رویداد۲۴-سید ضیاءهاشمی؛ معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم در واکنش به برخی اظهارنظرها مبنی بر رضایت بخش نبودن فضای دانشگاه‌ها در حال حاضر، گفت: ارزیابی عملکرد در هر حوزه‌ای همواره مبتنی بر شاخص‌هایی است و قیاس وضع فعلی با شرایط ۴ سال قبل نیز مستثنی از این قاعده نیست.
وی با اشاره به افت و افول فاحش فضای علمی دانشگاه‌ها در سالهای ۹۲ و پیش از آن، افزود: زمانی که وضعیت دانشگاه‌ها را با ۴ سال پیش مقایسه می‌کنیم، تغییرات عمده، مشخص و محسوسی را در حوزه دانشجویی، فرهنگی و فضای دانشگاه می‌بینیم، تغییراتی که هیجان، امید، نشاط و انگیزه دانشجویان را افزایش داده است.
افت شدید علمی در سالهای ۹۰ و ۹۱
هاشمی ادامه داد: در سالهای ۹۰ و ۹۱ با افت شدید علمی مواجه شدیم و آن روند نزولی متاسفانه تا سال ۹۲ ادامه داشت. به لطف خدا و تلاش مسئولان علمی و دولت از سال ۹۳ روند تغییر کرد و طی سالهای ۹۴ و ۹۵ این رویه رو به رشد، تداوم پیدا کرد.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم گفت: بر پایه شاخصهای معین ارزیابی عملکرد، دانشگاه‌ها بر اساس مستندات موجود، در مقایسه با ۴ سال قبل، به شکلی بارز، در جهت مثبت دچار تحول و تفاوت شده است. هرچند اگر بخواهیم با وضعیت ایده‌آل مقایسه کنیم، مطمئناً راه درازی در پیش رو است.
وی ادامه داد: ما همواره اعلام کرده‌ایم بر این باور هستیم که تغییراتِ ایجاد شده در فضای علمی و دانشگاهی بسیار محسوس و قابل توجه بوده است، با این حال همچنان تلاش ما در راستای مسیری که تاکنون پیموده‌ایم، بر استیفای مطالبات و حقوق حقه دانشجویان، اساتید و دانشگاهیان است. ما معتقدیم که فضای دانشگاه‌ها باید آزاداندیشی، گفت‌وگو و تبادل‌نظر باشد؛ فضایی به مراتب بهتر از آنچه که اکنون موجود است.
ستاره‌دار کردن دانشجویان را قبول نداریم
هاشمی درباره رویکرد مسئولان دانشگاهی و علمی در مواجهه با ستاره‌دار شدنِ دانشجویان در دولت‌های نهم و دهم گفت: آنچه مسلم است، این است که اصولاً رویکرد مسئولان علمی و دانشگاهی در این دولت متفاوت از گذشته بوده است و اصلاً بنایی بر محروم کردن دانشجو از تحصیل و یا ستاره‌دار کردن دانشجو را نداشتیم. نگاه ما در واقع نگاهی مبتنی بر اعتماد به دانشجو در چارچوب قوانین است.
وی در ادامه با اشاره به تدوین و انتشار منشور حقوق دانشجویی در سال نخست دولت یازدهم، ادامه داد: بر همین مبنا هر دانشجویی که شرایط علمی و قانونی را داشته باشد، می‌تواند به تحصیلاتش ادامه دهد. ما در منشور حقوق دانشجو قید کردیم که طبق ضوابط و قوانین موجود، اگر دانشجویی از حقوقش محروم شود، بر اساس قوانین می‌تواند؛ پیگیرِ حقوقِ تضییع شده خود باشد.
محرومیت از تحصیل را به رسمیت نمی‌شناسیم
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم افزود: اساساً با نگاه عرضه شده در منشور حقوق دانشجویان در حال حاضر پدیده‌ای بعنوان محروم از تحصیل و یا دانشجوی ستاره‌دار را به رسمیت نمی‌شناسیم و چنین چیزی برای این دولت و مسئولان علمی – دانشگاهی آن موضوعیت ندارد.
موج درخواست‌‌های دانشجویی برای رفع محرومیت از تحصیل
وی به زمان آغاز سرپرستی دکتر توفیقی بعنوان سرپرست وزارت علوم در دولت یازدهم اشاره کرد و افزود: در بدو فعالیت ایشان با صدها مورد اعتراضاتِ دانشجویانی که روند تحصیلشان با مشکل روبرو بود، مواجه شدیم که در همان زمان تلاشهای بسیاری صورت گرفت تا مشکلات و موانع پیش روی این دانشجویان برطرف شود و خوشبختانه اکنون فضا به شکلی است که خود دولت و وزارت علوم، حامی دانشجویان است تا بتوانند از همه حقوق قانونی‌شان بهره‌مند شوند.
هاشمی همچنین به افزایش چشمگیر و دو برابریِ فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه‌ها در این دوره در قیاس با ۴ سال قبل اشاره کرد و اظهار داشت: جایگاه روز دانشجو و گرامیداشت ۱۶ آذر تقریباً تا حد یک فضای تشریفاتی پایین آمده بود و به چند مجلس به شکل مراسم تجلیل و ترحیم تبدیل شده بود و فضای پرشوری که باید بستر گفت‌وگوی دانشجویان و ایفای نقش اجتماعی - سیاسی آنها باشد، عملاً رنگ باخته بود. با شروع دولت و از همان سال اول اما فعالیت‌ها گسترش پیدا کرد.
او افزود: شانزده آذر سالِ نخست دولت یازدهم، شخص آقای رییس جمهور در بزرگداشت این روز بزرگ حضور یافت و این توجه سال به سال توسعه پیدا کرد؛ به گونه‌ای که در ۱۶ آذر سال ۹۵ همه دانشگاه‌های بدون استثناء میزبان فعالیت‌های مختلف دانشجویی بودند و در راس آن در دانشگاه تهران دانشجویان توانستند در حضور رییس محترم دولت و فضایی کاملاً باز دیدگاه‌های خود را مطرح کنند.
تنش‌های دانشجویی در حوزه سیاسی را کاهش دادیم
وی گفت: علاوه بر این در تمام دانشگاه‌های بزرگ و کوچک نیز جلساتِ تشکل‌های مختلف، با رویکردهای مختلف برگزار شد به شکلی که ما هر سال نسبت به سال قبل، شاهد رشد فوق العاده‌ای در این زمینه بودیم. از طرفی در مقابل تنش‌های دانشجویی به خصوص در حوزه سیاسی نیز به شدت کاهش یافت. البته بعضاً با اعتراضات دانشجویان در حوزه صنفی یا آموزشی که البته همیشه وجود داشته، روبرو بودیم که از میزان آنها هم کاسته شده است که این نشانگر این است که فضای رضایتِ نسبی در دانشگاه‌ها ایجاد شده و دانشجویان در فضای امید، می‌دانند که از طریق تریبونی که در اختیارشان قرار گرفته، می‌توانند دیدگاه‌های خود را مطرح کنند و نیازی به تنش نیست.
هاشمی در واکنش به صحبت‌های یکی از مسوولان سابق در گردهمایی حامیان حجت الاسلام رییسی؛ یکی از ۶ کاندیدای ریاست جمهوری مبنی بر اینکه " آموزش عالی سهم یک جریان فکری خاص و به امان خدا رها شده است"، گفت: در پاسخ به چنین اظهارنظرهایی باید در وهله اول به این اشاره کنم، در این دولت افرادی در آموزش عالی مسئولیت گرفتند که در زمره برترینهای علمی و دانشگاهی کشور و بعضاً دنیا محسوب می‌شوند.
او ادامه داد: بطور مثال جناب آقای دکتر فرهادی که بدون شک یکی از دانشمندان طراز اول کشور است در رشته خود یکی از دانشمندان جهانی به شمار می رود. و یا آقای دکتر فرجی دانا در رشته خود از دانشمندان برتر کشور بوده است. پر واضح است که مقایسه این افراد با نفراتی که در دولت قبل مسئولیت داشتند و اینکه از چه جایگاه علمی و چه میزان مقبولیت در دانشگاه‌ها برخوردار بودند، نشان دهنده ادعای منتقدان است.
ایجاد فضای امید و نشاط در دانشگاه‌ها
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم ادامه داد: دوم اینکه ما در این دوره براساس مستندات شاهد یک رشد علمی محسوس بوده‌ایم. با اینکه از سال ۸۰ روند رشد علمی در کشور آغاز شده بود، ولی متاسفانه در سال ۹۰ روند افت و افول علمی در کشور پدید آمد و آنچه که به این دولت تحویل داده شد یک فضای علمی راکد و از لحاظ کیفی غیرقابل قبول بود.
وی به دغدغه‌های مقام معظم رهبری در این باره اشاره کرد و گفت: بر این اساس تلاش دولت برای خروج از فضای یاد شده به جد آغاز شد و خوشبختانه باعث شد که جهت منحنی تغییر کرده و با آغاز روند رشد، فضای امید و نشاط دانشگاهی در شاخصهای مختلف کاملاً عیان شد.
هاشمی اضافه کرد: در شرایطی که بخشی از اساتید دانشگاه‌ها عملاً جایی برای عرض اندام نداشتند و به نوعی یک تک گویی در دانشگاه ها رواج پیدا کرده بود، این دولت توانست شرایطی را ایجاد کند که گروه‌ها، تشکل‌ها و اساتید مختلف در دانشگاه‌ها حضور پیدا کنند.
وی گفت: در همین انتخابات ببینید که گروه‌های نزدیک به گفتمان اصولگرایی و گروه‌های نزدیک به گفتمان اصلاح طلبی هر دو توامان در دانشگاه‌ها حضور دارند و اتفاقاً تریبون بیشتر در اختیار گروه‌های منتقد دولت است. این عملکرد دولت بوده که با ایجاد چنین فضای بازی امکانِ حضور همگانی را فراهم ساخت و موجب رشد علمی شد و رضایتمندی نسبی اساتید و دانشجویان را فراهم کرد.
او افزود: من برعکسِ چنین منتقدانی، بر اساس شاخصها معتقدم که روندی که در سالهای ۹۰ تا ۹۲ که مبتنی بر جهت گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های قبل از آن بود، اگر ادامه پیدا می‌کرد ما اکنون حتماً با بحران علمی، دانشجویی و دانشگاهی روبرو بودیم، در حالی که در سالهای ۹۳ تا ۹۵، روند رشد را در همه شاخصهای دانشگاهی شاهد هستیم و این نشان دهنده یک تغییر مثبت است.
منتقدان چشم‌شان را بر حقایق و واقعیت‌ها در دانشگاه‌ها نبندند
هاشمی گفت: زمانی که این دولت فضای علمی دانشگاهی را از دولت قبل تحویل گرفت، یاس و رکود در شاخصهای مختلف کاملا به چشم می‌خورد، اکنون اما شاهد فضای امید و حرکت را در همه شاخصها هستیم. بنابر این دوستانی که ارزیابی می‌کنند؛ بهتر است که بصورت مستند صحبت کنند و صرفاً به گزارشات " سو یافته "اکتفا نکنند. چشم‌شان را بر حقایق و واقعیت‌های دانشگاه نبندند و یک قضاوت منصفانه داشته باشند.
وی ادامه داد: مستندات نشان می‌دهد آموزش عالی که تحویل این دولت داده شده بود، یک آموزش عالی رو به افول و رو به رکود بود، اما در دولت یازدهم آموزش عالی دچار یک تحول کیفی در عرصه‌های علمی و فرهنگی شد. در گذشته یک نگاه کمیت‌گرایانه باعث شده بود که در مقطعی، رشد کمیِ داشته باشیم و دانشگاه‌های ما بدون توجه به شاخصهای کیفی، از حیث کمی توسعه زیادی داشته باشند که این در واقع یک رشد ظاهری بود. اما در عمل ما دچار روند خطرناکی بودیم که این رشد بی‌رویه کمی باعث شده بود که متاسفانه تقلب‌های علمی بوجود آمد و کیفیت دانشگاه های ما بویژه دانشگاه‌های غیردولتی دچار آسیب‌های جدی شده بود؛ میراثی که هنوز هم بخشی از عوارض آن باقی مانده و تلاش و زمان زیادی لازم است تا آن عوارض را از بین ببریم.