رویداد۲۴- بانک مرکزی بالاخره پس از یک سال تاخیر رسماً نرخ رشد اقتصادی بدون نفت سال ۹۴ را منفی 3/1 درصد اعلام کرد که جدای از نشان دادن شرایط رکودی کشور، چهار درصد با رقم اعلام شده مرکز آمار تفاوت دارد!
پس از گذشت نزدیک به یکسال و سه ماه از سال 94، بانک مرکزی بالاخره آمار رشد اقتصادی سال مذکور را اعلام کرد. آماری که با منتشر شدنش می‌توان دلایل تاخیر در انتشارش را حدس زد...
به عبارت دیگر، آماری که در حد یک فاجعه برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود، پنهان کردنش هم توجیه پیدا می‌کند. روز گذشته بانک مرکزی در آمار جدید خود اعلام کرد نرخ رشد اقتصادی در سال 94 به عدد منفی 1/6 کاهش پیدا کرد که رقم بدون نفت آن معادل منفی 3/1 درصد بود!
جالب اینجاست که در سال 95 (وقتی که رشد اقتصادی به دلیل فروش نفت زیاد شده بود) مسئولین به صورت مداوم و پی در پی، رشد اقتصادی فصلی، شش ماهه و 9 ماهه را اعلام می‌کردند در حالیکه آمار سال 94 (که منفی بود) تا روز گذشته اعلام رسمی نشده بود!
بازگشت به رکود
تمامی این موارد در حالی است که حسن روحانی هم در سال 93 و هم در سال 94 اعلام کرد از رکود خارج شدیم، سخنی که با انتشار این آمار حداقل برای سال 94 صدق نخواهد کرد!
آخرین روزهای فروردین سال94 رئیس‌جمهور که به گیلان سفر کرده بود در جمع سرمایه‌گذاران این استان اعلام کرد «هیچ راهی جز حرکت به سمت رونق اقتصادی وجود ندارد. ما از رکود عبور کردیم و باید به رونق برسیم.»
جمله روحانی هرچند ناظر به سال 93 می‌باشد ولی حرکت به سمت رونق آن با انتشار آمار جدید بانک مرکزی نقض شده و در مهر 94 نیز تصریح کرد: «از رکود خارج شدیم اما ممکن است دوباره برگردیم»
رئیس‌جمهور در همایش بین‌المللی صنعت و تجارت گفت: «ما در سال گذشته از رکود مستمری که هشت فصل به طور مداوم با آن مواجه بودیم، خارج شدیم. البته دوباره ممکن است به رکود برگردیم. بله باید حواسمان جمع باشد و تلاش فراوانی انجام شود تا بتوانیم مشکلات تولید را حل و فصل کنیم.»
لذا طبق سخن خود رئیس‌جمهور در سال 94 مجددا وارد رکود شدیم چرا که رشد اقتصادی دومرتبه منفی شده و این همه شعار خروج از رکود که از سوی دولتمردان مطرح گردیده بود تنها منحصر به یک بازه زمانی خاص می‌باشد.
تناقضات آماری
اما مهم‌ترین بخش مورد سؤال در این خصوص، تفاوت معنا دار آمار بانک مرکزی با مرکز آمار می‌باشد، تفاوتی که تا حد بسیار زیادی حیرت برانگیز است؛ چرا که اختلاف آماری این دو نهاد در این نرخ چهار درصد می‌باشد!
پیش از این مرکز آمار ایران نرخ رشد اقتصادی در سال 94 را با احتساب نفت 1 درصد و بدون نفت 0/9 درصد اعلام کرده بود یعنی تفاوت نرخ اعلام شده توسط مرکز آمار با بانک مرکزی (در حالت بدون نفت) چهار درصد و با نفت نیز 2/6 درصد می‌باشد.
این اختلاف آماری بدون شک نشان دهنده شائبه سیاسی کاری می‌باشد، چرا که این همه اختلاف بین دو مرجع رسمی در زمینه وضعیت رشد کشور تقریبا محال است. اگر تاکنون صحبت بر سر این بود که چرا این دو مرکز در ارائه آمارهایشان چند دهم درصد تفاوت دارند، دیگر باید پرسید چرا این دو نهاد با هم اختلاف چند درصدی دارند؟!!
موضوعی که حتی شهریور سال گذشته نیز مورد اشاره رهبر انقلاب قرار گرفت. زمانی که ایشان اختلاف در آمارهای مراکز آماری را «بلایی بزرگ» خواندند و افزودند: گاهی مراکز مختلف در خصوص نرخ بیکاری یا نرخ تورم و رشد اقتصادی، آمارهای متفاوتی بیان می‌کنند که این مسئله موجب ایجاد بی‌اعتمادی در مردم می‌شود.
حضرت آیت الله خامنه‌ای در این دیدار به صراحت بیان کردند: در هر صورت، دستکاری در آمارها که در معرض قضاوت مردم فهیم نیز قرار دارد، گناهی کبیره است.
هر چند ایشان تاکید داشتند؛ «از جمله کارهای اساسی، تمرکز آمار در یک مرکز و همچنین تمرکز بر روی یک شیوه علمی و مورد توافق است» اما همین آمار به تنهایی نشان می‌دهد اختلافات آماری به شکل نامناسبی ادامه دارد.
رشد وابسته به نفت
با وجود اینکه در آمارهای جدید ارائه شده توسط بانک مرکزی، شاهد رشدهای بالایی در سه فصل نخست سال که به ترتیب برابر 7/4، 11/9 و 15/7 اعلام شده، هستیم؛ اما نگاهی به رشد اقتصادی بدون نفت نشان می‌دهد که عمده این ارقام مربوط به فروش نفت بوده و نمی‌توان این رشدها را با کیفیت و نشان دهنده رونق بنامیم.
چه اینکه رشد اقتصادی بدون نفت در بهار، تابستان و پاییز سال 95 به ترتیب منفی 1/5، 2/8 و 4/6 درصد می‌باشد که وقتی این ارقام را در کنار بخش ساختمان که رشدهای منفی 27/4، منفی 2 و منفی 25/4 درصد می‌گذاریم متوجه می‌شویم که باز هم در شرایط رونق اقتصادی قرار نداریم.
وقتی رشد بخش نفت در سه فصل نخست سال گذشته به ترتیب 56/1، 65/7 و 74/6 درصد بوده، طبیعی است که نرخ رشد اقتصادی به صورت خودکار افزایش پیدا می‌کند اما این رشد که تحت تاثیر بخش نفت به این میزان رسیده از منظر علمی و عملی دستاورد مهمی محسوب نمی‌شود. چه اینکه با افزایش فروش نفت نه تولید ملی رونق می‌گیرد و نه اشتغالی ایجاد خواهد شد.
سرمایه‌گذاری در اغما
در سال 94 تشکیل سرمایه ثابت ناخالص منفی 12 درصد بود و طبق آنچه که در گزارش قبلی بانک مرکزی آمده بود، در نه ماهه 95 این نرخ منفی 8/9 درصد بوده است، اما بانک مرکزی در گزارش اخیر خود نرخ تشکیل سرمایه ثابت در سه فصل بهار، تابستان و پاییز سال گذشته را به ترتیب منفی 16/1، مثبت 5/5 و منفی 19/5 درصد برآورد کرده که نشان می‌دهد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص وضعیت بدتری پیدا کرده است.
کاهش نرخ تشکیل سرمایه ثابت در سه فصل نخست سال گذشته به منفی 30 درصد رسیده که نشان می‌دهد نسبت به سال 94 آن که منفی 12 درصد بود، حدود 20 درصد بدتر شده و این آمار به خوبی نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در ایران طی دو سال اخیر چه وضعیت وخیمی داشته است.