روابط ایران و آذربایجان

رویداد۲۴ تنش در روابط میان ایران و آذربایجان در صدر اخبار رسانه‌ها قرار دارد. دو کشور که از سال ۱۹۱۸ با یکدیگر روابط دیپلماتیک دارند در ماه‌های اخیر با تنش‌های سیاسی و نظامی دست و پنجه نرم می‌کنند. تنش‌هایی که پس از جنگ قره‌باغ تشدید شد و با برگزاری رزمایش‌های نظامی در دو سوی مرز‌های ارس بالا گرفت.

کمک‌های ایران به جمهوری آذربایجان

پس از فروپاشی شوروی ایران مجموعه گسترده‌ای از کمک‌ها را به جمهوری آذربایجان و نخجوان ارایه کرد. این کمک‌ها از سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌ها تا ارایه کمک‌های انسان دوستانه به ده‌ها هزار نفر از خانواده‌های فقیر تا ارایه آموزش‌های نظامی به ارتش جمهوری آذربایجان را شامل می‌شد.

این حمایت‌ها تا جنگ قره‌باغ میان آذربایجان و ارمنستان نیز ادامه داشت. آذربایجان و ارمنستان بیش از سه دهه بر سر منطقه قره‌باغ با یکدیگر درگیر بودند. ایران در بحبوهه جنگ میان ارمنستان و آذربایجان در اوایل دهه هفتاد برای آتش‌بس بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان و خاتمه درگیری بین طرفین تلاش کرد که به امضای قرار داد آتش‌بس بین طرفین در سال ۱۳۷۱ انجامید.

کمک‌های ایران به جمهوری آذربایجان پس از جنگ نیز ادامه یافت از جمله در سال ۱۳۹۴ ایران از ارایه تخفیف ۴۰ درصدی برای حمل کالا‌های ترانزیتی نخجوان به بنادر جنوبی ایران خبر داد. ایران در سال ۱۳۸۴ نیز ۱ میلیون دلار برای ساخت پل در نخجوان کمک ارایه کرد.

نزدیکی جمهوری آذربایجان و اسرائیل

نزدیکی روابط میان آذربایجان و اسرائیل تا جایی پیش رفته که اکنون می‌توان از آن‌ها به عنوان دو متحد نظامی نام برد. اسرائیل سلاح‌های پیشرفته‌ای را در اختیار آذربایجان گذاشته تا جایی که این کشور در جنگ قره باغ به وضوح دست بالاتری را نسبت به ارمنستان داشت.

سابقه همکاری نظامی میان اسرائیل و آذربایجان، اما به یک دهه پیش بر می‌گردد. خبرگزاری آسوشیتدپرس و ساندی تایمز در سال ۱۳۹۱ نوشتند که اسراییل پهباد‌های ایتان را در خاک جمهوری آذربایجان مستقر کرده ست تا برای هدف قرار دادن موشک‌های ایران از آن استفاده کند.

آذربایجان از معدود دولت‌های اسلامی است که اسراییل را به رسمیت شناخته‌است. این کشور همچنین از تأمین کنندگان نفت اسراییل به‌شمار می‌رود. همکاری امنیتی با اسراییل در سال ۱۹۹۵ با سفری هیاتی امنیتی از اسراییل به باکو آغاز شد و با سفر رئیس‌جمهور اسراییل به آذربایجان توسعه یافت. مجله فارین پالیسی نوشت که جمهوری آذربایجان از مشتریان تسلیحات اسراییلی نیز هست و میلیارد‌ها دلار اسلحه از اسراییل خریداری کرده.

روابط اسرائیل با جمهوری آذربایجان در راستای دکترین پیرامون که از قدیمی‌ترین اصول سیاست خارجی اسراییل است توضیح داده می‌شود. اسراییل سعی می‌کند در پیرامون مخالفانش دوستان و پایگاه‌هایی را ایجاد کند. در سال ۱۳۹۸ اسرائیل و جمهوری آذربایجان برای ایجاد یک سیستم اطلاعاتی ملی توافقنامه‌ای امضا کردند.

تنش مرزی ایران و آذربایجان

موضوع کامیون داران باعث شد تا بار دیگر تنش میان ایران و آذربایجان بالا بگیرد. وضع جریمه بر مسیر عبور کامیون داران ایرانی از جاده‌ای در ارمنستان که بخشی از آن از اراضی تازه آزاد شده آذربایجان می‌گذرد، به بازداشت چند کامیون دار ایرانی منجر شد. همین موضوع واکنش ایران را به دنبال داشت و وزارت خارجه ضمن تاکید بر رعایت حسن همجواری و برادر و دوست خواندن آذربایجان خواستار آزادی کامیون دار‌ها و احترام این کشور به مرز‌های مشترک دو کشور شد.

پس از آن برگزاری رزمایش مشترک نظامی میان ترکیه و آذربایجان در آن سوی خزر عصبانیت تهران را به دنبال داشت. در مقابل ایران نیز در یک هفته اخیر دو رزمایش با مشارکت نیرو‌های سپاه و ارتش برگزار کرد و ادوات نظامی ایران در مرز‌های مشترک ایران و آذربایجان مستقر شدند.