جنگ ایران و اسرائیل

رویداد۲۴ جنگ ایران و اسرائیل همواره یکی از گزینه‌های روی میز تهران و تل آویو بوده است و طرفین بارها این تهدید را به طرق مختلف علیه یکدیگر اعلام کرده‌اند. هم اکنون میان ایران و اسرائیل جنگی برقرار است که بیش از آنکه شبیه جنگ‌های کلاسیک جهان باشد، از طریق خرابکاری در تاسیسات انجام می‌شود و نوعی تخاصم جاری جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل است که شامل شامل تهدیدهای علیه یکدیگر نیز می‌شود که هدف نهایی آن برای ایران در انحلال اسرائیل خلاصه می‌شود.

این درگیری به تدریج از موضع منفی ایران در قبال اسرائیل پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، در جریان درگیری‌های لبنان جنوبی (۲۰۰۰–۱۹۸۵) و در سال ۲۰۰۵ به یک درگیری منطقه‌ای نیابتی تبدیل شد. در سال ۲۰۰۶، ایران در حمایت از حزب‌الله در طول جنگ اسرائیل و لبنان مشارکت داشت و به موازات آن حمایت از حماس و جهاد اسلامی فلسطین (PIJ) را آغاز کرد.

از طرف دیگر، اسرائیل با استفاده از چندین شبه نظامی در داخل ایران، یک کمپین برای آسیب رساندن به برنامه هسته‌ای ایران آغاز کرد. با شروع جنگ داخلی سوریه، درگیری‌ها بالا گرفت و تا سال ۲۰۱۸ به درگیری ایران و اسرائیل تبدیل شد.

هسته اصلی درگیری شامل حمایت ایران از گروه‌های مخالف اسرائیل، حمایت اسرائیل از گروه‌های ضد شورشی ضد ایرانی، برنامه هسته ای ایران و روابط اسرائیل با دیگر رقبای ایران مانند عربستان سعودی و ایالات متحده است. درگیری هر دو طرف در جنگ داخلی سوریه امکانات و موقعیت‌های دیگری جهت درگیری مستقیم بین دو کشور ایجاد کرد.

بیشتر بخوانید: در صورت جنگ ایران و اسرائیل کدام یک برتری نظامی دارند؟ +جدول مقایسه توان نظامی

ایران از گروه‌های مبارز علیه اسرائیل همچون حزب‌الله، حماس و جنبش جهاد اسلامی فلسطین حمایت می‌کند و اسرائیل نیز با حمایت از سازمان‌هایی همچون سازمان مجاهدین خلق و مریم رجوی ترور و حمله علیه اهداف ایرانی را انجام داده‌است. اسرائیل همچنین جنگ سایبری علیه ایران را انجام داده و علناً از اقدام نظامی بین‌المللی علیه ایران دفاع می‌کند.

اسرائیل ایران را به تلاش برای ایجاد یک مسیر حمل و نقل زمینی مستقیم از عراق و سوریه به لبنان متهم کرده‌است، که اسرائیل آن را یک تهدید مهم استراتژیک می‌داند. ایران نیز اسرائیل را «رژیم غیرقانونی» می‌داند و رهبران اسرائیل را به همکاری با آمریکا جهت نابودی مسلمانان متهم می‌کنند.

برخی تحلیلگران جنگ اسرائیل و لبنان، جنگ اسرائیل و غزه، پروژه‌های جنگ سایبری مانند ساخت بدافزارهای استاکس‌نت و شامون، بمب‌گذاری‌های منسوب به ایران علیه دیپلمات‌های اسرائیلی در کشورهای ثالث و جنگ داخلی سوریه را در چارچوب این جنگ نیابتی تفسیر می‌کنند. تحلیلگران معتقدند در این جنگ نیابتی اسرائیل از حمایت ایالات متحده آمریکا برخوردار است.

برخی مقامات اسرائیل ادعا می‌کنند که ایران در نزدیکی در جنوب دمشق و در ۵۰ کیلومتری مرز اسرائیل پایگاه نظامی مجهزی دارد. همچنین برخی مقامات آمریکایی نیز می‌گویند ایران ۱۰ پایگاه نظامی در سوریه دارد که شبه‌نظامیان وفادار به دولت بشار اسد را برای جنگ احتمالی با اسرائیل تعلیم می‌دهد که دو تأسیسات کلیدی آن در نزدیکی مرز اسرائیل قرار دارد.

بنا به گزارش نیویورک تایمز، نزدیک به ۲۰هزار رزمنده از گروه‌های مختلف شبه‌نظامی در سراسر سوریه از سوی کارکنان نظامی ایرانی آموزش دیده‌اند، که «بازوی واقعی» تهران در سوریه را تشکیل می‌دهند.

اسرائیل در سال ۲۰۱۹ در عراق با ایران روبرو شد. این درگیری از ابتدای سال ۲۰۱۹ و با حمله اسرائیل به پایگاه‌های حشد الشعبی در عراق آغاز شد. یوسی کوهن رئیس موساد، اعلام‌کرد که رویارویی با ایران، در صدر برنامه‌های موساد است چون بنابر ادعای او، برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران، سیاست منطقه‌ای و پشتیبانی‌اش از گروه‌های مسلح، امنیت شهروندان اسراییلی را به‌خطر می‌اندازد.

اخیرا نیز سپاه پاسداران ویدئوی حمله موشکی شبیه‌سازی شده به مرکز اتمی دیمونای اسرائیل را منتشر کرده است. انتشار این ویدئو در واقع بخشی از رزمایش پیامبر اعظم ۱۷ سپاه بوده است. در این شبیه‌سازی از ۱۶ فروند موشک بالستیک و ۵ فروند پهپاد انتحاری برای حمله به تاسیسات هسته‌ای اسرائیل استفاده شده است.

همزمان جیک سولیوان مشاور امنیت ملی جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، به تل آویو سفر کرده و با مقامات عالی رتبه نظامی و سیاسی اسرائیل درباره مذاکرات وین مشورت کرده است. اسرائیل گفته آماده حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران است و آمریکا هم گفته اگر مذاکرات به نتیجه نرسد سختگیری علیه ایران را تشدید می‌کند.

نخستین بار که ایران اسرائیل را به رسمیت شناخت

در تاریخ سیاسی ایران، همواره اختلاف با اسرائیل وجود داشته است و ایران نیز در دوره محمدرضا شاه پهلوی کشور اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناخت. با این حال از دوره نخست وزیری محمد ساعد مراغه‌ای ماجرا تغییر کرد.

محمد ساعد نخستین کسی بود که دست به برقراری رابطه سیاسی با اسراییل زد. این اقدام او با واکنش شدید رهبران عرب از جمله جمال عبدالناصر روبرو شد. ساعد بعد‌ها اعلام کرد هدف او از این کار این بوده که به کمک مهندسان و متخصصان ژنتیک و کشاورزی اسراییل که در جهان بی‌نظیرند، بتواند دو سوم ناحیه کویری ایران را به زمین‌های مرغوب کشاورزی تبدیل کند و از این طریق ایران را برای همیشه از نظر مواد غذایی و محصولات کشاورزی به خودکفایی برساند.

تا روزی که ساعد نخست وزیر بود حاشیه‌های بین‌المللی گریبان او را رها نکرد و با وجود اینکه برخی از نمایندگان مجلس این رفتار ساعد را ستودند، او تلاش کرد نمایندگان را برای کناره‌گیری خود از نخست وزیری مجاب کند. در نهایت ۱۸ آبان‌ماه ۱۳۲۳ استعفای ساعد تحویل شاه شد و او هم با این کناره‌گیری موافقت کرد.

مقایسه نیروی انسانی ایران و اسرائیل

جزییات این شاخص نشان می‌دهد جمعیت ایران تقریبا ده برابر جمعیت اسرائیل است. ایران از حیث جمعیت با ۸۴ میلیون نفر، رتبه ۱۷ در بین ۱۴۰ کشور و اسرائیل با ۸.۶ میلیون نفر رتبه ۹۰ را دارد. در همین زیر شاخه تعداد نیروی انسانی آماده به خدمت دو طرف هم مورد مقایسه قرار گرفته است. به گزارش رویداد‌۲۴ ایران همچنین از این حیث با ۴۷ میلیون نیروی آماده به خدمت رتبه ۱۴ در بین ۱۴۰ کشور و اسرائیل با ۳.۶ میلیون نیروی آماده به خدمت در رتبه ۹۰ قرار گرفته.

با توجه به سن سربازی در ایران سالانه ۱.۳ میلیون نفر آماده به خدمت در کشور وجود دارند که این به معنی رتبه ۱۶ ایران از این حیث در جهان است. اسرائیل با ۱۲۰ هزار نیروی سالانه در رتبه ۸۵ قرار گرفته است.

در بین نیرو‌های نظامی ایران تنها ۵۲۵ هزار پرسنل فعال حضور دارند که رتبه ایران را در جهان به رتبه ۸ ارتقا داده‌اند. در اسرائیل ۱۷۰ هزار پرسنل نظامی فعال مشغول به کارند و رتبه این کشور در بین ۱۴۰ کشور مورد مطالعه، ۳۰ ام است.

نیروی نظامی ذخیره ایران با ۳۵۰ هزار نفر در رتبه ۱۷ جهان است. این رتبه در اسرائیل با ۴۶۵ هزار، چهاردهم است.

با در نظر گرفتن نهادی تحت عنوان بسیج، تعداد نیرو‌های شبه نظامی ایران بسیار قابل توجه است. ایران با ۱ میلیون نفر نیروی شبه نظامی در رتبه ۷ جهان از نظر تعداد نیرو‌های شبه نظامی ایستاده. این رقم در اسرائیل ۸ هزار نفر و رتبه ۴۹ جهان است.

مطالبی برای مطالعه بیشتر در این زمینه

آیا دزدان اسناد هسته‌ای ایران از طریق باکو به اسرائیل فرار کردند؟

چرا اسرائیل و آمریکا حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را شبیه‌سازی کردند؟

آیا روابط ایران و روسیه اسرائیل را در موضع ضعف قرار می‌دهد؟

پیامد درگیری اسرائیل و گروه جهاد اسلامی برای ایران چیست؟

همه ترورهای اسرائیل در ایران/ جنگ به چه نقطه‌ای رسیده است؟ +جدول

چقدر احتمال جنگ آمریکا و اسرائیل علیه ایران وجود دارد؟

مقایسه وضعیت مالی ایران و اسرائیل

وضعیت مالی ایران و اسرائیل هم در شاخص قدرت نظامی مورد مقایسه قرار گرفته است. در این شاخص ایران از اسرائیل عقب افتاده. ایران با ۱۴ میلیارد دلار بودجه دفاعی در رتبه ۲۰ جهان و اسرائیل با ۱۶.۶ میلیارد بودجه نظامی در رتبه ۱۷ ایستاده‌اند.

میران استقراض خارجی کشور‌ها هم در وضعیت مالی آن‌ها تاثیرگذار است. ایران به واسطه تحریم‌ها سهم کمی از استقراض خارجی را به خود اختصاص داده و در رتبه ۱۰۸ جهان است. میزان بدهی خارجی ایران تنها ۷.۹ میلیارد دلار است که اختلاف قابل توجهی با رقیب نظامی خود اسرائیل دارد. اسرائیل با ۸۸.۶ میلیارد دلار بدهی خارجی در رتبه ۵۰ ایستاده. از این نظر ایران وضعیت بهتری نسبت به اسرائیل دارد.

میزان ذخیره ارزی کشور‌ها هم در توان نظامی آن‌ها موثر است. ایران با ۱۲۰ میلیارد دلار ذخیره ارزی در رتبه ۲۰ و اسرائیل با ۱۱۳ میلیارد دلار ذخیره در رتبه ۲۲ قرار گرفته. فاصله ایران و اسرائیل به دلیل کاهش درآمد‌های نقتی ایران در دوران تحریم به طور قابل توجهی کم شده.

مقایسه نیروی هوایی ایران و اسرائیل

قدرت نیروی هوایی یکی از مهمترین شاخص‌های قدرت نظامی کشورهاست. ایران از زمان انقلاب تاکنون دسترسی به جنگنده‌های پیشرفته جهان نداشته. آخرین مدل جنگنده‌های پیشرفته‌ای که در ایران وجود داشته به قبل از انقلاب و جنگنده‌های اف-۱۴ برمی‌گردد. هرچند در این چهار دهه ایران سعی کرده از جایگزین‌های روسی یا مونتاژ داخلی استفاده کند، اما در حوزه جنگنده‌های نظامی مشکل جدی وجود دارد. این در حالی است که اسرائیل به پیشرفته‌ترین نوع جنگنده‌های نظامی یعنی اف-۳۵ دسترسی دارد.

ایران از حیث تعداد جنگنده با ۵۱۹ جنگنده در رتبه ۲۴ و اسرائیل با ۵۹۵ جنگنده در رتبه ۱۹ قرار گرفته. در مورد جنگنده‌های تهاجمی رتبه ایران با ۱۶۱ جنگنده ۱۷ و رتبه اسرائیل با ۲۴۱ جنگنده تهاجمی ۱۳ است.

جنگنده‌های مختص حمله هم در این شاخص مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این جنگنده‌ها در واقع برای هدف قرار دادن اهدافی بر روی زمین و با هدف پشتیبانی از نیرو‌های زمینی مورد استفاده قرار می‌گیرند و مهمات مختلف هوا به زمین را حمل می‌کنند. برای مثال سوخو-۲۴ روسیه و اف-۳۵ آمریکا در این زمره قرار می‌گیرند. بمب افکن غول پیکر بی-۵۲ بوئینگ آمریکا هم در این فهرست جای می‌گیرد.

رتبه ایران و اسرائیل از حیث دسترسی به این نوع جنگنده‌ها برابر است. هر دو کشور ۲۳ جنگنده مختص حمله در بین ادوات جنگی خود دارند.

یک شاخص دیگر هم در بین جنگنده‌های نظامی حائز اهمیت است و آن هواپیما‌های ترابری نیروی نظامی است. این هواپیما‌ها برای جابه جایی نیروی انسانی و ادوات جنگی در فاصله‌های زیاد کاربرد دارند. ناوگان حمل و نقل هوایی می‌تواند شامل هواپیما‌های بوئینگ سی-۱۷ یا ایرباس سی ان-۲۳۵ باشد.

ایران به واسطه وسعت سرزمینی از این حیث رتبه بالاتری نسبت به اسرائیل دارد. رتبه ایران با ۸۵ هواپیمای ترابری، ۷ و اسرائیل با ۱۵ هواپیما، ۴۰ است.

قدرت ناوگان هواپیما‌های آموزشی هم یکی از عناصر اثر بخش بر نیروی هوایی کشورهاست. انواع سکو‌ها و هواپیما‌های آموزشی در این زیرمجموعه بررسی می‌شوند. ایران در این شاخص رتبه ۲۹ و اسرائیل رتبه ۱۹ جهان را دارند.

در حوزه جنگنده‌های ماموریت ویژه هم اسرائیل از ایران پیش افتاده. رتبه ایران در این زمینه ۲۲ و اسرائیل ۱۳ است.

تعداد هلیکوپتر‌های ایران هم از اسرائیل کمتر است. ایران ۹۹ فرورند هلیکوپتر دارد و در رتبه ۳۷ جهان ایستاده و اسرائیل با ۱۲۸ فروند هلیکوپتر رتبه ۳۱ را دارد.

هلیکوپتر‌های تهاجمی به طور جداگانه شمارش شده‌اند و ایران در این زمینه هم عقب‌تر از اسرائیل است. اسرائیل با ۴۸ هلیکوپتر جنگنده رتبه ۱۲ جهان و ایران با ۱۲ فرورند هلیکوپتر جنگنده رتبه ۳۵ جهان را به خود اختصاص داده.

مقایسه قدرت نیروی زمینی ایران و اسرائیل

قدرت نیروی زمینی شاخص اصلی دیگری در میان زیرمجموعه شاخص قدرت نظامی است. تعداد تانک‌های زرهی کشور‌ها در این زیر مجموعه مورد مقایسه قرار می‌گیرد و ایران در این حوزه رتبه ۷ و اسرائیل رتبه ۱۶ را دارند.

ناوگان خودرو‌های زرهی ایران نیز از اسرائیل مجهز‌تر است. ایران با ۸ هزار و ۵۰۰ وسیله نقلیه زرهی در مقام ۱۲ جهان و اسرائیل با ۷ هزار و ۵۰۰ وسیله نقلیه در رتبه ۱۴ قرار گرفته‌اند.

در مورد توپخانه خودکششی هم وضع ایران از اسرائیل با فاصله کمی بهتر است. توپخانه خود-کششی یا خودرو به خودرو‌های نظامی مجهز به توپ‌های جنگی گفته می‌شود. راکت انداز‌ها هم در این زیرمجموعه قرار می‌گیرند. ایران رتبه ۹ جهان و اسرائیل رتبه ۱۱ جهان را دارند. در مورد قدرت تانک‌های دو کشور هم ایران با ۲ هزار و ۱۰۸ فروند تانگ در رتبه ۶ و اسرائیل با ۳۰۰ تانک در رتبه ۳۳ قرار گرفته است.

مقایسه قدرت نیروی دریایی ایران و اسرائیل

به طور کلی ناوگان نیروی دریایی ایران رتبه ۶ و ناوگان نیروی دریایی اسرائیل رتبه ۳۵ جهان را دارند. هیچ یک از ایران و اسرائیل ناو هواپیمابر و هلیکوپتربر، ندارند، اما وضعیت ایران در حوزه زیردریایی‌ها بسیار بهتر است. ایران با ۲۹ زیردریایی در مقابل ۵ زیردریایی اسرائیل در رتبه ۵ جهان ایستاده. اما وضعیت اسرائیل در کشتی‌های گشت زنی بهتر از ایران است. اسرائیل ۴۸ کشتی گشت‌زنی و ایران ۲۰ کشتی دارد.

مقایسه قدرت لجستیک اسرائیل و ایران

لجستیک کشور‌ها هم در قدرت نظامی آن‌ها موثر است. از جمله شاخص‌های زیرمجموعه لجستیک می‌توان به تعداد فرودگاه، تعداد بنادر و ترمینال‌ها، نیروی کار، جاده و ریل اشاره کرد. این شاخص به طور مستقیم با وسعیت سرزمینی کشور‌ها رابطه دارد و از این رو عجیب نیست که ایران در مجنوع در حوزه لجستیک برتری قابل توجهی نسبت به اسرائیل داشته باشد.

برای مثال ایران از حیث تعداد فرودگاه در رتبه ۲۱ جهان و اسرائیل در رتبه ۸۱ ایستاده. در مورد تعداد نیروی کار ایران با ۳۰.۵ میلیون نیروی کار در رتبه ۱۸ و اسرائیل با ۳.۸ میلیون نیروی کار در رتبه ۸۵ جهان است.

مقایسه منابع طبیعی ایران و اسرائیل

منابع طبیعی از جمله نفت هم از شاخص‌های موثر بر قدرت نظامی است. ایران ششمین کشور جهان از نظر تولید نفت است این در حالی است که رتبه اسرائیل در تولید نفت ۶۸ ام در جهان است. در مورد میزان ذخایر نفتی قطعی ایران با ۱۵۷ میلیارد بشکه نفت ذخیره شده رتبه ۴ جهان را دارد. رتبه اسرائیل با ۱۲ میلیون بشکه نفت ۷۸ است.

مقایسه وضعیت جغرافیای ایران و اسرائیل

تقریبا در تمام شاخص‌های مورد بررسی، شاخص جغرافیا مدنظر قرار گرفته، اما به طور مستقل هم این عنصر باید مقایسه شود. ایران با ۱.۶ میلیون کیلومتر مربع مساحت در رتبه ۱۷ و اسرائیل با ۲۰ هزار کیلومتر مربع در رتبه ۱۳۲ جهان قرار گرفته‌اند.

ایران ۵ هزار کیلومتر مرز مشترک با کشور‌های همسایه دارد و اسرائیل هزار کیلومتر. این شاخص در واقع با قدرت نظامی کشور‌ها رابطه عکس دارد چرا که داشتن مرز مشترک به منزله وجود تهدید‌های نظامی بیشتر علیه کشورهاست.

در مورد مرز دریایی هم وضع به همین منوال است. ایران ۲.۴ هزار کیلومتر خط ساحلی و اسرائیل ۲۷۳ کیلومتر خط ساحلی دارد. ایران در این زمینه در رتبه ۴۱ جهان و اسرائیل در رتبه ۹۳ ایستاده است. داشتن آبراهه، اما به منزله قدرت نظامی بیشتر است. اسرائیل هیچ آبراهه‌ای ندارد درحالی که ایران ۸۵۰ کیلومتر آبراهه دارد. یکی از مهمترین آبراهه‌های تحت کنترل ایران تنگه هرمز است که به تنهایی شاخص مهمی برای قدرت نظامی ایران به شمار می‌رود.

حملات اسرائیل به مستشاران ایران در سوریه

اسرائیل بارها طی حملاتی هوایی مستشاران ایران از جمله فرماندهان نظامی سپاه قدس در سوریه را به شهادت رسانده است. طی حملاتی که در ۱۳ فروردین ۱۴۰۳ از سوی اسرائیل صورت گرفت، سردار محمدرضا زاهدی ترور شد. همچنین بنابر برخی گزارش‌ها ۵ تا ۷ نفر طی این حمله ترور شدند.