برای احیای برجام باید مرحله به مرحله جلو رفت/ روش همه یا هیچ، احیای برجام را به تاخیر انداخته است

رویداد۲۴  «حشمت‌الله فلاحت‌پیشه»، درباره آخرین وضعیت مذاکرات وین برای احیای برجام گفت: متاسفانه مسئولان سیاسی کشور‌ها نتوانستند از فضای شکل گرفته در وین استفاده کنند و شاهد نوعی فرصت‌سوزی در این زمینه بودیم. البته این فرصت‌سوزی از سوی دیپلمات‌ها نبود چراکه اگر تصمیم‌گیری به آن‌ها بود، توافق برای احیای برجام خیلی زودتر انجام می‌شد.

وی با بیان اینکه یک دلیل در این فرصت‌سوزی به خاطر بی‌اعتمادی شدید بود، اظهار داشت: طرفین نتوانستند از فضای بی‌اعتمادی که از دوران ریاست جمهوری ترامپ تشدید یافته بود، خلاص شوند و اکنون هم در همان میدان و زمینی که ترامپ و پمپئو برای‌شان طراحی کرده بودند، بازی می‌کنند.

به گفته این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی، جریانات و گروه‌های ثالث مخالف تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا نیز به این بی‌اعتمادی دامن زدند و با ایجاد موانع جدید، دستیابی به توافق را به تاخیر انداختند.

روش همه یا هیچ، احیای برجام را به تاخیر انداخته است

فلاحت‌پیشه در توضیح بیشتر درباره نقش تیم سیاست خارجی ترامپ در تاخیر در توافق برای احیای برجام تصریح کرد: تیم سیاست خارجی آمریکا در زمان ریاست جمهوری ترامپ، با اعمال تحریم‌های ثانویه و غیرمرتبط با برجام شرایطی را ایجاد کرد تا حتی اگر برجام احیا و شاکله تحریم‌های برجامی برداشته شود، ایران عملا نتواند از مزایای احیای برجام و رفع تحریم‌ها بهره‌برداری کند و صرف احیای توافق هسته‌ای، طرف ایرانی را راضی نکند.

وی ادامه داد: طرف ایرانی در مذاکرات وین خواستار برداشته شدن موانع اجرای برجام و رفع تمامی تحریم‌ها است، اما طرف آمریکایی می‌گوید تنها تحریم‌های برجامی را برمی‌دارد. این در حالی است که ایران می‌گوید تحریم‌های غیربرجامی اعمال شده در زمان ترامپ اگرچه ارتباطی با برجام ندارد، اما با هدف نابودی برجام و عدم احیای آن وضع شده است.

این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه باید میدان دیگری برای احیای برجام طراحی شود، خاطرنشان کرد: در توافق ژنو که در سوم آذر ماه سال ۹۲ - که پایه و اساس برجام بود – طرفین توافق کردند یا در مورد همه چیز توافق می‌کنند یا در مورد هیچ چیزی توافقی نکرده‌اند. این روش اکنون هم در مذاکرات وین دنبال می‌شود که به نظر من احیای توافق را به تاخیر انداخته است.

احیای برجام نیازمند راه‌های حد وسط و انعطاف‌پذیری است

فلاحت‌پیشه احیای گام به گام و دومرحله‌ای را رویکرد بهتری برای احیای برجام دانست و ابراز داشت: پیکره برجام در دوران ریاست جمهوری ترامپ آنقدر آسیب و جراحت دیده است که به یک باره احیا نشود. باید به احیای آن فرصت داد و مرحله به مرحله جلو رفت وگرنه اینکه احیای برجام را منوط به توافق در مورد همه مسائل کرد، دادن فرصت به گروه‌ها و جریانات ثالث برای فعال شدن است که دست به اقدامات تخریبی و خرابکارانه بزنند.

وی افزود: مثلا طرفین می‌توانند به این توافق برسند که آمریکا و اروپا در یک سازوکار، شاکله تحریم‌ها برداشته شود و در یک فرصت حداکثر دو، سه ماهه همه تحریم‌ها برداشته شود و از طرف دیگر ایران هم بپذیرد در یک سازوکار توافقی با آژانس، همزمان با رفع تحریم‌ها، اعتمادسازی کند، بهتر است از آن است که توافقی برای احیای برجام نشود.

به گفته این نماینده سابق مجلس، احیای برجام نیازمند راه‌های حد وسط و مبتنی بر سازوکار‌های عملیاتی و انعطاف‌پذیری است که در چارچوب آن، دغدغه‌های دو طرف در یک تصمیم سیاسی کلان مرتفع شود و رفع عملیاتی آن در یک فرصت زمانی دو، سه ماهه انجام شود.

فلاحت‌پیشه درباره درخواست از آمریکا برای ارائه ضمانت بیان کرد: حتی شورای امنیت به عنوان یکی از مهمترین ارکان سازمان ملل متحد هم نتوانست با قطعنامه ۲۲۳۱، برجام را تضمین کند و مانع از خروج آمریکا از آن و سنگ‌اندازی این کشور به توافق هسته‌ای شود.

وی با تاکید بر اینکه نظم بین‌المللی تابعی از قدرت است، یادآور شد: فقط قدرت است که تضمین‌کننده اجرای هر توافقی است. اگر ایران به اقدام تروریستی آمریکا در ترور سردار سلیمانی با حمله موشکی به پایگاه آمریکایی عین‌الاسد پاسخ نمی‌داد یا هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی که به آب‌های سرزمینی ایران تجاوز کرده بود را مورد هدف قرار نمی‌داد، اکنون آمریکا حاضر به مذاکره نبود چراکه آمریکا قدرت ایران را دید.

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی اضافه کرد: همانطور که آمریکا سعی می‌کند ابزار‌های تحریم را به عنوان اهرم فشار برای اعمال قدرت حفظ کند، ایران هم باید سعی کند قابلیت‌های هسته‌ای خود را نگه داشته و آن‌ها را حفظ کند وگرنه هیچ تضمینی برای حفظ برجام نیست. در واقع، معطل کردن احیای برجام برای گرفتن تضمین غیرواقع‌گرایانه و کشتن زمان است.

احیای برجام در دوران انتقال، در سیاست خارجی دولت سیزدهم اثرگذار است

فلاحت‌پیشه در پاسخ به این سوال که احیای برجام در دولت سیزدهم راحت‌تر نخواهد بود، عنوان کرد: اگر برجام در دوران انتقال احیا شود، به سود همگان – هم ایران و هم آمریکا – خواهد بود. تلاش دولت روحانی برای احیای برجام نیز به همین خاطر است چراکه هرگونه تاخیر، فقط کار را برای احیای برجام سخت‌تر کرده و فرصت بیشتری به مخالفان برجام برای سنگ‌اندازی می‌دهد.

وی با بیان اینکه آمریکا می‌داند سازوکار تصمیم‌گیری در ایران در رابطه با برجام چگونه است، گفت: اگر برجام در دوران انتقال احیا شود، این مسئله در سیاست خارجی دولت سیزدهم نیز اثرگذار خواهد بود وگرنه تعلل آمریکا شاید موجب دشوار شدن کار برای احیای توافق شود.

رییس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با بیان اینکه توپ برای احیای برجام در زمین آمریکا است، اظهار داشت: ایران آمادگی لازم را برای احیای برجام دارد و دولت بعدی ایران هم اگرچه ممکن است منتقد آن باشد، اما در صورت احیای برجام، به آن پایبند باقی خواهد ماند.