توده گردوغبار عربی که صبح دیروز دامن استان‌های غربی را گرفت، امروز راهی دیگر نقاط کشور خواهد شد. غلظت غبار عربی دیروز در آبادان به ٢٢برابر، درخرمشهر به ٣٣برابر و در مهران به ١٥برابر حد مجاز رسید و نفس مردم را بند آورد.
رویداد۲۴- این غبار میدان دید را در آبادان و خرمشهر به حدود ٤٠٠متر و درمهران به ٥٠٠متر کاهش داد. این غبار نه مثل سال‌های گذشته از هورالعظیم، بلکه به گفته مدیرملی مقابله با پدیده گردوغبار از عراق و عربستان نشأت می‌گرفت. به گفته او، تالاب هورالعظیم احیاشده، دیگر منشأ غبار نیست و حتی در تعدیل غبارهایی که ازسوی کشورهای همسایه می‌آیند، نقش مهمی دارد؛ همین‌ها باعث شده پیش از آن‌که تابستان فرا برسد، جشنی برای پایان تولید گردوغبار در هورالعظیم برگزار بشود.
براساس اعلام اداره حفاظت محیط‌زیست آبادان، پدیده گردوغبار در ساعت ۱۳ دیروز به میزان سه‌هزارو۲۹۰ میکروگرم بر مترمکعب یعنی ۲۲ برابر حد مجاز رسید، این درحالی است که میزان عادی ذرات معلق درهوا ۱۵۰میکروگرم بر مترمکعب است. همچنین درپی ورود این توده گردوغبار، میزان آلودگی هوا ظهر چهارشنبه درخرمشهر به ٣٣برابر رسید.
به‌علاوه اداره کل محیط‌زیست خوزستان، دیروز درگزارشی عنوان کرد که غلظت ذرات گردوغبار در اندازه ١٠میکرون درساعت ١٣ درخرمشهر به چهار‌هزارو٩٥٧ میکروگرم بر مترمکعب، در اهواز ٢٦٤میکروگرم بر مترمکعب و شادگان ١٨٣میکروگرم بر مترمکعب رسیده است. ماجرا تنها به خوزستان ختم نشد. دیروز معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست ایلام هم به ایرنا خبر داد که میزان غلظت ریزگردها درهوای شهرستان مرزی مهران تحت‌تاثیر ورود گردوغبار، به ١٥برابر حد مجاز رسیده است.
علی طاهر سارایی گفت: «روند غلظت ریزگردها درهوای این شهرستان افزایشی و درمرحله بحران بوده و دید افقی دراین شهرستان به ٥٠٠متر رسیده است.» براساس پیش‌بینی اداره کل هواشناسی استان ایلام این توده ریزگرد که از بامداد دیروز وارد آسمان استان شده تا اواسط روز پنجشنبه دراین مناطق فعالیت خواهد داشت. این توده غبار به گزارش اداره هواشناسی دربیابان‌های شمال عربستان، شرق سوریه و باختر عراق شکل گرفته و به آسمان ایلام راه یافته؛ استانی که از ابتدای سال‌جاری تاکنون ١١روز غبارآلود و ناسالم داشته است.
هورالعظیم و تعدیل غبارهای عربی
درباره منشأ این غبارها ضیاءالدین شعاعی، مدیرملی مقابله با پدیده گردوغبار می گوید: «هر دوی این غبارها ازسوی کشورهای عراق و عربستان راهی ایران شده‌اند و حضور این غبارهای عربی در ایران پدیده جدیدی نیست.» به گفته او، به‌طور معمول درمسیر عراق، گردوغبار در امتداد غربی- شرقی شکل می‌گیرد و اگر وسعت باد زیاد باشد، در گردوغبار درمرز عراق و سوریه تشدید می‌شود و به ایران می‌رسد.
اما آیا هورالعظیم درغباری که آسمان خوزستان را پوشانده، نقش دارد؟ این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: «خیر، هورالعظیم درمقایسه با وضع گذشته‌اش احیا شده است. این تالاب در‌سال ٩٢، منشأ گردوغبار بود اما خوشبختانه از‌سال ٩٣ سالانه به‌طور متوسط یک‌میلیارد و٢٠٠میلیون مترمکعب آب از کرخه به آن رها شد تا روند خشکیدگی آن متوقف شود.»
او با بیان این خبر که امسال نیز رهاسازی یک‌میلیون و١٠٠مترمکعب آب به تالاب هورالعظیم دربرنامه وجود دارد، ادامه می‌دهد: «با توجه به هشدارهایی که به وزارت نفت داده شد، آنها درکنار وزارت نیرو همکاری خوبی برای آبگیری هورالعظیم داشتند. هفته پیش دربازدیدی که از هورالعظیم داشتم، حوضچه‌های یک تا ٥ آن آبگیری شده بود و براین اساس، می‌توان گفت؛ احیای کامل آن درحال انجام است. اگر وضع هورالعظیم را در درازمدت درنظر بگیریم، به جرأت می‌توان گفت که اکنون صددرصد آبگیری شده است.» هرچند درعکس‌های هوایی دو سه لکه چهار تا پنج‌هزار هکتاری را نشان می‌دهد که وزارت نفت برای آبگیری آن نقاط همکاری خواهد کرد.
به گفته مدیرملی، مقابله با پدیده گردوغبار درنقشه‌های فعلی این منطقه به وضوح مشخص است که نه‌تنها تالاب هورالعظیم دیگر منشأ غبار نیست، بلکه گردوغبار ورودی ازعراق را هم به خوبی تعدیل می‌کند. او با بیان این توضیحات خبر می‌دهد: «با این روند امیدوار هستیم که جشن پایان تولید گردوغبار درتالاب هورالعظیم را پیش از آغاز تابستان برگزار کنیم.»
اگرچه به دلیل وجود حوزه‌های نفتی مشترک با عراق در هورالعظیم سیاست دولت‌ها بر این بوده که از برداشت نفت این حوزه غفلت نشود اما درسال‌های ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد به دلیل «استخراج نفت از زمین خشک» آنها راخشکاندند، این درحالی است که درتالاب پرآب هم امکان استخراج وجود دارد.
درهفته‌های گذشته سعید متصدی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان هم درنشستی خبری گفته بود: «خشک‌شدن هورالعظیم فقط به دلیل جهل اتفاق افتاد. دولت قبل به قصد این تالاب بین‌المللی را خشکاند، فقط برای راحتی خود و این‌که نفت را در زمین خشک استخراج کند، درحالی که حتی در اقیانوس‌ها هم استخراج نفت ممکن است، آنها در قراردادشان هم استخراج در زمین خشک را عنوان کرده‌اند و درنهایت هورالعظیم را خشکاندند.» حالا شعاعی می‌گوید: شرایط استخراج نفت سخت‌تر شده و حفاری‌ها در درون تالاب آبگیری‌شده ادامه دارد.
دیپلماسی برای ایستادگی در برابر غبار عربی
مدیرملی مقابله با پدیده گردوغبار همچنین درباره تلاش‌ها برای ایستادگی دربرابر غبارهای عربی می‌گوید: «درتلاش برای فعال‌سازی زیرساخت‌های بین‌المللی درجهت تعامل با کشورهای منطقه موفق شدیم چهار قطعنامه الزام‌آور، ازجمله دو قطعنامه الزام‌آور درمجمع عمومی سازمان ملل به تصویب برسانیم.»
ازسوی دیگر به گفته شعاعی، اجلاس جهانی مقابله با گردوغبار برای نخستین‌بار در تهران برگزار خواهد شد. این اجلاس از ١٢ تا ١٤ تیرماه یکی از نخستین اجلاس‌های بین‌المللی بوده که سازمان ملل متحد متولی آن است: «طی این اجلاس که وزرا و نمایندگان کشورهای مختلف درکنار متخصصان شرکت خواهند کرد، مصوبه‌هایی برای الزام کشورهای همسایه تنظیم خواهد شد تا آنها بدون سیاسی‌کاری برای حل این پدیده که مرز نمی‌شناسد، برنامه بریزند و البته عمل کنند.»
ایران در غبار پوشیده می‌شود
درباره آلودگی‌های روز گذشته مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور به مهر، گفت: «تصاویر دریافتی از ماهواره‌های هواشناسی بیانگر شکل‌گیری توده گردوخاک درغرب کشور عراق و انتقال آن به بخش‌هایی از نوار غربی کشور است که سبب کاهش دید افقی و کیفیت هوای این مناطق خواهد شد.»
احد وظیفه همچنین گفت: «این وضع با شدت کمتری از اواخر دیروز و طی امروز (پنجشنبه) درجنوب، نواحی مرکزی و دامنه‌های جنوبی البرز نیز دیده شده است.» براساس توضیح وظیفه امروز (پنجشنبه) گردوخاک رقیق در ایلام، خوزستان، کرمانشاه، لرستان، چهارمحال‌و‌بختیاری، کهگیلویه وبویراحمد، بوشهر، فارس، همدان، مرکزی، قم، اصفهان، قزوین، البرز و تهران رخ خواهد داد و به همین دلیل به سالمندان، کودکان و بیماران دارای مشکلات تنفسی توصیه شده است از تردد غیرضروری درفضای باز خودداری کنند.