گرانی بنزین شاید وقتی دیگر

رویداد24- در روز های پایان سال بار دیگر افزایش احتمالی قیمت بنزین به محل بحث و تبادل نظر در میان مسئولان و کارشناسان تبدیل شده است.

افزایش حدود 40 درصدی قیمت بنزین در سال 94 باعث می شود برخی کارشناسان عنوان کنند دیگر برای سال 95 نباید قیمت این سوخت اساسی در کشور افزایش پیدا کند. مسئولان نیز تاکنون عنوان کرده اند، دولت هنوز تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین نگرفته است.

 قیمت بنزین و قیمت گذاری آن از مهم ترین قیمت گذاری های کشور است، چرا که با افزایش قیمت بنزین، هر چند اندک، قیمت همه کالا ها افزایش پیدا می کند. این مساله فقط به کالا ها و اقلام مختلف مربوط نشده و به خدمات ارائه شده در سطح شهر هم کشیده می شود.

به عنوان مثال با افزایش قیمت بنزین، کرایه تاکسی های سطح شهر، خود به خود افزایش یافته و هیچ نرخ مصوبی هم مورد نظر نیست. حال گران کردن کرایه تاکسی ها را در نظر گرفته و درباره دیگر خدمات جایگزین کنید. به طور کلی باید اینطور گفت که افزایش قیمت بنزین در کشورمان، مجوزی برای گران کردن همه چیز است. 

در 40 سال گذشته، قیمت بنزین در مقاطع مختلف زمانی، دستخوش افزایش و نوساناتی شده است. قیمت ناچیز یک تومانی بنزین در سال 57 و قیمت سه تومانی آن در سال 59 موجب شده تا همه با نگاه به آن سال ها حسرت بخورند. تا حدودی، این قیمت های ناچیز، تا پایان جنگ تحمیلی باقی بود، اما در سال 69 قیمت بنزین بعد از یک دهه ثبات در قیمت ها، با دو تومان افزایش رو به رو شد و به قیمتی پنج تومانی رسید.

شاید در خاطر ها باشد که در خلال جنگ تحمیلی، کوپن بنزین برای خرید بنزین در اختیار رانندگان قرار می گرفت و مانند امروز، استفاده از بنزین آزاد در جایگاه های سوخت معنایی نداشت. قیمت بنزین در سال های میان 74 تا 83 افزایش چشمگیری نداشت، اما از سال 86 تا امروز روند صعودی خود را با شیبی تقریبا تند طی کرده است، به طوری که در سال 74 و 76 قیمت بنزین 10 و 16 تومان بود و این قیمت در سال 80 و 83 با شیبی ملایم به 38 و 80 تومان رسید. 

طبیعی بود که این افزایش قیمت با رشد های بیش از 100 درصد روبه رو شدند. باید توجه داشت که قیمت حامل های انرژی در کشورمان بسیار کمتر از کشور های دیگر است. تا حدودی می توان گفت قیمت بنزین در ایران ارزان ترین بنزین در جهان است. هر لیتر بنزین در ایران هزار تومان است، اما بنزین در سوئد لیتری هفت هزار و 756 تومان عرضه می شود. با توجه به آمار ها، ارزان بودن قیمت بنزین در سال های گذشته، همواره موجب قاچاق این فراورده شده است.

قیمت ارزان بنزین در سال های اخیر موجب شد تا اخباری مبنی بر قاچاق بنزین به کشور های منطقه، منتشر شود. برخی منابع خبری می گویند 200 قاچاقچی در هر شب سه نوبت بنزین ایران را فقط به ترکیه و کردستان عراق قاچاق می کنند که این قاچاق ها با قاطر صورت می گیرد! این اخبار مربوط به یک یا دو مرز است و باید مرز های دیگر مانند مرز های شرقی ایران را هم به این سیاهه اضافه کنیم.

اگر در نظر بگیریم که هر قاطر 114 لیتر بنزین حمل می کند و این روند سه نوبت در روز ادامه داشته باشد، روزانه 342 لیتر بنزین فقط از طریق سه قاطر صورت می گیرد. اکنون محاسبه کنید که بیش از 200 قاچاقچی در روز سه نوبت، عمل قاچاق انجام می دهند. آنطور که منابع خبری اعلام می کنند، تعداد قاطر هایی که بنزین قاچاق می کنند، در مرز های کشورمان معلوم نیست.

حال اینکه این بنزین از چه راهی و از چه وسیله ای صورت می گیرد چندان مورد نظر نیست، آنچه مورد اهمیت است بنزینی است که با قیمت ارزان قاچاق می شود. با توجه به وسعت بسیار زیاد مرز های شرقی، بررسی های سطحی نشان می دهد قاچاق بنزین چند برابر بیشتر از این مرز ها اتفاق می افتد. دلیل این حجم از قاچاق بنزین، ارزانی بنزین کشورمان است.

بر اساس آمار های شرکت ملی نفت، روزانه بیش از 50 میلیون لیتر بنزین در داخل کشور تولید می شود که این مقدار جوابگوی نیاز داخل نیست. برای برطرف کردن نیاز داخل، دولت مجبور به استفاده از ارز دولتی برای جبران مازاد نیاز به بنزین است. این مساله به معنای این است که دولت با وجود افزایش بنزین به هزار تومان، همچنان بابت بنزین جایگاه ها، یارانه پرداخت می کند؛ یارانه ای که از جیب مردم خارج می شود و قاچاقچیان آن را به عنوان یک ماده بی ارزش به همسایگان کشورمان می ‎ ‎ فروشند.

بنزین یکی از استراتژیک ترین کالا ها در اقتصاد ایران به حساب می ‎آید که سرنوشت این فراورده از سیاست جدا نمی شود. بررسی ها نشان می دهد در مجالس شورای اسلامی گذشته، همواره بر ثبات در قیمت بنزین پا فشاری می شده، اما این موضوع نشان دهنده آن است که جناح های سیاسی برای حفظ موقعیت خود در میان مردم از عدم افزایش قیمت بنزین دفاع می کردند.

این سیاست های به ظاهر خیر خواهانه در راستای همان سیاست های پوپولیستی بود که از ابتدا در قاموس برخی بود. در مجالس گذشته برخی نمایندگان نسبت به ارائه طرح تثبیت قیمت ها اصرار داشتند که در قالب این طرح حامل های انرژی سه سال هیچ افزایشی نداشت. این مساله مثبت به نظر می رسید و همین امر موجب شد تا در سال های پس از آن سه سال، بحران مصرف بالای انرژی در ایران تشدید شود و این بحران با رشد قیمت ها به دلیل طرح هدفمندی یارانه ها با افزایش دوباره همراه شود.

بعد از افزایش قیمت بنزین با شیب نسبتا ملایم در سال های بعد از انقلاب، پس از سه سال ثبات نسبی در قیمت این حامل انرژی، با اجرای طرح هدفمندی یارانه ها قیمت این فراورده مهم در کشور با رشدی 450 درصدی رو به رو شد، چرا که این قیمت ارزان در سال های اخیر موجب شده بود تا قاچاق این فراورده استراتژیک روز به روز بیشتر شود.

بحث ها و اظهارنظر ها در ماه های پایانی سال جاری درباره افزایش دوباره قیمت بنزین مطرح شده است که هنوز هیچ تصمیم قطعی در این مورد اتخاذ نشده است. هر چند تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین گرفته نشده اما بررسی ها و ارقام نشان می دهد، احتمال رشد قیمت این فراورده در سال آینده منتفی نیست. 

با از میان رفتن کارت های سوخت، در آستانه سال 94، مسئولان دولت اعلام کردند که بنزین افزایش پیدا نمی کند اما باید توجه داشت که در سال جاری بنزین نیمه یارانه ای از میان سبد سوختی رانندگان خداحافظی کرد و بنزین تا حدودی تک نرخی شد. از این رو استناد به پیشینه قیمت بنزین در سال های گذشته نشان می دهد، احتمال اینکه قیمت بنزین در سال آینده افزایش پیدا کند، وجود دارد.

از ابتدای سال آینده عرضه بنزین سهمیه ای و نیمه یارانه ای متوقف شده و بنزین تک نرخی عرضه می شود و بر این اساس بنزین معمولی لیتری 10 هزار ریال عرضه می شود و برخی نیز از افزایش پنج درصدی نرخ بنزین خبر می دهند. برخی کارشناسان معتقدند زمانی که قیمت نفت در بازار های جهانی کاهش داشته و به زیر سی دلار رسید، قیمت بنزین کاهش قابل توجهی یافت و به دنبال این مسائل نرخ بنزین در داخل کشورمان به نرخ جهانی نزدیک شد. 

بنابراین مساله افزایش قیمت بنزین منتفی است اما با کاهش قیمت نفت در سال جاری، شاید دولت مجبور باشد قیمت برخی کالا ها را گران کند. شاید به دلیل فاصله قیمتی بنزین داخلی با کشور های همسایه و منابعی که از این راه هدر می رود، دولت تصمیم به افزایش دوباره نرخ بنزین داشته باشد. روز گذشته بیژن زنگنه، وزیر نفت درباره آخرین وضعیت تصمیم گیری برای افزایش قیمت بنزین در سال 95 گفت که تصمیم گیرنده درباره نرخ بنزین، دولت است.

او درباره پیشنهاد وزارت نفت مبنی بر افزایش قیمت بنزین در سال آینده اعلام کرد که تاکنون این وزارتخانه پیشنهادی نداده است.

منبع : سایت خبری تحلیلی تدبیر 24