رویداد۲۴-تهران دیگر آن «طهران» قدیم نیست؛ این را دیگر همه می‌دانند و همین موضوع هم نقل سخنانی شد که در چهارمین جشنواره جایزه تهران که چهارشنبه‌شب گذشته در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
«وقتی می‌خواستند خیابان لاله‌زار را ایجاد کنند، پزشک معالج ناصرالدین‌شاه مخالفت کرد که آب و هوای تهران آلوده می‌شود، بیماران را برای علاج به تهران می‌فرستادند تا به واسطه آب و هوای آن زمانِ تهران، زودتر معالجه شوند اما حالا چه؟»
تهران دیگر آن «طهران» قدیم نیست؛ این را دیگر همه می‌دانند و همین موضوع هم نقل سخنانی شد که در چهارمین جشنواره جایزه تهران که چهارشنبه‌شب گذشته در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران که سال‌هاست درباره تهران پژوهش می‌کند، یکی از کسانی بود که بی‌پیرایه از وضع قدیم و جدید تهران گفت.
او مهمترین مسأله مربوط به جشنواره «جایزه تهران» را آب و بحران آب تهران دانست و گفت که توجه به شهر یک جنبه سخت‌افزاری و یک جنبه انسانی دارد: «حیات انسان وابسته به طبیعت، آب و خاک و هواست، آلودگی هوا را زیاد مدنظر قرار می‌دهیم اما هنوز کسی به آلودگی آب فکر نکرده است. این‌که مسأله آب دسترسی بر کیفیت و کمیت آن در حد نیاز مورد توجه قرار گیرد و وجود نداشتن امنیت شهر را دچار چالش‌هایی می‌کند که توجه به آنها ضروری است.»
او با بیان این‌که تهران در شکل‌گیری خود به نکات فراوانی اهمیت می‌داد، ادامه داد: «تهران طهماسبی را طوری ساخته بودند که اگر روزی محاصره شد، بتوان تا سال‌های سال به منابع آبی آن دسترسی داشت، اما این نکته را در دوره «آغامحمدخان قاجار» دشمنان فهمیدند و توانستند با بستن راهِ آب‌ها باعث سقوط تهران شوند.»
مسجدجامعی گفت: «واقعیت این است که آب تهران اکنون در شرایطی قرار دارد که هیچگاه نمی‌توان آن را به گذشته برگرداند. در گذشته ۲۶ قنات از جبهه‌های شمالی برای تأمین آب تهران تعریف شده بود. برای انتقال آب به نقاط مختلف هم سطل‌هایی نشاندار وجود داشت که هرکدام با یک ریال به فروش می‌رفت. بعدها در حدود سال ۱۳۳۰ لوله‌کشی آب تهران با توجه به جمعیت ۹۰۰هزار نفری آن مورد توجه قرار گرفت. نخستین تأسیسات این لوله‌کشی بسیار قابل توجه است، ما حتی می‌توانیم موزه آب را در آن نقطه ایجاد کنیم.»
او در ادامه درباره میزان برداشت سالانه آب از چاه‌ها و سدهای تهران گفت: «استفاده از این منابع به جز این‌که سطح آب‌های زیرزمینی را کاهش دهد، از سوی دیگر خطر ناشی از فعال‌شدن گسل‌های زلزله را افزایش می‌دهد. این شرایط آب و خاک تهران را نیز در معرض آسیب قرار داده است. چشمه‌های قدیمی تا حدودی دیگر قابل استفاده نیستند. اکنون در قنات‌های تهران فقط آلودگی وجود دارد، درحالی که در گذشته گاهی این قنات‌ها ماهی هم داشتند.»
وسعت بحث‌های مطالعاتی تهران
مهرشاد کاظمی، مدیر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهر تهران هم یکی از سخنرانان این مراسم بود. او گفت: «جشنواره جایزه تهران نهالی نورسته است که امروز چهارمین سال شکوفایی خود را به‌عنوان رویدادی فرهنگی و ادبی در ذهن‌ها به‌خصوص علاقه‌مندان به تهران‌پژوهی سپری می‌کنند. میزان استقبال پیشکسوتان از این جشنواره به اعتبار چهارساله آن اضافه می‌کند و رسالتی سنگین‌تر را برعهده ما می‌گذارد.»
دبیر جشنواره جایزه تهران از مهمترین اهداف جشنواره را پاسداشت مفاخر فرهنگی و هنری، تجلیل از بزرگان و مشاهیر، ایجاد نشاط علمی- پژوهشی با موضوعات فرهنگی، تاریخی، اجتماعی در راستای گسترش دانش و ایجاد بستری برای رهروان این راه دانست.
هنوز می‌توانیم بافت‌های تاریخی را حفظ کنیم
ناصر تکمیل همایون، پژوهشگر تهران قدیم هم در سخنانی در این مراسم گفت: «تهران یعنی «مسجدجامعی». یعنی شخصیتی که در بهبود وضع تهران تلاش کرده از آب و هوا گرفته تا سختی و نابسامانی و زشتی‌های این شهر.» او در ادامه با بیان خاطراتی متفاوت از تهران قدیم گفت: «امروز می‌توانیم در نقاطی مانند عودلاجان و سنگلج بافت‌های شهری را حفظ کنیم و تکنولوژی امروزی به گسترش خود ادامه دهد. تهران دوره اول قاجار دارالملک قاجار بود و دوره ناصرالدین‌شاه تهران دارالخلافه ناصری، تا دوره مشروطیت که این شهر پایتخت و مرکز فرهنگی- اجتماعی و سیاسی تهران شد. اکنون صاحبان اصلی تهران مردم هستند و از بهترین نمایندگانِ مردم نیز احمد مسجدجامعی است.»
تقدیر از خالق «گوزن‌ها»
در این مراسم از مسعود کیمیایی، کارگردان برای ۵۰سال فعالیت در حوزه فیلم و تئاتر تقدیر شد. او البته به دلیل بیماری نتوانست در چهارمین جشنواره «جایزه تهران» حضور داشته باشد و به همین دلیل دل‌نوشته او توسط شادمهر راستین و به نمایندگی از او خوانده شد.
در متن مسعود کیمیایی آمده است: «درود بر تهران، طهرانی که در چشم نمانده و آنچه مانده، یاد است. یادی از شهری که صدای موسیقی داشت، ادبیات طهرانی داشت با لهجه‌ای تهرانی. لهجه‌ای طهرانی که دیگر نیست. مادر من که در ده طهران متولد شده بود، سال‌های آخری که از در کوچه بیرون می‌آمد، گم می‌شد.
کوچه‌ها را نشان می‌کرد، به سرعت کوچه‌ها عوض می‌شد و مادرم باز گم می‌شد. تهران با آب و خاکی خاص، با لهجه‌ای طهرانی با معرفت‌هایی که از تحصیلکرده‌ها تا بیکارها یک لهجه داشتند. تحصیلکرده‌ها رفتند، بیکارها ماندند، مثل لهجه لات‌ها. آب «سرچشمه» با آب (منطقه) «حاج امینی‌رضا» با چشمه «دکتر سنگ» کافی بود که لهجه آب، هم خاص طهران باشد.
معرفی برگزیدگان جشنواره جایزه تهران
چهارمین جایزه تهران از ۱۳نفر از کسانی که در طول یک‌سال گذشته در حوزه تهران و تهران‌پژوهی فعالیت داشته‌اند، تقدیر کرد. در چهارمین جشنواره «جایزه تهران» با یادی از «داریوش تهامی» از فعالان رسانه‌ای، پیشکسوتان، عکاسان و پژوهشگران تهران قدیم که در طول یک‌سال گذشته در این زمینه پژوهش انجام داده بودند، تقدیر کرد.
در این جشنواره «مژگان انصاری» خبرنگار ایسنا و «علی تقوی» عکاس ایسنا به دلیل مخابره بیشترین اخبار منتشرشده درباره حادثه تلخ پلاسکو تقدیر شدند. همچنین «جواد صفی‌نژاد»- به‌عنوان پیشکسوت و فعال تهران‌پژوه-، «احمد مسجدجامعی»- برای تألیف کتاب جسم و جان شهر تهران و بنیانگذار تهران گردی-، «محمد عشوری» (فعال محیط‌زیست و میراب تهران و کسی که درختان دانشگاه تهران و خیابان ولیعصر را کاشته است-، «محمد منیعی»- تهران‌شناس و فعال برای معرفی جاذبه‌های گردشگری تهران-، «غلامحسین تکمیل همایون»- مسئول گنجینه کتاب تهران-، «شقایق هورشید» و «احمد چایچی»- مولفان کتاب باستان‌شناسی شهر و میدان ارگ-، «مهرنوش دشمن‌زیاری»- مولف کتاب آثار دیداری دو دهه۶۰ و ۷۰- تقدیر شدند.
«گلاره مرادی»- فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد ایران‌شناسی دانشگاه تهران برای دفاع از پایان‌نامه «تحلیل محتوای روزنامه شکوفه دومین نشریه زنان ایرانی»-، «مسعود کیمیایی»- برای ۵۰سال فعالیت در حوزه فیلم و تئاتر-، «حسین کیایی» در حوزه تئاتر-، «معصومه آقاامینی»- خبرنگار فعال حوزه تهران-، «جواد گلزار»- عکاس خبری حوزه تهران-، و «ساتیار امامی» عکاس هم از دیگر تقدیرشدگان در این جشنواره بودند.