قرارداد ایران و چین

سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین نام سندی راهبردی میان ایران و چین است که بر اساس اخبار منتشر شده، پیش نویس قرارداد ایران و چین در تیرماه سال ۱۳۹۹ در هیأت دولت به ریاست حسن روحانی رئیس جمهور ایران بررسی و تأیید شد.

جزییات قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین

در نشست مذکور به وزارت خارجه ماموریت داده شد که طی مذاکرات نهایی با طرف چینی این برنامه را به امضای طرفین برساند. این همکاری، زمینه‌ای برای مشارکت ایران و چین در پروژه‌های اساسی و زیرساخت‌های توسعه‌ای از جمله طرح بزرگ کمربند ـ راه است و فرصتی برای جلب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف اقتصادی از جمله صنعت، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد بود.

رئیس‌جمهور با تأکید بر گسترش همکاری دو طرف در حوزه انرژی، توافق بر این برنامه را گامی مثبت در جهت افزایش اهمیت انرژی جهانی و توسعه پایدار منابع نفت و گاز و همچنین انرژی‌های تجدیدپذیر برشمرد و سرمایه‌گذاری مشترک در توسعه مناطق آزاد را برای ارتقای نقش این مناطق در تولید و تجارت بین‌المللی پرفایده دانست.

مفاد قرارداد ایران و چین

وب‌سایت انگلیسی پترولیوم اکونومیست مدعی شد که اطلاعات مربوط به بخش هایی از این سند دست یافته است؛ اطلاعاتی که در یک گزارش مفصل در این وب سایت در همان تاریخ منتشر شد.

در این گزارش پترولیوم اکونومیست مدعی شد که بر اساس سند همکاری مورد اشاره چینی‌ها قرار است در قالب توافق شراکت جامع استراتژیک با ایران ۲۸۰ میلیارد دلار در صنعت نفت و گاز ایران سرمایه گذاری کنند.

همچنین طرف چینی ۱۲۰ میلیارد دلار در حوزه توسعه زیر ساخت‌های تولید و حمل‌ونقل در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند که بخش قابل توجهی از این سرمایه‌گذاری هم در پنج سال نخست انجام خواهد شد و مابقی آن دوره‌ای و براساس توافق دو کشور به بخش صنعت و حوزه حمل‌ونقل ایران تزریق می‌شود. در مقابل طرف چینی نفت و گاز را با سی درصد تخفیف و با مهلت باز پرداخت دوساله از ایران خریداری می‌کند و می‌تواند بازپرداخت را با یوان چینی انجام دهد. دو سوم مبلغ خرید نقد خواهد بود و یک سوم به شکل کالا و خدمات.

بر اساس همین گزارش ادعا شده طرف چینی می‌تواند تا ۵۰۰۰ نیروی امنیتی چین را با هدف محافظت از سرمایه گذاری خود به ایران بیاورد. بر اساس این قرارداد، همچنین شرکت‌های چینی در تمامی پروژه‌های مربوطه در ایران حق تقدم دارند...

بر اساس اطلاعات موثق  این سند با عنوان رسمی «برنامه همکاری‌های جامع ایران و چین» ثبت شده و حوزه‌های سیاسی، امنیتی، دفاعی، فرهنگی، کشاورزی، اقتصادی، علمی، جهانگردی، نفت و انرژی، زیرساخت‌های مخابراتی و فناوری ارتباطات، تجارت، بهداشت و سلامت و ... را شامل می‌شود.

در برخی از بند‌ها صحبت از تسهیل سرمایه‌گذاری و فاینانس است و برخی از بند‌ها از حمایت‌های متقابل سیاسی در مجامع بین المللی می‌گوید. در حوزه نظامی و دفاعی موضوعاتی همچون آموزش، انتقال فناوری‌های دفاعی، مبارزه با تروریسم و رزمایش مشترک آمده است.

همچنین در این سند بار‌ها به طرح بزرگ چین به نام «یک کمربند- یک راه» (طرحی بر بستر مسیر جاده ابریشم) اشاره شده و این که ایران می‌تواند ضمن مشارکت فعال در این طرح جهانی،  از فواید اقتصادی و صندوق اعطای وام این طرح نیز بهره‌مند شود.

بر اساس این مدارک چین وارد کننده ثابت نفت از ایران خواهد بود و ایران نیز باید نگرانی‌های چین برای بازگشت سرمایه گذاری خود را برطرف کند. ارتقای همکاری‌های بانکی، مالی و بیمه‌ای و گشایش شعبات بانک‌های ایران و تاسیس بانک مشترک ایران و چین به ویژه ایجاد پیام رسان ملی میان دو کشور به جای سوییفت نیز مطرح شده است.

کمک به ساخت خط آهن در نقاط مختلف کشور، افزایش صادرات فراورده‌های نفتی به چین، کمک و سرمایه گذاری در حوزه زیرساخت‌های انرژی فسیلی، سرمایه‌گذاری در تقویت کریدور‌های راهبردی که از ایران می‌گذرند، سرمایه‌گذاری برای توسعه تولید و صادرات انرژی از ایران به کشور‌های منطقه، مشارکت در توسعه همه جانبه سواحل مکران، کمک به ایران برای ایجاد نسل۵ اینترنت و تقویت شبکه ملی اطلاعات، سرمایه‌گذاری برای تولید انرژی‌های پاک در مناطق کویری ایران، کمک به توسعه صنعت صلح آمیزهسته‌ای  کشورمان و سرمایه‌گذاری در تامین واگن مترو و ساخت خطوط مترو در شهر‌های بزرگ و شهر‌های جدید ایران از جمله بخش‌های مهم سند است.

افشای قرارداد ایران و چین

در سوم سپتامبر ۲۰۱۹ وبگاه «پترولیوم اکونومیست» جزئیاتی از این سند را افشا کرد و نوشت چین ۲۸۰ ملیارد دلار در توسعه بخش نفت و گاز و صنعت پتروشیمی ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد. همچنین ۱۲۰ میلیارد دلار دیگر در ارتقای زیرساخت‌های حمل و نقل و تولید ایران سرمایه‌گذاری خواهد شد. به گفته پترولیوم اکونومیست ایران از برنامه همکاری راهبردی با چین سه منفعت خواهد داشت اول اینکه چین عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل است و حق وتو دارد بنابراین می‌تواند در شورای امنیت از ایران دفاع کند. دوم برنامه همکاری مزبور تولید نفت و گاز ایران را تسریع خواهد کرد و سوم اینکه چین با وجود تحریم‌های یکجانبه آمریکا، واردات نفت از ایران را بیشتر خواهد کرد. در همان زمان رویداد ۲۴ با انتشار گزارشی به بررسی مواضع موافقان و مخالفان این سند پرداخت.

منتقدان قرارداد ایران و چین

مجلس از این قرارداد اطلاعی نداشته و منتقدان قرارداد ایران و چین آن را ترکمانچای توصیف کردند. محمود احمدی نژاد رئیس جمهور سابق کشورمان گفته نمایندگان مجلس که این قرارداد را مورد تأیید قرار دادند از متن آن اظهار بی‌اطلاعی کرده‌اند و اکنون نیز شنیده‌ام که در حال مذاکره هستند و می خواهند یک قرارداد جدید ۲۵ ساله با یک کشور خارجی منعقد کنند و هیچکس هم خبر ندارد.

احمدی‌نژاد رویکرد مخفی نگهداشتن حقایق از ملت ایران را تقبیح کرد و گفت: مگر شما مالک کشور هستید که بدون اطلاع ملت و از کیسه ملت به دیگران می بخشید. ظرفیت هسته ای کشور و عزت ملت را دادید ؛ اما تحریم ها سر جایش باقی مانده است. اگر اجازه دهید ملت از محتوای توافقات و معاهدات با طرف‌های خارجی اطلاع پیدا کند، به نفع خود شما خواهد بود زیرا افکار ملت فعال می شود و پیشنهاد می‌دهد و مطالبه می‌کند و اگر خللی و یا اشکالی باشد ؛ اصلاح می شود.

پاسخ وزارت خارجه به انتقادات قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین

سید عباس موسوی  سخنگوی وقت وزارت خارجه ۹ تیرماه ۱۳۹۹ سند همکاری‌های جامع و راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین را موضوع ساده‌ای خواند و گفت: همکاری‌های دو کشور راهبردی است و سندی هم در آنجا امضا شد. یکی از بند‌های آن سند، داشتن برنامه همکاری‌های راهبردی است که در سفر سال قبل ظریف به پکن، پیش‌نویس سند به چینی‌ها داده و تبادل نظر شد.

رییس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت خارجه با تاکید بر اینکه همه گمانه‌زنی‌ها را رد می‌کنم و مفاد مطرح شده در رسانه‌ها واقعیت ندارد، یادآور شد: براساس نگاه راهبردی با دوستان خود، تلاش می‌کنیم رابطه خود را در دراز مدت تعریف کرده و به همین خاطر این سند امضا شده است. با سایر کشورهایی که رابطه دوستانه داریم براساس منافع مشترک و احترام متقابل چنین سندهایی را امضا کنیم.

موسوی با بیان اینکه احساس می‌کنم سند به گونه‌ای است که در آینده به‌طور کامل منتشر شود، عنوان کرد: همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و... در این سند وجود دارد که پس از نهایی شدن منتشر می‌شود. طبیعی است که همکاری‌های راهبردی ایران و چین دشمن‌هایی داشته باشد که دست به فضاسازی بزند. این سند افتخارآمیز و به نفع روابط راهبردی دو کشور است.

علی لاریجانی چهره اصلی قرارداد ایران و چین

مذاکره کننده ارشد سند جامع ۲۵ ساله ایران و چین علی لاریجانی است. کسی که از او به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی انتخابات ۱۴۰۰ در ایران یاد می‌شود. 

بیشتر بخوانید: «امین نظام» در جاده ابریشم/ لاریجانی توافق ۲۵ ساله ایران و چین را امضا می‌کند؟

لاریجانی یک بار سال ۹۷ به چین سفر و درباره این سند رایزنی کرده بود و اگرچه سنگ بنای این توافق در سال ۹۴ و در جریان سفر رئیس جمهور چین به ایران گذاشته شده بود اما این لاریجانی بود که به گفته نزدیکانش در میانه مشغولیت دولت بر سر پرونده مذاکرات هسته‌ای با حکم حکومتی برای پیشبرد این سند پیگیری‌ها و سفر‌هایی داشته است.

برای اولین بار نیز این رویداد‌۲۴ بود که خبر داد علی لاریجانی چهره برنامه‌ریز قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین است و فرایند این توافق نیز زیر نظر او پیش می‌رود؛ اطلاعاتی که نشان می‌داد جمهوری اسلامی ایران در چرخشی آشکار از غرب به شرق در حال رونمایی از بازوی جدید دیپلماسی خود است.