تاکید آمانو بر پایبندی ایران به تعهدات برجام

رویداد۲۴- 'یوکیا آمانو' مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارش فصلی که روز جمعه منتشر شد، بار دیگر بر پایبندی ایران به تعهدات به عهده گرفته در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تاکید کرد.

گزارش مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره راستی آزمایی و رصد جمهوری اسلامی ایران پیرو قطعنامه 2231(2015) شورای امنیت سازمان ملل در شش بند تصریح شده است. 

**A.مقدمه 

1-گزارش مدیرکل به شورای حکام و شورای امنیت سازمان ملل درباره اجرای تعهدات مربوط به مسایل هسته ای جمهوری اسلامی در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) و مسایل مربوط به راستی آزمایی و رصد ایران در پرتو قطعنامه 2231(2015) شورای امنیت است. این گزارش همچنین اطلاعاتی را در رابطه با مسایل مالی، رایزنی ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده از سوی برجام ارایه می دهد.

**B.سابقه 

2-چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس و آمریکا به همراه مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا(EU+3/E3) و ایران در 14 ژوئیه 2015 بر سر برجام به توافق رسیدند. شورای امنیت در 20 ژوئیه 2015، قطعنامه 2231(2015) را تصویب کرد که در کنار سایر مسایل، از مدیرکل خواست راستی آزمایی و رصد لازم بر تعهدات هسته ای ایران را در کل دوره تعهدات قید شده در برجام به عهده بگیرد. شورای حکام در اوت 2015 به مدیرکل اجازه داد، منوط به وجود منابع مالی و منطبق با رویه های پادمانی استاندارد آژانس، در دوره کامل تعهدات مطرح شده در قطعنامه 2231(2015)، به راستی آزمایی و رصد لازم تعهدات هسته ای ایران طبق آنچه در برجام تعیین شده، اقدام کرده و گزارش دهد.

همچنین شورای حکام به آژانس اجازه داد با کمیسیون مشترک، رایزنی و تبادل اطلاعات کند.

3-هماهنگ کننده کمیسیون مشترک در نامه های مورخ 21 دسامبر 2016 و 11 ژانویه 2017 میلادی ، 9 سند در اختیار آژانس گذاشت که به تایید همه شرکت کنندگان در کمیسیون مشترک رسیده بود و توضیحاتی درباره اجرای اقدامات مرتبط هسته ای ایران طبق آنچه برجام برای آن دوره تعیین کرده بود، ارایه می داد. این هماهنگ کننده ازمدیرکل خواست برای اطلاع کشورهای عضو، همه این اسناد را در اختیار آنها قرار دهد. 

4- هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و راستی آزمایی و رصد تعهدات هسته ای ایران در چارچوب برجام، 9.2 میلیون یورو است. گرچه با شروع اجرای برجام از 16 ژانویه 2016، هزینه لازم برای سال 2016 برابر با 8.8 میلیون یورو بود اما تا پایان 2016 به میزان 8.5 میلیون یورو هزینه شد. تا تاریخ21 فوریه 2017، کشورهای عضو (آژانس) وعده داده بودند 13.7 میلیون یورو به عنوان مشارکت های فوق بودجه ای برای فعالیت های مرتبط با برجام پرداخت می کنند. توازن 5.2 میلیون یورویی بین آنچه وعده داده شد و آنچه هزینه شد، به مبلغ فوق بودجه 6.2 میلیون یورویی مورد نیاز برای سال 2017 کمک می کند. 

**C.اقدامات مربوط به راستی آزمایی و رصد برجام

5-از 16 ژانویه 2016(روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته ای ایران قید شده در برجام را راستی آزمایی و رصد کرد. آنچه در زیر گزارش می شود مربوط به موارد بعد از گزارش قبلی مدیرکل است. 

**C.1 فعالیت های مربوط به آب سنگین و بازفراوری

6- ایران ساخت راکتور تحقیقاتی آب سنگین فعلی اراک را بر مبنای طرح اولیه آن پیگیری نکرده است. 

ایران قرص های اورانیوم طبیعی، میله های سوخت و یا مجموعه های سوخت، به ویژه طراحی شده برای پشتیبانی راکتور اراک طبق آنچه در اصل طراحی شده بود را تولید یا آزمایش نکرده است و همه قرص های اورانیوم طبیعی و مجموعه های سوخت در انبار و تحت رصد و نظارت مداوم آژانس قرار دارند. 

7-ایران به اطلاع رسانی به آژانس درباره موجودی آب سنگین در این کشور و تولید آب سنگین در تاسیسات تولید آب سنگین ادامه داده است و به آژانس اجازه داد بر میزان ذخایر آب سنگین این کشور و میزان آب سنگین تولید شده در تاسیسات تولید آب سنگین نظارت کند. 

همان گونه که در گزارش قبلی آمده است، آژانس در 8 نوامبر 2016تایید کرد که میزان ذخیره آب سنگین ایران به 130.1 تن رسید. همان گونه که در گزارش قبلی ذکر شد، ایران در 21 نوامبر 2016 به آژانس اطلاع داد که 11 تن آب سنگین در مقیاس هسته ای در 19 نوامبر 2016 به خارج از کشور منتقل شد و آژانس در 6 دسامبر 2016 تایید کرد که 11 تن آب سنگین در مقیاس هسته ای خارج از ایران منتقل شد. پس از این انتقال، ذخیره آب سنگین ایران بیش از 130 تن نبود. آژانس در 14 فوریه 2017 تایید کرد که ذخیره آب سنگین ایران، 12.4 تن است. 

8-ایران در راکتور تحقیقاتی تهران، تاسیسات تولید مولیبدون، ید و زنون و یا دیگر تاسیساتی اعلام شده به آژانس، به فعالیت های مربوط به بازفراوری مبادرت نکرده است. 

**C.2 فعالیت های مرتبط با غنی سازی و سوخت

9- در تاسیسات غنی سازی سوخت نظنز بیش از پنج هزار و 60 سانتریفیوژ 'آی ار-1' نصب شده در 30 آبشار وجود ندارد و به همان شکل توافق شده در برجام فعالیت می کنند. 

ایران 124 سانتریفیوژ 'آی ار-1' را از انبار خارج کرد تا آنها را جایگزین سانتریفیوژهای آسیب دیده تاسیسات غنی سازی سوخت نطنز سازد.

10-ایران به غنی سازی 'یو اف 6'(هگزا فلوراید) در تاسیسات غنی سازی سوخت نطنز ادامه داده است اما، اورانیوم را بیش از 3.67 درصد 'اورانیوم -235' غنی سازی نکرده است.

11-همانگونه که در گزارش قبلی ذکر شد، آژانس در نامه 23 اوت 2016 از ایران خواست در میزان اورانیوم غنی شده در خطوط فراوری تاسیسات پودر دی اکسید اورانیوم غنی شده اصفهان بازنگری و طبق آن، گزارش خود را اصلاح کند. 

ایران در نامه مورخ 19 فوریه 2017 گزارشی حاوی برآورد اصلاح شده از این میزان در اختیار آژانس قرار داد. این برآورد اصلاح شده مبنی بر وجود 99.9 کیلوگرم اورانیوم غنی شده با ارزیابی آژانس از این خطوط منطبق بود. در پی تصمیم 10 ژانویه 2017 کمیسیون مشترک، ایران تحت راستی آزمایی و رصد آژانس، در 31 ژانویه 2017 شروع به تزریق اورانیوم ضعیف شده به خطوط فراوری تاسیسات پودر دی اکسید اورانیوم غنی شده اصفهان کرد. میزان تخمینی اورانیوم غنی شده در تجهیزات و ماده خروجی این تاسیسات مخالف ذخیره اورانیوم غنی شده ایران نبود. 

12-در طول تهیه گزارش فعلی، مجموع ذخیره اورانیوم غنی شده ایران از 300 کیلوگرم 'یو اف 6' غنی شده تا 3.67 درصد 'یو- 235' فراتر نرفت. این میزان 300 کیلوگرم 'یو اف 6' مطابق با 202.8 کیلوگرم اورانیوم است.

13-تا 18 فوریه 2017، میزان اورانیوم غنی شده تا 3.67 درصد 'یو- 235' ایران بر مبنای برجام و تصمیم کمیسیون مشترک، 101.7 کیلوگرم بود.

14-در تاسیسات غنی سازی سوخت فردو ، یک هزارو 44 سانتریفیوژ 'آی ار-1' در یک بال این تاسیسات وجود دارد،یک هزار و 42 سانتریفیوژ آن در شش آبشار نصب شده و دو سانتریفیوژ دیگر به صورت جدا و برای انجام فعالیت های تحقیقاتی و تحقیق و توسعه مربوط به تولید ایزوتوپ های پایدار نصب شده اند. ایران در طول تهیه گزارش فعلی هیچ فعالیتی در زمینه غنی سازی اورانیوم و یا فعالیت های تحقیق و توسعه مرتبط با آن انجام نداده است و هیچ ماده هسته ای در این تاسیسات وجود ندارد. 

15- همان گونه که گفته شد، مدیرکل آژانس در 16 ژانویه 2017 خاطرنشان کردکه آژانس در 15 ژانویه 2017 تایید کرد؛ ایران اقدامات قیدشده در برجام را انجام داده است. 

**این اقدامات عبارتند از: 

- برداشتن کابل الکتریکی آبشار، قفسه های کنترل آبشار تک و پمپ های خلاء از دو آبشار تاسیسات غنی سازی سوخت فردو، در انبار قرار دادن همه سانتریفیوژها و زیرساخت اضافی در سالن 'بی' تاسیسات نطنز تحت نظارت مستمر آژانس.

- برداشتن کابل الکتریکی آبشار، قفسه های کنترل آبشار تک، پمپ های خلاء و مجموعه های سانتریفیوژ از دیگر بال تاسیسات فردو(واحد 1) و در انبار قرار دادن همه سانتریفیوژها و زیرساخت اضافی در سالن 'B' تاسیسات نطنز تحت نظارت مستمر آژانس. 

16- همه سانتریفیوژها و زیرساختار مرتبط انبار شده تحت نظارت مداوم آژانس قرار دارد. آژانس به دسترسی منظم به ساختمان های مربوطه در نطنز، از همه تاسیسات نطنز و تاسیسات غنی سازی سوخت آزمایشی ادامه داده و طبق درخواست آژانس، به آنها دسترسی روزانه دارد. 

17- ایران فعالیت های غنی سازی اش را در راستای برنامه بلند مدت غنی سازی و تحقیق و توسعه ای که در 16 ژانویه در اختیار آژانس قرار داد، انجام داده است. 

18-آژانس در 4 فوریه 2017 تایید کرد که ایران اولین محموله 5 کیلوگرمی 'U3O8/Triuranium octoxide' غنی شده تا 20 درصد 'یو-235' را از یک کشور دیگر دریافت کرد. 

19- ایران در هیچ یک از تاسیسات اعلام شده اش در زمینه تبدیل مجدد صفحه های سوخت فعالیت نکرده و به آژانس درباره ساخت تاسیسات جدید برای چنین استفاده ای اطلاعی نداده است. 

**C.3 تحقیقات و توسعه سانتریفیوژ، تولید و موجوی

20- ایران در 21 ژانویه 2017، تحت راستی آزمایی و رصد آژانس، برای اولین بار شروع به تزریق 'یو اف 6' به یک سانتریفیوژ 'آی ار-8' کرد. فعالیت های تحقیق و توسعه غنی سازی موجب جمع آوری اورانیوم غنی شده نشده و تحقیق و توسعه غنی سازی ایران، با اورانیوم و بدون اورانیوم، با استفاده از سانتریفیوژهایی در محدوده تعیین شده در برجام انجام شده است. 

21- ایران تولید و موجودی لوله های روتور(rotor) و بیلوزهای(bellows) سانتریفیوژ خود را به آژانس ارایه داد و به آژانس اجازه داد موجودی این موارد را راستی آزمایی کند. آژانس به نظارت و رصد مستمر، از جمله از طریق استفاده از تدابیر محدود کننده و پایش، ادامه داد و تایید کرد که تجهیزات استفاده شده برای تولید لوله های روتور و بیلوز برای تولید سانتریفیوژ صرفا برای فعالیت های مشخص شده در برجام بود. ایران هیچ سانتریفیوژ 'آی ار-1' به منظور جایگزین کردن سانتریفیوژهای آسیب دیده یا معیوب تولید نکرد.

22-همه لوله های روتور، بیلوز و مجموعه های روتور، از جمله موارد تولید شده پس از اجرای برجام، تحت رصد مداوم آژانس قرار داشته است. ایران لوله های روتور را با استفاده از فیبرهای کربنی تولید کرده و آژانس از این فیبرها نمونه برداری و آنها را آزمایش کرده است. همه این موارد تحت تدابیر محدود کننده و پایش آژانس قرار داشتند.

**D.اقدامات شفاف سازی

23-ایران به آژانس اجازه داد تا از نظاره گرها و مهر و موم های الکترونیکی در رابطه با غنی سازی استفاده کند تا از این طریق وضعیت آنها در درون سایت های هسته ای به بازرسان آژانس منتقل شود و روند جمع آوری خودکار ثبت سوابق اندازه گیری آژانس از طریق دستگاه های اندازه گیری نصب شده تسهیل شود. طبق درخواست آژانس، ایران برای بازرسانی که آژانس مشخص کرد، روادید بلندمدت صادر کرد، شرایط کاری مناسبی در تاسیسات هسته ای برای آژانس فراهم و استفاده از مکان فعالیت در نزدیکی تاسیسات ها را برای بازرسان تسهیل کرد. ایران با حضور بازرسان بیشتر تعیین شده از سوی آژانس موافقت کرد.

24- ایران به آژانس اجازه داد تا در چارچوب تدابیر مورد موافقت ایران، از جمله تدابیر محدود کننده و پایش، بر همه کنستانتره سنگ اورانیوم تولید شده در ایران یا به دست آمده از سایر منابع منتقل شده به تاسیسات تبدیل اورانیوم اصفهان نظارت کند. آژانس در 8 فوریه 2017 تایید کرد که ایران 125.4 تن اورانیوم طبیعی در قالب 'یو او سی' دریافت کرد که بعد به تاسیسات تبدیل اورانیوم اصفهان منتقل شد. ایران همچنین همه اطلاعات لازمی که آژانس را قادر به راستی آزمایی تولید'یو او سی' و موجودی 'یو او سی' تولید شده در ایران یا به دست آمده از سایر منابع می کند، در اختیار آژانس قرار داد.

**E.دیگر اطلاعات مرتبط 

25-ایران همچنان عجالتا پروتکل الحاقی موافقت نامه پادمان را طبق بند 17 این پروتکل اجرا می کند. آژانس به ارزیابی اظهارات ایران در چارچوب پروتکل الحاقی و اجرای دسترسی های مکمل به تاسیسات و سایر امکان در ایران در چارچوب این پروتکل ادامه می دهد. 

26-در طول تهیه گزارش فعلی، آژانس در نشست کارگروه تدارکاتی کمیسیون مشترک شرکت کرد.

**F.خلاصه

27- آژانس همچنان به راستی آزمایی عدم انحراف مواد هسته ای اعلام شده در تاسیسات هسته ای و اماکن خارج از این تاسیسات، اماکنی که مواد هسته ای معمولا در آنها استفاده می شود، ادامه می دهد. بررسی ها در رابطه نبود ماده و فعالیت های هسته ای اعلام نشده در ایران همچنان در جریان است.

28- آژانس از زمان اجرای برجام، روند این اجرا را از طریق تعهدات هسته ای ایران در چارچوب برجام، راستی آزمایی و رصد کرده است. 

29-مدیرکل در زمان مقتضی گزارش خواهد داد.