رویداد۲۴-موسسه فرهنگی هنری انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی با بیش از هزار عنوان کتاب در زمینه تاریخ انقلاب اسلامی در حال فعالیت است که در این چند سال اخیر توانسته آثار خوبی را در حوزه تاریخ انقلاب اسلامی منتشر کند.
به مناسبت برگزاری سی امین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران گفتگویی با مهدی رمضانی مدیر عامل موسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی انجام شده که مشروح این گفت و گو را می‌خوانید.
تسنیم: یک توضیح مختصری از فعالیت های مرکز اسناد انقلاب اسلامی بدهید؟
مرکز اسناد جز نهادهایی است که به نوعی نهاد انقلابی محسوب می‌شود از این حیث که حضرت امام شخصاً و راسا دستور تاسیسش را دادند و ما باید به‌صورت جدی به این بپردازیم که فلسفه شکل گیری مرکز اسناد چه بوده است؟ همیشه تاریخ را دیگران نوشته‌اند مثل ملی شدن صنعت نفت، مشروطه و حوادث دیگرو غیره. امام بر روی تأسیس مرکز اسناد تاکید کردند دو تا مکاتبه با جناب حمید روحانی راجع این موضوع مستقیم دارند که امام بعد از بیان نکات بسیار می گویند اکتفا می‌کنم ولی بدانید که کارتان مهم است.
همچنین در سال 74 طرح تدوین تاریخ انقلاب را خدمت رهبر انقلاب می برند و ایشان می فرمایند جامع ترین کاری است من راجع به تاریخ انقلاب دیدم و حتما ادامه بدهید.
البته اوج کار نشر در مرکز اسناد حدود سال 80 است تا الان است که عدد هزار را در منشورات مرکز اسناد رد کردیم این خودش یک فراز مرکز اسناد است. یک فراز دیگر این است که اگر اشتباه نکنم در فروردین سال 90 با رهبر انقلاب دیدار داشتیم و ایشان مشخصا به فضای مجازی و فعالیت در فضای مجازی اشاره کردند همچنین به انتشار اسناد ، خدمات و سوژه یابی برای تولید آثار در حوزه سینما ، تلویزیون و آثار مستند اشاره کردند.
تاکید کردند که شاید کار شما نباشد ولی چون این کارو کس دیگری تا الان انجام نداده به این حوزه هم ورود کنید ما به این حوزه ها تا جایی که می توانستیم ورود پیدا کرده ایم یکی از مهمتریناش کتاب است ولی حوزه های دیگه هم به آن اضافه می شود و در حوزه سینما به اذعان تهیه کننده محترم اثر و کارگردان اثر فیلم ماجرای نیمروز یکی از کارهایی بود که در این فضا شکل گرفت همچنین کارهای دیگر ما کار یتیم خانه ایرانی در کنار طالبی بود البته نه به این پررنگی که در ماجرای نیمروز بودیم .در حوزه مستند هم چندین مستند خوب تولید شده که کار حمایت اسنادش را ما در مرکز کردیم ضمن این که خودمان هم چند تا کار تولید کردیم که در فضای فتنه بوده و یک کاری هم برای حضرت امام(ره) انجام دادیم.
تسنیم: به عنوان موسسه ای که انتشارات بخشی از آن است وضعیت فرهنگی کشور را به خصوص در این چهار ساله چگونه ارزیابی می کنید؟
بنده به عنوان ذی سهم و کسی که فعالیت فرهنگی می کند احساس اینکه یک سیاستی از جانب دستگاه فرهنگی وجود دارد و آن سیاست تعقیب می شود و دنبال این هستند که کشور در ابعاد مختلف فرهنگی به آن نقطه برسد را نمی کنم و این خطرناک و ترس آفرین است.
شعار مفصل و متعدد داده می‌شود اما اگر بر روی عمل بخواهد کسی عدد و رقم بگوید به جایی نمی‌رسد به عنوان مثال ما در فضای نشر در این 4 سال اخیر بدترین دوران نشر را طی کرده‌ایم من دیروز، امروز نیامدم من از سال 84 در مرکز اسناد مسئولیت حوزه نشر را دارم قطعاً در این 4 سال بدترین دوران فضای نشرمان را در 20 سال اخیر داشتیم چه به لحاظ سیاست گذاری چه به لحاظ توجه و پردازش نمایشگاه‌های متعددی که به تعطیلی رسیده‌اند مردم قدرت خریدشان پایین آمده ولی شما به عنوان متولی فرهنگ چه برنامه ریزی کرده‌ای و سیاستی داشته‌ای هیچ کاری نکرده‌اند و تنها نظاره می‌کردند.
شما از یک بزرگتر و متولی، از یک مسئول در حوزه فرهنگی توقع ندارید که در شرایطی که داری غرق می شوی بایستد نگاهت کند بنده مشاهدات عینی گسترده دارم بخش جدی از تیراژی که روی کتاب ها درج می شود سوری است یعنی تیراژ واقعی توی کتاب ها درج نمی شود این وحشتناک است الان بعد از 40 سال و بعد از چندین دوره نمایشگاه کتاب ما یک استاندارد نداریم که چه ناشری ناشر استاندارد ماست یعنی شما براساس چه چیزی گروه بندی می کنید و به او امتیاز می دهید.
تسنیم: به نظر شما در بحث ممیزی ها چگونه برخورد شود؟
درباره ممیزی‌ها باید یکسری از هزینه‌ها را بر دوش انتشارات گذاشت یعنی اگر چارچوب را داشت که هیچ اگر نداشت هزینه‌هایی را پرداخت کند یعنی خود کنترلی را بالا ببرد و فر آیندی دیگری این بود که ما در دولت نهم و دهم یک کارگروهی بود به اسم کارگروه رتبه بندی ناشران ارشاد که بنده یکی از اعضای آن کارگروه بوده‌ام به جاهای خوبی رسیده بود موضوع کارشناسی شده بود و فضای سیاسی را تعقیب نمی‌کرد و اسناد و محتوایش موجود است و اگر در این سیکل کارشناسی می افتاد هم به ممیزی کمک می‌کرد هم به ارتقای رتبه ناشران هم به حرفه‌ای تر شدن نشر و خب اصلاً هیچ خبری نیست یعنی با تغییر دولت پیگیری نمی‌شود.
در حال حاضر به آن ساز و کاری که شورای عالی انقلاب فرهنگی راجع به بحث نظارت و ممیزی تعریف کرده هم عمل نمی شود.
به نظر شما وضعیت اقتصاد نشر در حال حاضر چگونه است ؟
قبلاً فضاهای حمایتی که وجود داشت در حوزه کاغذ و از این قبیل بود بعد در دولت قبل تصمیم بر این شد که حمایت را از تولید کننده روی مصرف کننده بیاوریم که این حمایت باعث ارتقای کیفیت بشود یعنی فضای خرید و مصرف را حمایت کنندکه به نظرم مبنا درست بود مهمترین نکته‌اش حوزه بن کتاب بود که بن را تقویت کنند و نکته بعدی خرید کتاب توسط ارشاد بوده در دوره اخیر مثلاً از یک کتابی 50 نسخه خریدند همچنین در حوزه بن غیر از مقطع نمایشگاه اتفاق خاص دیگری نمی‌افتد.
یک کار دیگری که روی آوردند بحث شنبه با کتاب است که کتاب فروشی یک درصدی از خرید کتاب را تخفیف می‌دهند که علاوه بر اینکه اخباری وجود دارد که این فضا فضای ناسالمی شده مثلاً جنس دیگری را با بارکد کتاب در فروشگاهش گذاشته و از آن تخفیف بهره مند شده است یا بعضاً تقویت جریان‌هایی بوده که شاید خیلی تعلقی به فضای انقلاب اسلامی نداشته‌اند.
این منافعی که می گویند از ناشران حفظ می شود آیا این منافع در این حفظ می شود که من با آقای رئیس اتحادیه در ارتباط هستم و منافع خودم را تامین می کنم و یا این که یک منافع ساختارمند و هدفمند و جهت دار توزیع می شود و چه من اتحادیه ناشران کتابفروشان تهران را قبول داشته باشم و چه قبول نداشته باشم باید بهره مند از این منافع شوم؟!
یعنی ما در فضای کلی نشر این گیرها را داریم که بالاخره چه اتفاقی قرار است بیفتد؟ این سوبسید و حمایت کجاست؟ اصلاً بنده کجا می‌توانم به ارشاد مراجعه کنم ودرخواست حمایت بکنم؟ به ارتباط، به رانت، و سفارش است؟ یعنی نقطه رهایی چیست؟ من یادم نمی‌آید در طول این چهار سال به یک جلسه دعوت شده باشم. هر سال 72 عنوان کتاب چاپ می‌کردیم الان شده است 40 عنوان چه شده است که این اتفاق افتاده است؟
فرآیند سوژه یابی و موضوعات کتابهایتان چگونه است؟
هر سال معاونت‌های تخصصی طرح‌های پژوهشی خود که بر اساس آن محورها پیشنهاد می‌دهند و به شورای معاونین مرکز که کاملاً آدم‌های متخصص هستند می‌فرستد و در آن شورا عناوین هر سال به تصویب می‌رسد. عناوین هم کاملاً شفاف هستند که روی سایت مرکز گذاشته می‌شود و آن پروپزالی که می‌دهند کارشناس بررسی می‌کند و در گروه، بخش معاون مربوطه و بعد جمع بندی‌اش را اعلام می‌کنند.
تسنیم: در بخش ترجمه آثار مرکز به چه میزان ورود کرده است؟
5 سالی است که یک گروه ترجمه در مرکز راه افتاده است مبنایش نیز ترجمه از زبان‌های دیگر به فارسی بوده و هم از محصولات منشوراتی که مرکز تولید کرده است به زبان‌های دیگر، از زبان‌های دیگر به فارسی زیاد منتشر کرده‌ایم فکر می‌کنم 20 تا 25 عنوان کتاب باشد کتاب ترجمه داشتیم یک فقره یادداشت‌های سیاسی است که منتشر شده که خیلی کار مفصلی است ما به دنبال این هستیم که کاملاً حرفه‌ای عمل کنیم درحال حاضر در کشور ناشرها ترجمه‌های مختلفی دارند و ما برای این که بتوانیم در فضای رقابت قرار بگیریم بهتر است در خارج از کشور ناشر همکار داشته باشیم، چون فضای نشر خارج از کشور با داخل متفاوت است.
تسنیم: سیستم و نحوه قیمت گذاری آثارتان چگونه است؟
بنده این را محکم می گویم که ما هیچ بودجه دولتی و هیچ حمایت خاصی نداریم.
همچنین یکی از نکاتی که امام (ره) در نامه اشان دارند این است که مرکز اسناد وابسته به دولت‌ها نباشد تا بتواند تاریخ را مستقل از دولت‌ها بنویسد امام (ره) این را در نامه اشان آورده‌اند و الحمدالله هر وقتی که یک زمینه‌ای فراهم شده که وابسته به دولت‌ها شود خدا نخواسته و نگذاشته چنین چیزی شود این حرف به ما نمی‌چسبد کاملاً قابل اثبات است.
مرکز اسناد یک موسسه غیردولتی و خصوصی است خصوصی بودن یک اساسنامه‌ای دارد که شرایط خودش را دارد ولی ما مبنای قیمت گذاریمان این است که آنچه که به عنوان هزینه تمام شده کتاب است را با یک درصدی افزایش به عنوان پژوهش و توزیع در نظر می‌گیریم و سودی از انتشار کتاب برای مرکز در نظر نمی‌گیریم چون ما رسالت خودمان را انتشار کتاب می دانیم.
تسنیم: فروش آثارتان در این سالهای اخیر چطور بوده ؟ و اینکه در بحث توزیع چگونه عمل می کنید؟
ما مانند سایر ناشران عمل می کنیم خیلی موضوع پیچیده ای نداریم ما فروشگاه داریم در خیابان انقلاب است چند سالی است تأسیس شده و فعالیت می کند همچنین فروش اینترنتی هم داریم که با یک تسهیلاتی برقراراست تسهیلاتش هم این است که ما هزینه ارسال فعلاً نمی گیریم ما این نقطه ضعف را متأسفانه داشته ایم که توزیع به شهرهای محروم نداریم ، من خیلی به مافیای توزیع و این حرف ها اعتقادی ندارم آن ها یک شبکه ای دارند و کار خودشان را توزیع می کنند ما چه توقعی داریم ما هم باید برویم شبکه خودمان را درست کنیم.
ما در فضای ترویجی پشتیبان هم نیستیم و همدیگر را پوشش نمی دهیم آن ها با همه اختلافاتشان رونمایی می گذارند شهر کتاب خیلی خوب است اما ما نمی توانیم مثل شهر کتاب داشته باشیم چرا که به خوبی نتوانستیم اداره کنیم در مجموع مافیا معنی ندارد ما باید کار کنیم ، تلاش کنیم و محتوا خوب تولید کنیم.
گفت و گو از سجاد شیرافکن