه آب ها آب های شور هستند که برای کشاورزی آسیب محسوب می شوند. زه آب ها را به عنوان منابع محدود کننده و پایین آورنده ارزش حاصلخیزی خاک می دانیم و علم خاک شناسی، زه آب ها را یک مشکل می داند که خاک را اشباع از شوری کرده و باعث گرفتن حاصلخیزی خاک می شود. بنابراین باید زه آب ها مدیریت شوند چون در خوزستان یکی از کانون‌های گرد و خاک زه‌آب‌ها هستند.
وی افزود: تالاب مصنوعی ناصری در شمال جاده آبادان_اهواز حاصل زه آب های غرب کارون است، این آب شور است، ولی باعث جمع آوری آب و رطوبت شده که باعث مهار گرد و غبار شده است؛ اما این آب شور باید مدیریت شود و نمی توانیم بگوییم زه آب ها صد در صد بد یا صد در صد خوب است. مثل زباله و فاضلاب ها که در برخی کشورها به عنوان طلای کثیف معروف هستند. نوع مدیریت مشخص می کند که زه آب ها خوب یاد بد هستند.
معاون امور تالاب ها در دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست در مورد علت وقوع گرد و غبار در استان خوزستان به ویژه شهر اهواز در ایام اخیر با اشاره به اینکه شناسایی علت گرد و غبار بسته به جهت بادها است، گفت: اگر جهت بادها جنوب غربی باشد از سمت عربستان است و اگر باد جنوب شرقی باشد از بسترها و کانون‌های داخلی است. منطقه خوزستان منطقه ای است که از همه لحاظ ها باید مورد رسیدگی قرار گیرد. سدسازی های بالادست گرفته تا مدیریت زه آب ها و حق آبه های رودخانه ها و تالاب ها احتیاج به هماهنگی دارد. شورای عالی آب دو شورای هماهنگی کارون و شورای هماهنگی کرخه را تشکیل داده است که تمام جهت دهی های توسعه باید در این شوراها مشخص شود.