اصولگرایان به دنبال شبه احمدی‌نژاد

رویداد۲۴- جریان‌های سیاسی در ایران همواره در مقاطع مختلف تاریخی با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده‌اند. هر کدام از جریان‌های سیاسی متناسب با جایگاهی که در برابر قدرت مستقر کسب می‌کرده‌اند اهداف خود را پیش می‌بردند.

پس از انقلاب اسلامی هر زمان که قدرت به دست اصلاح طلبان افتاده است جریان اصولگرا از فضای تصمیم گیری دور شده و بالعکس هر زمان که اصولگرایان قوه مجریه را به دست گرفته‌اند بین اصلاح طلبان و هرم قدرت فاصله افتاده است.

با این وجود جریان‌های سیاسی در برخی مقاطع تاریخی بدون اینکه توسط جریان رقیب به حاشیه کشیده شوند دست به بازنگری در مبانی و رویکرد خود زده‌اند.

به عنوان مثال اصلاح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری سال۹۲ با بازنگری در رویکردهای خود با نوعی تقلیل گرایی، از گفتمان اصلاحات عدول کرده و به گفتمان اعتدال تن دادند.

این نشانه‌های تاریخی گواهی است براین مسئله که جریان‌های سیاسی همواره باید به فکر اصلاح از درون وآسیب‌شناسی درون سازمانی باشند.

اصلاحات درون جریانی نیز بستگی به موقعیت جامعه‌شناسی سیاسی، روان‌شناسی سیاسی و همچنین میزان ارتباط با افکار عمومی دارد.

برخی از مسائل به مانند کند شدن تیغ برندگی یک جریان، از دست دادن هارمونی و نظم درون سازمانی و همچنین رفتارهای بی‌برنامه و غیر سازمان یافته سبب می‌شود که جریان‌های سیاسی ضرورت بازنگری در رویکردهای خود را احساس کنند.

در شرایط کنونی اصلاح طلبان از وضعیت نسبتأ مناسبی در هارمونی قدرت برخودارند و با رویکرد آرام و در سایه‌ای که اتخاذ کرده‌اند عملأ در مرحله بازنگری در رویکرد‌ها برای آینده هستند.

نکته مهم در این زمینه این است که حرکت اصلاحی اصلاح طلبان به صورت تدریجی و منطقی پیش می‌رود و نیاز به شوک درمانی و اقدامات ضرب العجلی ندارد.

وضعیت اصولگرایان اما کاملأ عکس وضعیت اصلاح طلبان است. به نظر می‌رسد جریان اصولگرایی بدون توجه به ضرورت بازنگری در رویکردهای خود همچنان از روش‌های سنتی و بی‌تأثیر برای رسیدن به اهداف خود استفاده می‌کند.

جریان اصولگرایی به دلیل دلبستدگی استفاده از رانت‌های تریبونی و تبلیغاتی در سال‌های گذشته در خواب خرگوشی به سر می‌برد و متوجه این نکته نیست که اگر هر چه زود‌تر به فکر تجدید نظر در رویکردهای سنتی خود برنیاید سرانجامی چون انتخابات ریاست جمهوری ۹۲در انتخابات سال۹۶نیز انتظار آن‌ها را می‌کشد.

تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری کمتر اصولگرایی گمان می‌کرد که اصلاح طلبان با آن امکانات محدودی که در اختیار دارند پیروز انتخابات خواهند بود.

این در حالی است که اصلاح طلبان در انتخابات هفتم اسفند نیز با توجه به امکانات محدودی که در اختیار داشتند به دستآوردهای مهمی رسیدند. با این وجود اصولگرایان در شرایط فعلی با سه چالش اساسی مواجه شده‌اند. 

نخست فقدان یک شخصیت تأثیرگذار که مجری سیاست‌های اصولگرایان در کارزارهای سیاسی باشد. اصولگرایان تنها در یک مقطع زمانی دارای چنین شخصیتی بودند و آن هم در سال۸۴بود که احمدی‌نژاد چنین مسئولیتی برعهده داشت.

دوم اینکه تشکیل اتاق فکر واحد برای اصولگرایان با چالش‌های بزرگی مواجه شده است و سوم اینکه اصولگرایان پایگاه اجتماعی خود را نسبت به گذشته از دست داده‌اند. 

به نظر می‌رسد در شرایط کنونی اصولگرایان به دنبال این هستند که با یک چهره جدید و با جنجال و هیاهوی کر کننده مخالفان دولت روحانی وارد کارزار انتخاباتی شوند.

حضور یک چهره جدید در انتخابات آینده از چند جنبه قابل تحلیل است. نخست اینکه افکار عمومی هیچ‌شناختی از گذشته و برنامه‌های وی ندارد و همین مسأله می‌تواند شانس وی را در میان دیگر کاندیداهای شناخته شده بالا ببرد.

سابقه تاریخی جامعه ایران نشان داده مردم زمانی که بین چند گزینه نزدیک، قدرت انتخاب خود را از دست می‌دهند از یک چهره جدید حمایت می‌کنند تا تعارض‌های درونی رأی دهنده را پوشش دهد.

از سوی دیگر حضور یک چهره جدید در صحنه انتخابات که احتمالا حملات تندی نیز به سیاست‌های حسن روحانی خواهد داشت رییس دولت تدبیرو امید را با چالش‌های زیادی در پاسخ به افکار عمومی مواجه خواهد کرد.

در نتیجه یک رقابت تنگاتنگ بین حسن روحانی و چهره جدید اتفاق می‌افتد. مسأله دیگر بازی دو سربرد اصولگرایان با حضور همزمان محمود احمدی‌نژاد در کنار چهره جدید است.

احمدی‌نژاد ممکن است با علم به اینکه یک مهره سوخته برای جریان‌های سیاسی به شمار می‌رود با هجمه بسیار زیاد به سیاست‌های حسن روحانی زمینه را برای پیروزی گزینه دیگر اصولگرایان مهیا کند.

در چنین شرایطی احمدی‌نژاد همه هزینه‌های تلخ مبارزات انتخاباتی را به جان می‌خرد تا گزینه دیگر اصولگرایان با پرداخت کمترین هزینه به ریاست جمهوری برسد.

با این وجود در شرایط کنونی اصولگرایان به دنبال یک گزینه جدید برای رقابت با حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال۹۶ هستند.

گزینه‌ای که محاسن احمدی‌نژاد مانند جسارت را داشته اما معایب وی نداشته باشد.

شاید در نگاه اول سعید جلیلی گزینه مناسبی برای سیاست‌های جدید اصولگرایان باشد اما حافظه تاریخی ایرانیان نشان داده کسانی که شانس خود را یک بار درانتخابات امتحان کرده و نتیجه نگرفته‌اند در بار دوم از درصد موفقیت پایینی برخوردار خواهند بود.

به همین دلیل گزینه جدید اصولگرایان فردی خواهد بود که ترکیبی از خصوصیات احمدی‌نژاد و جلیلی را با هم داشته باشد.

گزینه‌ای شبیه احمدی‌نژاد که بتواند بار اصلی اصولگرایان را مانند سال۸۴ دوباره به دوش بکشد.