فانوس جاسک دیگر چشمک نمی‌زند

رویداد۲۴- برج هشدار دهنده در نزدیکی بندر جاسک با ستونی بلند نظرها را به خود جلب می‌کنند و نزدیک به 200 سال است که سر بر آسمان این بندر دارد تا راهنمایی باشد برای ناخدایان و دریانوردانی که در گذشته دور برعرشه شناورهای خود، با دلهره این گذرگاه را می‌پیمودند.

منطقه هرمزگان، این برج هشدار دهنده به منظور اعلام خطر به شناورهایی ساخته شد که در هنگام روز از کنار این بندر می‌گذشته‌اند.

در سال 1919 میلادی انگلیسی‌ها برای سلامت تردد در شب، برج چشمک زن دیگری در راس جاسک بنا کردند که به چراغ برخو معروف شد و بدین ترتیب این فانوس چشمک زن با فناوری زمان خود ماموریت یافت تا در هنگام تاریکی شب به کمک دریانوردان بشتابد و آنان را از خطر برخورد با صخره‌ها وعمق کم آب در این ناحیه آگاه کند. از آن تاریخ به بعد این دو برج نه تنها نقش خود را به عنوان دو برج هشدار دهنده بلکه به عنوان دو نشان و دوعلامت بر وجود بندری بنام جاسک ایفا کردند.

 فانوس چشمک زن درست در کنار قبرستان انگلیسی‌ها قرار گرفته بود که اکثرشان در نبرد معروف جاسک و در جنگ با پرتغالیها و هلندی‌ها جان باخته بودند. این فانوس به فاصله 500 متر از برج سیاه و سفید و درست در امتداد این برج بنا شده بود.

نکته دیگر اینکه چراغ برخو ضمنا در نزدیکی محلی به نام "کابل هوز" (cable house) قرار گرفته بود که زمانی نقطه شروع خطوط تلگراف بین جاسک و مسقط و جاسک به بندر کراچی در پاکستان بوده است. این فانوس شامل دو بخش شرقی و غربی است و تا قبل از انقلاب توسط اداره بنادر مورد بهره برداری و مراقبت قرار می‌گرفته و هم اکنون دیگر آثاری از آن به جا نمانده است.

شهرستان جاسک با قدمت چندین هزار ساله به عنوان مرکز داد و ستد و بازرگانی و دریابانی در گذشته دور در منطقه بوده است. در سال 1616 میلادی، انگلیسی‌ها این شهر را به عنوان بندر تجاری خود انتخاب کرد و اولین محموله انگلیسی‌ها در سال 1616 با کشتی از هند در جاسک پهلو گرفت.

در سال 1864 اولین خطوط تلگراف و کابل دریایی ایران از جاسک به هند ایجاد شد که ایران و هند را از طریق گواتر- جاسک - بندرعباس مرتبط می‌ساخت. دخمه و گورستان پیش از اسلام در 15 کیلومتری شمال خاوری شهر جاسک، اتاقهای ساسانی، امامزاده امیر دیوان، دژ پرتغالیها در بندر جاسک، ساختمان پست و تلگراف و ساختمان بنگله سرخ و مناطق حفاظت شده جنگلهای حرا، برخی مکانهای دیدنی و تاریخی شهرستان جاسک را تشکیل می‌دهند.

جنگل های حرا

مناطق حفاظت شده حرا بنام تمر با نام محلی و مانگرو به زبان انگلیسی به سه منطقه حفاظت شده شامل جاسک غربی(خور مرکزی)، جاسک شرقی(خور خلاصی) و گابریک و جگین(خور گابریک) تقسیم شده است.

از جنگلهای تمر به نام سواحل حساس اکولوژیکی یاد می‌شود. جنگلهای حرا دارای ارزشهای مهمی جهت گردشگری هستند. از مهمترین فعالیتهای گردشگری جنگلهای مانگرو جاسک، تفرج از طریق فعالیت‌های قایقرانی است. یکی دیگر از فعالیت‌های گردشگری منطقه، فعالیت پرنده نگری برای علاقمندان به طبیعت است. وجود این جنگل‌ها و طبیعت زیبای آن عامل مهمی در جهت جذب علاقمندان به طبیعت بوده است.

غارسادرمن

یکی دیگر از آثار تاریخی شهرستان جاسک، غارهای سادرمن است که مورد غفلت مسوولین امر قرار گرفته و غارهای سادرمن در جاسک در حال تخریب شدن است.

تلگراف خانه

تلگراف خانه انگلیسیها یکی قدیمی‌ترین تلگراف خانه‌های ایران است که ساختمان‌های آن 400 سال قدمت دارد و هم اکنون در منطقه نظامی‌(نیروی هوایی) قرار گرفته و در حال تخریب است. سال 1901 میلادی تلگراف خانه جاسک در مرکزیت ارتباط کشورهای عمان، ایران و هند بوده و در آن زمان اهمیت ویژه‌ای داشته است. این بنا در سال 1619 میلادی به عنوان اولین مرکز تجاری کمپانی هند شرقی در ایران در بندر جاسک ساخته و بعدها به تلگراف خانه تبدیل شد و به همین نام مشهور است.

تلگراف خانه جاسک با شماره 16269 از سال 85 به ثبت میراث فرهنگی نیز رسیده ولی بازسازی آن به علت قرار گرفتن در محدوده نظامی‌ غیرممکن است.

لشکری زاده، سرپرست اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی جاسک به صنعت توریسم به عنوان یکی از سودآورترین صنایع جهان اشاره کرد و افزود: در صورت بازسازی و رسیدگی به این بنای تاریخی مهم و ابنیه‌های تاریخی دیگر، بندر جاسک در جذب توریست بسیار موفق خواهد بود.

ابراهیم شمس، نماینده میراث فرهنگی در شهرستان جاسک و بشاگرد نیز گفت: در سال گذشته برای خارج کردن تلگراف خانه از منطقه نظامی‌جلساتی برگزار شد و در نتیجه با بقای این بنای تاریخی در منطقه نظامی موافقت شد. نیروی هوایی ارتش متعهد شده که نسبت به حفظ و نگهداری این بنای تاریخی کوشا باشد.

حیدر حیدری نژاد، فعال در امور گردشگری نیز گفت: غارهای سادرمن جاسک متعلق به دوران پیش از اسلام و گورستان 3000 ساله کوه مبارک جاسک با بی‌توجهی مسئولان میراث فرهنگی در حال خراب شدن است.

وی به تخریب چهار غار بزرگ تاریخی در کوه‌های سادرمن جاسک اشاره کرد و گفت: غارهای سادرمن جاسک در بازدید 40 سال قبل شامل پنج غار بزرگ و سه غار کوچک بود که متاسفانه هم اکنون تنها یک غار بزرگ به علت وجود ستونهایی که در میان دارد پا برجا مانده است. این غارها در ارتفاع تقریبی 2000 متری و فاصله 20 کیلومتری دریا در رشته کوه‌های کوتاه و بلند سادرمن قرار دارد. وجود آثار و نشانه‌های دریا بر روی کوه‌های سادرمن بیانگر مجاورت دریا با این مکان بوده است.

حیدری نژاد به گورستان سه هزار ساله و اتاقهای ساسانی روستای کوه مبارک در فاصله 70 کیلومتری جاسک اشاره کرد و گفت: بعضی از محققان با استناد بر مستندات تاریخی همین گورستان، قدمت این منطقه را از بین النحرین نیز بیشتر می‌دانند.

در شهرستان جاسک نماینده میراث فرهنگی مستقر است ولی متاسفانه تاکنون اقدامی در خصوص بازسازی و احیای آثار صورت نگرفته است.