پاسخ‌های هوشمندانه ظریف دربارۀ عربستان، روسیه، توئیت‌های نتانیاهو و بالاخره تغییر رفتار ترکیه

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مشروح این گفتگو که در ساختمان وزارت خارجه در تهران و توسط لانا مدور مجری شبکه تلویزیونی المیادین انجام شد را در ادامه بخوانید:

جهان پس از انتخاب دونالد ترامپ وارد مرحله جدیدی شده است انتخابات آمریکا و ریاست جمهوری دونالد ترامپ بی تردید بر منطقه غرب آسیا و در وهله نخست بر ایران تاثیر خواهد گذاشت. در برهه اخیر تهدیدها علیه ایران افزایش یافته است، به نظر می رسد مبارزه با نفوذ ایران به اولویت اسرائیل تبدیل شده است، نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل به مسکو و واشنگتن سفر کرده تا درباره این مساله با سران روسیه و آمریکا گفتگو کند. کشورهای حوزه خلیج فارس و در رأس آنها عربستان از ایران بیم دارند. بنابراین عجیب نیست که در دیدار محمد بن سلمان وزیر دفاع سعودی با دونالد ترامپ محور گفتگویشان درباره ایران بوده باشد. در مقابل، ایران نیز تهدید می کند در صورت تلاش برای حمله به این کشور، دست بسته نخواهد بود. پرونده های سوریه، یمن، بحرین، لبنان و فلسطین همه محورهای درگیری محسوب می شوند که ما در این مصاحبه در خصوص این پرونده ها با وزیر خارجه ایران گفتگو خواهیم کرد. آیا تصور می کنید دست زدن به اقدام نظامی علیه ایران امری محتمل است؟

چنین احتمالی نمی دهم، ایران نزدیک به چهار دهه است که با تهدیدهای نظامی مواجه است، به گونه ای که برخی از کشورهای منطقه و خارج از منطقه از راههای مختلفی تلاش می کنند بر ایران فشار وارد کنند. اگر به یاد داشته باشید ایران جنگی هشت ساله را پشت سر گذاشته است در آن جنگ تقریباً تمام جهان از متجاوز یعنی صدام حسین حمایت می کردند. در منطقه نیز متاسفانه همسایگان ما در حوزه خلیج فارس از صدام حمایت می کردند و از او پشتیبانی مالی و تسلیحاتی به عمل می آوردند.

کشورهای بزرگ دنیا نیز از صدام حمایت می کردند. صدام حسین علیه ایران از سلاح شیمیایی استفاده کرد اما هیچ موفقیتی به دست نیاورد. او نتوانست ملت ایران را به زانو درآورد. طی جنگ ایران و عراق و از همان زمان تاکنون، آمریکا ایران را از بکارگیری راه های دفاعی اساسی محروم کرده است، اما ملت ایران به مقابله با این مساله پرداختند و اقدام به ارتقاء راههای دفاعی خود کردند و توانستند به قدری پیشرفت کنند که چالشی اساسی برای هر متجاوزی محسوب شوند. سال هاست که آمریکا ایران را مورد تحریم قرار داده است و نام این تحریم ها را تحریم های بازدارنده گذاشته اند، بنابراین این تحریم ها مساله جدیدی نیست و چیزی نیست که صرفاً ترامپ و دولت وی از آن سخن گفته باشند،

در واقع دولت اوباما تحریم های بسیار سخت تر و بی سابقه تری را بر ایران تحمیل کرد اما هیچ یک از این اقدام ها نتیجه نبخشید. معتقدم چیزی که باعث شد دولت اوباما وادار به مذاکره با ایران شود این بود که دولت اوباما اطمینان داشتند که بکارگیری زور و اعمال فشار علیه ایران به نتیجه مطلوب نمی رسد بلکه نتیجه عکس می دهد از همین رو دولت اوباما بر سر میز مذاکره با ایران حاضر شد.

همسایگان ما در منطقه باید این مساله را به خوبی درک کنند که ما امنیت خود را از بیگانگان دریافت نکرده ایم در نتیجه فشارهای بیگانگان نیز بر ما اثری نخواهد گذاشت و امنیت ما را تهدید نخواهد کرد. ما امنیت خود را از ملت ایران گرفته ایم، از این رو جا دارد که همسایگان ما در منطقه این واقعیت را بپذیرند و گرنه امیدوار خواهند بود که کسی از خارج از منطقه بیاید و بر ایران فشار وارد کند، در نتیجه ما و همسایگان مان در منطقه خلیج فارس از جمله عربستان، باید برای تضمین صلح این منطقه با یکدیگر همکاری کنیم و این همکاری ها با هدف به ارمغان آوردن صلح برای کشورهای مختلف همچون بحرین و یمن صورت گیرد و تلاش کنیم که برای ملت سوریه این امکان فراهم شود که گزینه های ویژه خود را بر گزینند و سرنوشت خودشان را مشخص کنند. معتقدم لبنان مثال خوبی است، در این کشور این فضا برای مردم به وجود آمد که آنها خود برای سرنوشت شان تصمیم بگیرند. این مثالی است که مشخص می کند این شیوه موفقیت آمیز است.

پس از گذشت بیش از دو سال، برای نخستین بار لبنان از رئیس جمهور، نخست وزیر و هئیت دولت برخوردار شد، زیرا در پایان کار همه گروه ها و احزاب لبنانی تصمیم گرفتند که ملت لبنان خود اقدام به برگزیدن گزینه مورد نظر خود کند. ما باید این شیوه را در سایر کشورهای منطقه نیز به کار گیریم، ایران کشوری است برای این کار آمادگی دارد.

 تصور می کنم اسرائیل مدت هاست که تلاش می کند پوششی برای سرپوش گذاشتن بر جنایت هایش بیابد، اسرائیل روزانه حقوق فلسطینیان را نقض می کند و زیر پا می گذارد. اسرائیل بزرگترین و تنهاترین تهدید هسته ای برای منطقه و جهان است. اسرائیل اقدام های تجاوزگرانه ای علیه تمامی ملت های منطقه انجام داده است، تل آویو علیه ملت لبنان، فلسطین، اردن، سوریه و حتی مصر دست به تجاوز زده است. علاوه بر این اسرائیل مردم غزه را نیز در محاصره قرار داده است و تمامی این اقدام ها جنایت علیه بشریت محسوب می شود. اسرائیل همچنین از سالیان پیش تاکنون تلاش می کرده است که پوششی برای مخفی کردن جنایت های خود بیابد و از این طریق به جنایت های خود ادامه دهد، بنابراین اسرائیل تلاش کرده است که ایران را به عنوان یک تهدید امنیتی جلوه دهد.

این هدف اصلی و مکانیزم اصلی اسرائیل برای تحقق این امر است. اما روند توافق هسته ای باعث به شکست انجامیدن این تلاش ها شد، از همین رو نتانیاهو هم اکنون دست به هرکاری می زند تا دوباره ایران را تهدید هسته ای جلوه دهد، از جمله این که نتانیاهو از تاریخ استفاده کرده و ایرانی را که چندین بار در تاریخ به نجات ملت یهود پرداخته است متهم کرده که ایران برای نابودی یهود تلاش کرده است.

آیا میان شما و نتانیاهو توییت هایی رد و بدل شده است؛ ظریف در پاسخ گفت: نه چنین چیزی نبوده است، ما اساساً اسرائیل را به رسمیت نمی شناسیم. نتانیاهو نیز به آنچه من گفته بودم پاسخ نداد اما اقدام به تحریف تاریخ کرد او حتی با نسبت دادن این اتهام ها به ایران، دین خودشان را نیز تحریف کرده است.

آنچه من گفته بودم این بود که ایرانی ها سه بار در تاریخ یهود را نجات داده اند که دو بار آن در کتاب مقدس آمده است و همگان نیز این مساله را می دانند. به هر حال نتانیاهو حاضر است دست به هر کاری بزند تا این پوشش را برای جنایت های خود و رژیم صهیونیستی ایجاد کند.

بر اساس این مطالبی که شما بیان کردید، ایران قصد نابودی یهود را ندارد؟
ایران همیشه به پیروان دین حضرت موسی علیه السلام احترام می گذارد، یک فرد مسلمان باید به تمامی پیامبران احترام بگذارد. در ایران تعداد زیادی از یهودیان زندگی می کنند که حتی در مجلس شورای اسلامی ایران نیز نماینده دارند. اظهارات این چنینی که نتانیاهو بر زبان آورده است، اظهاراتی واهی است.

آیا ترامپ از زیر بار اجرای توافق هسته ای شانه خالی می کند یا نه؟
من توافق هسته ای را یک توافقی که میان ایران و آمریکا منعقد شده باشد نمی دانم، بلکه این توافق طرف های متعددی داشته است و مورد حمایت شورای امنیت سازمان ملل متحد بوده است. این توافق، توافقی برای همگان است و شاید فقط نتانیاهو و برخی از حامیان رژیم صهیونیستی در آمریکا، از آن مستثنی باشند، به غیر از این ها، دیگر همگان معتقدند که توافق هسته ای بهترین ضمانت برای امنیت، صلح و ثبات منطقه است. ایران معتقد است آمریکا با هدف به دست آوردن دوستی ایران، در مذاکرات هسته ای شرکت نکرده است بلکه عاملی که باعث شد آمریکا بر سر میز مذاکره با ایران حاضر شود این بود که دولت اوباما گزینه های دیگر را آزمود، این دولت تحریم های شدیدتری علیه ایران وضع کرد، این تحریم ها تاثیر اقتصادی زیادی داشت، اما باید توجه داشت که تنها تاثیر اقتصادی این تحریم ها مهم نیست بلکه تاثیر سیاسی آن ها مهم محسوب می شود، با این حال نتیجه سیاسی این تحریم ها کاملاً عکس آن چیزی بود که آنها می خواستند بنابراین در نتیجه این تحریم ها ایران اقدام به تقویت و گسترش برنامه هسته ای مسالمت آمیز خود کرد. دولت جدید آمریکا هم دیر یا زود پی خواهد برد که بهترین گزینه، اجرای مفاد توافق هسته ای است.

آیا در حال حاضر شما تماسی با دولت آمریکا یا وزارت خارجه این کشور دارید یا نه؟
در چارچوب اجرای توافق هسته ای کانال های ارتباطی میان همکاران باز است. افرادی که مسئول اجرای توافق هسته ای هستند، با همتایان آمریکایی و همتایان اروپایی، روس و چینی خود تماس می گیرند. ما این را هئیت مشترک می نامیم.

در نتیجه در سطح معاونان وزرای خارجه نشست هایی انجام می شود و در نتیجه این کانال ها باز باقی می مانند و اگر این کانال های ارتباطی نبود امکان اجرای توافق هسته ای به این شیوه وجود نداشت، از این رو باید مشکلات پیش رو را از میان برداشت. میان من و وزیر خارجه آمریکا هیچگونه کانال ارتباطی باز وجود ندارد، ما با هم تماس نداشته ایم و تصور می کنم وزیر خارجه جدید آمریکا، شیوة متفاوتی را در پیش خواهد گرفت و ما هنوز به او نزدیک نشده ایم.

آیا شما به این مساله خوشبین هستید که دولت ترامپ توافق هسته ای را بر هم نمی زند؟
مساله خوش بینی در میان نیست بلکه به طور ساده حفظ برجام یک گزینه منطقی است که باید آن را انتخاب کرد، ما برای هر احتمالی آماده خواهیم بود، اگر آنها تصمیم گرفتند که با حسن نیت برجام را اجرا کنند این گزینه، بهترین گزینه برای همه و برای خود آمریکایی ها خواهد بود. اما این به آن معنا نخواهد بود که دیگر گزینه مورد توجه ما نیست بلکه تمامی گزینه های دیگر نیز مطرح است. چنانچه توافق هسته ای کارایی خود را از دست بدهد، برای ما این امکان وجود دارد که بار دیگر و به صورت فوری برنامه هسته ای خود را به اجرا در آوریم، البته این گزینه آن چیزی نیست که ما ترجیح می دهیم اما به هر حال این گزینه نیز مطرح است.

آیا تصمیم هایی که ترامپ در خصوص توافق هسته ای با ایران می گیرد صرفاً تصمیم هایی بر آمده از دولت آمریکاست یا اینکه اسرائیل و سعودی در اتخاذ چنین تصمیم هایی توسط دولت آمریکا تاثیر گذار هستند؟
سعودی و رژیم صهیونیستی تلاش کرده اند که جلوی دستیابی به این توافق را بگیرند. آنها تمامی توان خود را برای بی نتیجه گذاشتن مذاکرات هسته ای به کار گرفتند و این مساله پنهان و پوشیده نبود. پس از پایان یافتن مذاکرات در ژوئیه سال 2015 آنها تلاش کردند با توسل به کنگرة آمریکا و دیگر نهادها جلوی اجرای برجام را بگیرند. آنها هر راه و شیوه ممکنی را برای جلوگیری از اجرای این توافق به کار گرفتند. الان هم من تصور نمی کنم که آنها دست از این اقدام های شان بردارند، این دو، سیاست اشتباهی در پیش گرفته اند، این سیاست، بویژه برای عربستان، سیاستی هوشمندانه نیست. اساساً ما اسرائیل را به رسمیت نمی شناسیم و ارتباطی هم با آن نداریم، با این حال عربستان کشوری اسلامی است و ما معتقدیم که می توانیم روابط خوبی با آنها داشته باشیم و فکر می کنم درست نیست که همه روابط را قطع کنیم.

دیدار محمد بن سلمان و دونالد ترامپ را چگونه ارزیابی می کنید؟
من نمی دانم این دو درباره چه چیزی گفتگو کرده اند اما مطمئن هستم که اگر سعودی ها بخواهند به سیاستی که سالیان سال در پیش گرفته اند ادامه دهند، مسلماً آنها برای اعمال فشار بر ایران به بیگانگان تکیه می کنند از این رو من به همسایه مان سعودی توصیه می کنم که گزینه بسیار بهتر و هوشمندانه تر بازی دادن و مشارکت دادن ایران است این گزینه بسیار بهتر از این است که دیگران را برای اذیت کردن ایران به بازی بگیرند. نهایتاً بکارگرفتن بیگانگان برای ایجاد مشکل برای ایران، سودی برای سعودی ها نخواهد داشت و برای همگان مشکل ایجاد خواهد کرد.

دربارۀ احتمال شکل گیری یک ائتلاف نظامی میان کشورهای حوزه خلیج فارس و اسرائیل برای مقابله با ایران چه نظری دارید؟
بسیار اسفبار است که ما شاهد آن باشیم که برخی کشورهای اسلامی در کنار کشورهایی قرار گیرند که دشمنی میان کشورهای اسلامی را گسترش می دهند، این امر نشان می دهد که آنها دچار یک حالت ناامیدی شده اند. آنها باید درک کنند که ایران دوست جهان اسلام است و در قلب جهان اسلام قرار گرفته است. ما آماده تعامل با آنها بر مبنای احترام متقابل، دخالت نکردن در امور داخلی کشورها و عدم اتخاذ مواضع خصمانه هستیم. شما اگر صفحه های تاریخ را ورق بزنید ما به هیچ اقدام خصمانه ای علیه همسایگان خود دست نزده ایم. ما پیشتر، قبل از شورای همکاری خلیج فارس حمله صدام حسین به کویت را محکوم کردیم و این در حالی بود که آنها طی هشت سال جنگ عراق علیه ایران از عراق حمایت می کردند.

این کشورها اقدام به انتخاب گزینه های بدی کردند، این اشتباه ما نبوده است که آن کشورها تصمیم گرفتند در جنگ از صدام حسین حمایت کنند. ما این گزینه را انتخاب نکردیم. باز هم این اشتباه ما نیست که این کشورها دو سال است که بی هیچ دلیلی تصمیم به حمله به یمن گرفتند و اقدام به ویران کردن باقی مانده تاسیسات زیربنایی یمن می کنند. این اشتباه ما نبوده است که آنها تصمیم گرفتند از گروه طالبان در افغانستان و همچنین از گروه های داعش و جبهه النصره در عراق حمایت کنند. در نتیجه تصور می کنم که باید در سریع ترین وقت ممکن گزینه درست برگزیده شود. ما نمی خواهیم هیچ یک از اعضای جهان اسلام را از جهان اسلام جدا کنیم. ما معتقدیم که همه ما به همکاری با یکدیگر دعوت شده ایم تا جهان عرب و جهان اسلام را ارتقا دهیم. ما هیچ نیازی به مقابله یا به حاشیه راندن دیگران نمی بینیم. از این رو چنانچه آنها گزینه اشتباهی برگزیده باشند باید خود را سرزنش کنند نه ایران را.

ما هیچگاه به آمادگی یا توان رژیم صهیونیستی برای پایبندی به مذاکرات و گزینه های مسالمت آمیز، باور نداشته ایم. اسرائیل، رژیمی است که متکی بر اقدام های خصمانه و نقض حقوق ملت فلسطین است و در این زمینه نیز هیچ تغییری در رفتار اسرائیل ایجاد نشده است. جهان عرب طی بیست و هفت - هشت سال گذشته به طور مستقیم شاهد این مساله بوده است در نتیجه این رژیم آماده پاسخگویی به کمترین خواسته های فلسطینیان نیست.

به نظر شما تشکیلات خودگردان فلسطین چگونه باید در برابر اسرائیل اقدام کند و آیا شما آماده همکاری با آنها هستید؟
ما با هدف تحقق وحدت ملی، تشکیل یک جبهه واحد در برابر اسرائیل و بازگرداندن کلیه حقوق قانونی ملت فلسطین، آماده حمایت از تمامی فلسطینی ها هستیم. وحدت تمامی فلسطینی ها پیش شرط بازگردندان تمامی حقوق قانونی فلسطینی هاست. از این رو ما آماده هستیم در حد توان مان و به میزان درخواست ملت فلسطین برای تحقق وحدت ملی فلسطین تلاش کنیم. به نظر من ایجاد وحدت ملی اولویت نخست محسوب می شود.

آیا شما وقوع جنگ و تجاوز قریب الوقوع اسرائیل علیه غزه یا لبنان را پیش بینی می کنید؟
معتقدم تجاوزات اسرائیل به غزه و لبنان، باید به اسرائیلی ها این درس را داده باشد که ملت های شجاع فلسطین و لبنان هدف آسانی برای اسرائیل نیستند.

وزیر انرژی اسرائیل گفته است آنچه ما از آن بیم داریم این است که ایران می کوشد سوریه ضعیف را که در مرزهای شمالی ما واقع است به ایرانی قوی با پایگاه های نظامی تبدیل کند {وزیر انرژی اسرائیل از پایگاهی سخن می گفت که مدعی بودند ایران قصد دارد در طرطوس ایجاد کند}. آیا ایران به مرز اسرائیل رسیده است؟
ایران به همه کسانی که به مبارزه با تروریسم می پردازند کمک می کند. کمک های ما به سوریه در چارچوب مبارزه با داعش و جبهه النصره و سازمان های مشابه صورت می گیرد. این اقدام ما به علت مبنایی است که در سیاست خارجی ما وجود دارد. کسانی که متوجه این مساله شده اند عجیب است که متوجه این امر نمی شوند که ما از مسعود بارزانی و کردهای عراق در زمانی که با تهدیدی مشابه روبرو شده بودند حمایت کردیم. تنها کشوری که سریعاً برای کمک به بارزانی و کردها که با خطر حمله داعش روبرو شده بودند اقدام کرد ایران بود ما در حالی به آنها کمک کردیم که نیروهای داعش به سمت اربیل در حال پیشروی بودند. در نتیجه ما تلاش نمی کنیم که در هر جایی حضور داشته باشیم بلکه می کوشیم تا جبهه ای واحد علیه داعش ایجاد کنیم. این همان چیزی است که باعث می شود ما در این منطقه حضور داشته باشیم اما نهایتاً این مساله، مساله ای است که ایران و سوریه بدون ارتباط با هیچ جای دیگری، باید اتخاذ کنند.

درباره موضع ایران در قبال همکاری آمریکا و روسیه برای مبارزه با داعش چه نظری دارید؟
ما معتقدیم که برای مقابله با داعش به یک تلاش جهانی هماهنگ شده نیاز است. مساله تنها به استقرار نظامیان در عرصه میدانی محدود نمی شود. به نظر ما استقرار نظامیان در میادین نبرد در سوریه نه تنها موجب نابودی داعش نمی شود بلکه موجب تقویت این گروه نیز می شود. با این حال همکاری علیه داعش تنها به راههای نظامی محدود نمی شود بلکه باید منابع مالی داعش را خشکاند و همچنین باید منابع یارگیری برای داعش را نابود کرد. تمامی این سلاح هایی که در اختیار داعش و جبهه النصره است بالاخره سازنده ای دارد و بر روی آنها شماره های سریالی حک شده است که می توان بر اساس آن، منابع تولید این تسلیحات را پیدا کرد. تصور می کنم چنانچه آمریکا برای نبرد با داعش جدی باشد باید جلوی دستیابی داعش به تسلیحات را بگیرد.

برخی اوقات بویژه در برهه اخیر از وجود اختلاف یا دیدگاه متفاوت میان شما و دولت سوریه یا روسیه سخن به میان می آید، سوال این است که آیا میان شما اختلاف، تفاوت دیدگاه وجود دارد یا اصلاً هیچ یک از این چیزهایی که می گویید نیست؟

وقتی ما از کشورها سخن می گوییم همیشه در درون خود کشورها و دولت ها اختلاف دیدگاه وجود دارد دیگر چه برسد به اینکه روابط میان کشورها باشد. با این حال آنچه ایران، روسیه و سوریه را با هم متحد می کند این است که ما یقین داریم که سازمان های تروریستی برای این سه کشور و برای کل جهان تهدید محسوب می شوند، بنابراین یک نیاز حقیقی برای مبارزه با این سازمان ها وجود دارد. علاوه بر این فضاهای دیگری نیز وجود دارد که ما در خصوص آنها دیدگاه های یکسانی داریم. ما در خصوص لزوم راه حل سیاسی سریع برای پایان دادن به بحران سوریه و ایجاد یک راه حل مسالمت آمیز که همگان را -البته به جز تروریست ها- در بر بگیرد اشتراک نظر داریم. معتقدم یکی دیگری از زمینه های اصلی که در آن توافق نظر داریم این است که تصمیم نهایی به دست ملت سوریه است. تمامی این مسائل در رابطه با جنگی که در سوریه در جریان است مسائل مهمی محسوب می شود در نتیجه ایران و سوریه دهه ها است که دو دوست و همپیمان مورد اعتماد محسوب می شوند. ایران و روسیه نیز دو همسایه اصلی برای یکدیگر هستند و روابط راهبردی ما را با روسیه پیوند می دهد. روسیه در شرایط دشوار در کنار ایران قرار گرفته است. هم اکنون یکی از زمینه های مهم همکاری دوجانبه برای ایران، همکاری با روسیه است.

معتقدم اقدامی که ما با همکاری روسیه و همچنین ترکیه برای دستیابی به برقراری آتش بس و نهایتاً راه حل مسالمت آمیز در سوریه انجام می دهیم یک موفقیت مهم است. در روابط ما با روسیه و سوریه همیشه برخی زمینه ها وجود داشته است که دیدگاه های ما در خصوص برخی مسائل آن، متفاوت بوده است. با این حال در خصوص مسائل مهم ما شاهد هیچگونه دودستگی میان ایران و روسیه و سوریه نبوده ایم.

آیا روابط راهبردی شما با روسیه به سطح ایجاد یک ائتلاف راهبردی میان ایران و روسیه می رسد؟
ایران در فرایند ایجاد ائتلاف ها و همپیمانی ها شرکت نمی کند. ما روابط خوب و قوی با روسیه داریم. روسیه همسایه مهم ماست و ما به صورت فعال با روسیه همکاری خواهیم داشت. ما به روابط خود با روسیه از جنبه بلند مدت می نگریم.

موارد اختلاف میان ایران و کشورهایی همچون روسیه و سوریه چطور؟
هم ا کنون نمی توانم چیزی از موارد اختلاف را به یاد بیاورم. اگر همکاری روسیه با آمریکا می تواند اقدام های خصمانه در سوریه را پایان دهد و به حمایت های آمریکا از این سازمان های تندرو پایان دهد ما با این همکاری ها مخالف نیستیم. وقتی سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه با جان کری وزیر خارجه آمریکا در خصوص پایان دادن به درگیری ها در سوریه گفتگو کرد ما نظرات خود را به شریکان روس خود ارائه کردیم. متاسفانه این مذاکرات به هیچ نتیجه ای نیانجامید اما این مساله نشان از تباین میان ما ندارد. پس از آن روسیه تصمیم گرفت برای پایان دادن به بحران سوریه، در روندی مهم تر و ثمر بخش تر به همکاری با ایران و ترکیه بپردازد.

برخی از شرکا از جمله ترکیه از تمامی نفوذ خود برای فشار آوردن بر گروه های مسلح برای اجبار آنها جهت حضور بر سر میز مذاکره استفاده نمی کنند. با وجود همه این ها هم اکنون این گزینه بهترین گزینه است. با توجه به اوضاع فاجعه بار بشری در سوریه و مشکلاتی که مدت هاست ملت سوریه با آن دست و پنجه نرم می کنند ایران از تمامی توان خود برای پایان دادن به درد و رنج مردم سوریه استفاده می کند. یادآور می شوم ما سه سال پیش برای پایان دادن به بحران سوریه طرحی را ارائه کردیم اما در آن زمان به این پیشنهاد ما توجه نشد و اساساً برخی روی موارد دیگر حساب کرده بودند. ما هم اکنون خوشبختیم که همگان به راه حل سیاسی برای پایان دادن به بحران سوریه امید بسته اند. ما باید تلاش کنیم به راه حلی دست پیدا کنیم که به درد و رنج مردم سوریه خاتمه دهد، به این سازمان های تندروی تروریستی شکست وارد کند و به ملت سوریه اجازه دهد که آزادی عمل داشته باشند و خودشان برای خود تصمیم بگیرند.

من نمی توانم عملکرد و طرز برخورد همسایگان ترک خود را تفسیر کنم اما می توانم این را بگویم که روابط ما با ترکیه بسیار مهم است. ترکیه همسایه مهم ماست و یکی از کشورهای اصلی منطقه است. ترکیه باید جلوی دستیابی گروه های تروریستی به سلاح را بگیرد و اجازه ندهد که آنها از کمک مالی برخوردار شوند و ترکیه باید جلوی پیوستن نیروهای جدید به گروه های تروریستی را بگیرد، این یک نقش محوری است. ما حاضریم در زمینه مسائل منطقه به همکاری با ترکیه بپردازیم. در خصوص مسائل دو جانبه باید بگویم که میان ما نقاط ربط بسیاری وجود دارد ما در زمینه های تجاری، حمل و نقل و اقتصادی با یکدیگری روابط ویژه ای داریم، البته ما شاهد برخی دگرگونی ها بوده ایم. ترکیه با مشکل تروریسم روبروست.

شما روابط کنونی خود با ترکیه را چگونه توصیف می کنید؟
روابط ما با ترکیه خوب است. ما با هم دوست هستیم. ما می خواهیم روابط قوی تری با ترکیه داشته باشیم. ما طرحی برای افزایش مبادلات تجاری میان ایران و ترکیه داریم و در صدد آن هستیم که مبادلات تجاری خود را به حدود سی میلیارد دلار برسانیم.

آیا شما به ترکیه سفر می کنید؟
من طی پنج شش ماه گذشته پنج شش دیدار دوجانبه داشته ایم و اخیراً هم رئیس جمهور ایران و ترکیه در اسلام آباد در حاشیه نشست سازمان همکاری اقتصادی با همدیگر دیدار داشتند. این دیدار، دیداری بسیار مثبت بود به گونه ای که بار دیگر بر اراده سیاسی دو طرف برای بهبود بخشیدن به روابط شان تاکید کردند و تصریح کردند در حد توان شان برای حل مسائل دو جانبه مشارکت خواهند کرد. البته طبیعتاً ما درخصوص برخی مسائل همچون مساله سوریه با یکدیگر اختلاف داریم.

آیا تصور می کنید تغییری که در رفتار ترکیه با ایران ایجاد شده است با مساله روی کار آمدن دونالد ترامپ مرتبط است؟

نمی خواهم در مورد همسایه مان تردید ایجاد کنم من اجازه می دهم که آنها خودشان موضع شان را تفسیر کنند. (مجری المیادین گفت یک جواب دیپلماتیک دیگر به سوالات ما دادید. ظریف هم جواب داد کار من همین است).
با این حال معتقدم برخی اظهارات که مسئولان ترکیه بیان داشتند دوستی چندان در آن ها مشاهده نمی شد و امیدوارم که چنین اظهاراتی بار دیگر تکرار نشود.

با توجه به دیدار نتانیاهو با ولادیمیر پوتین، شما تا چه حد به روسیه اعتماد دارید؟
اعتماد ما به ملت ماست ما با اعتماد به ملت خود توانسته ایم تمامی مشکلاتی که بر سر راه ایران ایجاد می شد تا به کشورما فشار آورده شود از سر راه برداشتیم، با این حال ما روابط خیلی خوبی با روسیه داریم و همیشه تلاش می کنیم که همکاری های خود با مسکو را به صورت جدی و دوستانه ادامه دهیم.

ما معتقدیم حضور نیروهای نظامی ترکیه در سوریه به تقویت ثبات در منطقه کمکی نمی کند. ما این دیدگاه خود را به همسایگان ترک مان انتقال داده ایم. ما در خصوص مساله سوریه برخی اختلاف ها با ترکیه داریم. زمینه های اختلاف اساسی است اما با این حال ما به زمینه مشترکی دست پیدا کرده ایم و آن این است که باید جلوی خون ریزی های بیشتر در سوریه گرفته شود و فاجعه انسانی در سوریه را متوقف ساخت. تا زمانی که این امر ممکن باشد ما به همکاری با ترکیه پایبند خواهیم بود.

رابطه ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس را چگونه ارزیابی می کنید؟
ایران با توجه به موقعیت راهبردی ای که دارد و با توجه به اصولی که پذیرفته است به ایجاد روابطی خوب با تمامی کشورها در منطقه خلیج فارس و تمام منطقه اهتمام ویژه نشان می دهد. ما برای ایجاد روابط خوب با این کشورها تلاش کرده ایم اما باید دو طرف برای برقراری روابط خوب با یکدیگر آمادگی داشته باشند و این در حالی است که متاسفانه ما می بینیم که برخی از همسایگان به دنبال آن هستند که ایران تحت فشارهای بین المللی قرار بگیرد. متاسفانه آنها در گذشته منافع شان را به فشارهای بین المللی اعمال شده علیه ایران پیوند زده بودند و از همین رو از انعقاد توافق هسته ای بسیار ناراحت شدند. معتقدم در پیش گرفتن چنین سیاستی اشتباه و غیرفعالانه است.

ما همیشه آماده برقراری روابط خوب با کشورهای منطقه بوده ایم آقای روحانی از همان ابتدا که بر سر کار آمد در نخستین کنفرانس خبری خود به این مساله اشاره کرد. ما فرصت های مشترکی داریم و همچنین با تهدیدهای مشترکی روبرو هستیم که می طلبد ما به صورت یکپارچه در برابر این تهدیدها عمل کنیم. ایران از اواسط دهه هشتاد قرن گذشته یعنی در اواسط جنگ ایران و عراق خواهان همکاری منطقه ای بوده است. ایران طی دوره های مختلف این سیاست را ادامه داده است بنابراین سیاست برقراری روابط خوب با کشورهای منطقه صرفاً سیاست دولت روحانی نیست بلکه سیاست تمامی دولت ها در ایران است.

حال سوال این است که امکان دارد ایران با کشورهای منطقه رابطه خوبی برقرار کند، که این دیگر به آمادگی همسایگان ما بستگی دارد. سفر روحانی به عمان و کویت و نامه ای که امیر کویت برای ما فرستاد و روحانی به آن پاسخ داد همة این ها نشان می دهد تمایل مشترکی برای خروج از این سناریوی اسف بار که ما خود را گرفتار آن می بینیم وجود دارد. حال، سعودی برای این مساله آمادگی داشته باشد یا نه، به هر صورت این پیامی است که ایران برای سران کشورهای حوزه خلیج فارس داشته است و من هم در سفر به قطر حامل همین پیام بودم و به امیر قطر رساندم. دو سال پیش، پس از انعقاد توافق هسته ای نیز من با سفر به کویت و قطر همین پیام را به سران این کشورها رساندم. فقط، آمادگی ایران برای بهبود روابط کافی نیست بلکه سعودی ها نیز باید برای بهبود روابط آمادگی داشته باشند و به چالش هایی که پیش روی همه ماست پی ببرند و بدانند که تروریسم افراطی به همان اندازه برای آنها تهدید محسوب می شود که برای عراق و سوریه تهدید است. آنها وقتی متوجه شوند تروریسم هچنان که عراق و سوریه را تهدید می کند آنها را نیز تهدید می کند این آمادگی را خواهند داشت که در این تلاش مشترک که به ما اجازه می دهد روابط دو جانبه را بهبود ببخشیم مشارکت کنند.

آیا شما برای میانجیگری در خصوص وضعیت بحرین و به طور مشخص وضعیت شیخ عیسی قاسم، به قطر مسافرت کردید؟
خیر. من برای گفتگو درباره روابط دو جانبه و اوضاع منطقه به قطر سفر کردم. البته من دیدگاه خود را در خصوص اوضاع بحرین با امیر قطر در میان گذاشتم و خاطرنشان کردیم که عملکرد دولت بحرین در قبال عالمان دینی عالی رتبه که همیشه خواهان تغییرات مسالمت آمیز و گرفتن مسالمت آمیز حقوق ملت بحرین هستند درست نیست. ما تصریح کردیم که برخورد با این عالمان دینی می تواند به ثبات و امنیت منطقه لطمه وارد کند. البته هدف من از سفر به قطر پرداختن به مساله بحرین نبود بلکه هدف از این دیدار ایجاد پل های ارتباطی با همسایگان بود.

درباره جنگ یمن چه نظری دارید؟

به نظر من جنگ یمن اصلاً نباید آغاز می شد ما این جنگ را جنگی غیرضروری می دانیم که منجر به رقم خوردن فجایع انسانی در یمن شده است. ما خواهان برقراری آتش بس در یمن هستیم. پیش از شروع جنگ و بعد از آن ما خواهان حل و فصل مسالمت آمیز مساله یمن بودیم. بمباران های سعودی موجب به خاک و خون کشیده شدن شهروندان بی گناه یمنی شده است. اغلب قربانیان بمباران ها غیرنظامیان هستند و از این رو باید این فاجعه انسانی پایان بیابد و ما طرحی برای پایان یافتن این نبرد و تشکیل دولت فراگیر در یمن ارائه کرده بودیم.

ما معتقدیم که این جنگ پایانی ندارد و هیچ سودی برای عربستان ندارد. در جنگ همه بازنده هستند، من از شکست عربستان در هیچ جنگی خوشحال نمی شوم اما واقعیت این است که همة شرکت کنندگان در جنگ بازنده اند، تنها تفاوت این است که میزان زیان برخی از طرف های شرکت کننده از طرف های دیگر بیشتر است ولی نهایتاً همه زیانکار هستند. این جنگ نباید شروع می شد و اکنون نیز باید این جنگ پایان بیابد.

هم اکنون ما شاهد بروز شکاف بزرگی میان شیعه و سنی هستیم در جهان تشیع این ایران است که کشور قوی محسوب می شود در جهان تسنن چه کشوری رهبری کشورهای اهل سنت را بر عهده دارد ترکیه یا عربستان؟
تصور می کنم ایجاد شکاف میان شیعه و سنی به سود هیچ کس جز صهیونیست ها نیست. شایسته است که همه ما به عنوان مسلمان تلاش کنیم تا به این دودستگی پایان دهیم. تفرقه و طایفه گرایی به نفع هیچ کس نیست. ایران از زمان پیروزی انقلاب تا کنون به وحدت اسلامی دعوت کرده است. این وحدت نشانه اصلی کشور ما و انقلاب ما باقی خواهد ماند. وحدت ویژگی ای است که برای هر کشوری خواه سعودی، ترکیه، پاکستان و اندونزی و هر کشور اسلامی دیگر از اهمیت زیادی برخوردار است. همه ما باید به اختلاف های فرقه ای درجهان اسلام پایان دهیم چرا که هر گونه اختلاف فرقه ای در جهان اسلام نتایجی فاجعه بار به همراه خواهد داشت. جنگ طائفه ای به سود هیچ کس نخواهد بود و برای همگان مضر است. من از همه مسلمانان می خواهم که به مبانی ای که ما را متحد می کند روی آورند و به جای آنکه بر طبل اختلاف ها بکوبند برای وحدت بکوشند.

با توجه به بالا آمدن راست افراطی در اروپا، تاکید بر مساله اسلام، سخنان مسئولان اسرائیلی در خصوص اسلام رادیکالی، اظهارات دونالد ترامپ در مورد اسلام، آیا در آینده تمرکز بیشتری بر روی اسلام خواهد بود؛ ایران چطور با این تندروی ها مقابله خواهد کرد؟

تصور می کنم که این شیوه چالشی در برابر همگان محسوب می شود و تنها جهان اسلام را در بر نمی گیرد، این مساله بر توانمندی گروه های افراطی برای جذب نیرو می افزاید، سوالی که همیشه برای اروپایی ها مطرح می شود این است که این ها که سرهای افراد بیگناه را در سوریه و عراق قطع می کنند چطور می توانند به این خوبی فرانسوی و انگلیسی صحبت کنند. کجا اشتباه صورت گرفته است. این سوالی است که اروپا باید به آن پاسخ دهد. آنها باید بدانند احترام نگذاشتن به ارزش های اسلامی باعث این مساله شده است. یاداور می شوم یک بار یک دیپلمات اروپایی گفت در اروپا اگر یک فرد گندم گون را مورد انتقاد قرار دهیم به تبعیض نژادی متهم می شویم و اگر یهودیان را مورد انتقاد قرار دهیم متهم به ضدیت با یهود می شویم ولی اگر مسلمانان را مورد انتقاد قرار دهیم این مساله استفاده از آزادی بیان محسوب می شود. این یک فاجعه است که باید ما را در جهان اسلام هوشیار کند تا این واقعیت را درک کنیم و همه جهانیان را آگاه سازیم. غربی ها با این کارهای شان هدیه ای ویژه به عوام فریبان تندرو می دهند. اقدامی که دولت آمرکیا در ممنوعیت ورود اتباع برخی کشورهای اسلامی به آمریکا انجام داد از این قبیل امور محسوب می شود.