رویداد۲۴- رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامهطباطبایی گفت: «بخشی از سرنوشت انتخابات را شبکههای اجتماعی تعیین میکند.» به گفته او «افکارعمومی تحت تاثیر محتواها در شبکههای اجتماعی و در ارتباطات بین اذهان جامعه تصمیم خود را میگیرند.»
فضای مجازی این روزها به یکی از ابزارهای قوی برای تاثیرگذاری بر افکارعمومی تبدیل شده است، مردم بیشتر از آنکه روزنامهها، دیگر رسانهها و منابع اخبار را دنبال کنند فضای مجازی، کانال‌های تلگرام، اینستاگرام و توییتر افراد مشهور و سیاستمداران را دنبال میکنند تا مستقیم و بدون واسطه در جریان اخبارشان قرار گیرند.
به نظر میرسد هر دو جناح سیاسی اصلاحطلب و اصولگرا هم به این واقعیت پی بردهاند و سعی میکنند در انتخابات پیش رو از این بستر برای تاثیرگذاری بر فضای سیاسی و انتخاباتی استفاده کنند.
در همین حال ابراهیم رئیسی که تا پیش از این شبکههای مجازی را اتوبان تردد صهیونیست و آمریکا میدانست ولی امروز در بزنگاه انتخابات ریاستجمهوری از تمامی بسترهای شبکه مجازی مانند توییتر، اینستاگرام، کانال تلگرام و... استفاده میکند.
تیم محمود احمدینژاد نیز به اهمیت فضای مجازی در سیاستهای پوپولیستیشان پی برده و اکنون بیش از پیش از این فضا برای ارتباط مستقیم با مردم استفاده میکنند.
اهمیت فضای مجازی و کانال‌های تلگرامی بر افکارعمومی به حدی جدی است که دراین چند وقت اخیر شاهد بازداشت مدیران کانال‌های تلگرامی بودهایم. همچنین رمضانعلی سبحانی‌فر عضو کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی خبرگزاری تسنیم گفته است: توهین و افترا در کانال‌های تلگرامی رصد می‌شود. اگر افرادی بخواهند به کاندیدا و یا داوطلبان انتخابات توهین کنند، قطعاً با آنها برخورد می‌شود»
اما به واقع فضای مجازی تا چه اندازه میتواند بر افکارعمومی و به واسطه آن بر نتیجه انتخابات تاثیر بگذارد؟
محمدمهدی فرقانی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامهطباطبایی در گفت‌وگو با
رویداد۲۴ گفت: شبکههای اجتماعی در سالهای اخیر تاثیری تعیینکنندهای بر رفتار انتخاباتی مردم نه فقط در ایران بلکه در جهان داشته است. در ایران با توجه به محدودیتهایی که در زمینه آزادی مطبوعات وجود دارد این تاثیرگذاری بیشتر بوده است. حدود 40میلیون ایرانی تلفن همراه هوشمند دارند که فقط از آن برای مکالمه استفاده نمیکنند بلکه به وسیله آن پیوسته در حال تولید و دریافت محتوا هستند.
او ادامه داد: بخشی از سرنوشت انتخابات را شبکههای اجتماعی رقم میزنند. افکارعمومی تحت تاثیر محتواها در شبکههای اجتماعی و در ارتباطات بین اذهان جامعه تصمیم خود را میگیرند.
فرقانی بیان کرد: کاهش تیراژ مطبوعات و بحران اعتماد به رسانههای سنتی باعث شده میزان تاثیرگذاری آنها کاهش پیدا کند. البته نمیتوان گفت این رسانهها کاملا بیاثر شدهاند و تاثیرشان به میزانی کم است که بتوان از آن چشمپوشی کرد. مطبوعات هنوز میتوانند تاثیر زیادی بر افکارعمومی بگذارد، صداوسیما هم به نسبت اعتمادی که کسب میکند میتواند تاثیرگذار باشد اما شبکههای اجتماعی تاثیر بسیار گستردهتری دارند.
فرقانی در پاسخ به این سوال که کسانی که منتقد فضای مجازی بودند چرا اکنون از این فضا به نفع خود استفاده میکنند؛ گفت: همه ما وقتی کنار گود هستیم نگرش انتقادی داریم. ولی وقتی وارد بازی میشویم و واقعبینانهتر نگاه میکنیم؛ میبینیم که بخش مهمی از بازی در دست شبکههای اجتماعی است بنابراین ناگزیر از استفاده از آن هستیم.
این استاد ارتباطات اضافه کرد: همه کسانی که مسئولیتی دارند عمدتا از شبکههای اجتماعی استفاده میکنند. علیرغم ممنوعیتی که برای مردم عادی برای حضور در بعضی از این شبکهها وجود دارد در میان حوزههای مدیریتی کشور این شبکهها گستردگی زیادی دارد. در جریان انتخابات استفاده گستردهای از شبکههای موبایلی خواهد شد هر موبایل به یک رسانه تبدیل شده است که تعداد مخاطبان این رسانه با رسانههای دیگر حتی رسانه های سنتی قابل مقایسه نیست.
او در ادامه در پاسخ به این سوال که کاندیداها چگونه میتوانند در انتخابات از شبکههای مجازی استفاده مفید کنند گفت: همه کاندیداها میتوانند از طریق انتقال پیام خود استفاده موثری از فضای مجازی داشته باشند. اگر صدایشان شنیده نشده، به عمد هم شنیده نشده و مسکوت مانده است آنها این امکان را دارند پیامهای واقعی، موثر و جدی خود را بهطور مستقیم به مردم منتقل کنند و با مردم صحبت کنند. این نوع تعامل رابطهای بیواسطه با افکارعمومی رایدهندگان است که میتواند با جریانهای رسانهای، چارچوببندیهای رسانهای مبارزه کند و آنها را خنثی کند.