رویداد۲۴ سیاست خارجی دولت ترامپ درقبال ایران، امروز خود تبدیل به یکی از معماهای سیاسی و رسانه‌ای جهان شده است؛ سیاستی که شاید بتوان گفت واژه تناقض و تضاد بهترین انتخاب باشد.
در حالیکه 'دونالد ترامپ'رییس جمهوری آمریکا بعدازظهر دوشنبه(دیروز)به وقت محلی درنشست مشترک خبری با 'ژوزپه کونته' نخست وزیر ایتالیا بر دیدار با رییس جمهوری ایران بدون هیچ پیش شرطی تاکید کرد، این موضع‌گیری چند ساعتی دوام نیاورد و 'مایک پمپئو' وزیر امورخارجه آمریکا از اظهارات رئیس کاخ سفید مبنی بر آمادگی برای دیدار و مذاکره بدون پیش شرط با رهبران ایران، حمایت کرد؛ اما برخلاف مقام بالادست خود محورهایی (شرط هایی) برای این دیدار گذاشت.
ترامپ درکنفرانس خبری بانخست وزیر ایتالیا در پاسخ به پرسشی درباره امکان مذاکره با ایران، مدعی شد که اگر رهبران ایران بخواهند دیدار کنند، هیچ پیش‌شرطی نخواهد داشت و هر وقت بخواهند با آنها دیدار می‌کنم.
اما پمپئو درست چند ساعت پس از سخنان رییس جمهوری آمریکا در مصاحبه با شبکه خبری «سی ان بی سی» گفت: ما پیشتر هم این را گفته بودیم. رئیس جمهوری با هدف حل مشکلات، خواستار برگزاری این دیدارها است. پمپئو البته با ارایه محورهایی گفت:اگر ایرانی‌ها تعهد نشان دهند که می‌توانند تغییرات اساسی در رفتار با مردم شان داشته باشند، رفتارهای سوء خود را کاهش داده و وارد توافقی واقعی در حوزه منع گسترش تسلیحات هسته‌ای شوند، آنگاه می توان برای گفت وگو آماده شد.
به نظر می رسد که پمپئو تلاش دارد تا ماهیت و ابعاد گفت و گوهای احتمالی دوجانبه را به ماهیت و الگوهای 'تغییر رفتار' ایران پیوند دهد. الگویی که ماهیت و الگوی رفتار سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران را برای 4 دهه شکل داده است.
البته وزیر خارجه ایالات متحده پیش از این نیز 31 اردیبهشت در سخنانی درمحل اندیشکده «هریتیج» 12سرفصل و پیش شرط را برای اغاز مذاکرات دیپلماتیک آمریکا باایران پس از خروج از برجام را ارایه داده بود.
این در حالی است که با خروج آمریکا از توافق برجام در 18 اردیبهشت، سطوح اصطکاک میان ایران و امریکا با شیب ملایمی افزایش یافت و ترامپ اعلام کرد که تحریم های این کشور علیه ایران در 15 مرداد و 13 ابان در حوزه های مختلف باز خواهد گشت.
'محمدجواد ظریف' وزیرامورخارخه ایران در 30خرداد با ارایه 15سرفصل به درخواست‌های دوازده گانه پمپئو پاسخ داد و تأکید کرد که واشنگتن باید به فهرست بلندی از اشتباهاتی که در گذشته انجام داده اعتراف کند.
پیش از مصاحبه دیشب وزیرخارجه آمریکا، 'حمید ابوطالبی' مشاور رییس جمهوری سه شنبه شب پس از اظهارات رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر آمادگی برای دیدار با سران ایران «در هر زمان» و «بدون هرگونه پیش شرطی» در صفحه شخصی خود نوشت: کسانی که به گفت وگو به عنوان روش حل اختلافات درجوامع متمدن باور دارند، باید به ابزار آن هم ملتزم باشند. احترام به ملت بزرگ ایران، کاهش خصومت‌ها و بازگشت آمریکا به برجام، هموارکننده مسیر سنگلاخ کنونی است.
اگرچه در نظام سیاستگذاری آمریکا کمتربا پدیده خروج از استراتژی مواجه هستیم، اما به نظر می رسد که گاهی رییس جمهوری به ویژه ترامپ، نقش خود را به عنوان عالی ترین مقام اجرایی کشور بالاتر از دیگر ساز و کارهای سیاستگذاری مانند کنگره و وزارت امورخارجه این کشور می بیند. نمونه ای که درنشست سنگاپور و هلسینکی به خوبی قابل مشاهده بود.
البته در میانه کشمکش های داخلی در دولت ترامپ بر سر اینکه آمریکا چگونه باید با ایران مذاکره کند، رفتار ترامپ خالی از انگیزه های داخلی و کاهش تنش های خارجی در پس زمینه بین المللی نبوده است.
سخنان رییس جمهوری آمریکا درحالی بیان می شود که آمریکا و جهان با دو موضوع مهم روبه رو هستند؛ انتخابات میان دوره ای کنگره و تشدید جنگ تجاری میان آمریکا، چین و اروپا.
درحوزه داخلی دولت ترامپ انتخاباتی سرنوشت ساز را پیش رو دارد؛انتخاباتی که درآن مطابق باسنت سیاسی، اکنون زمان شکست جمهوری خواهان فرا رسیده است.
سنت سیاسی در امریکا نشان می دهد عموما حزب رییس جمهوری در نخستین انتخابات میان دوره ای شکست می خورد و کنترل کنگره (مجلس نمایندگان و سنا) را به حزب رقیب واگذار می کند. به نظر می رسد که اکنون زمان شکست جهوریخواهان در انتخابات میان دوره ای کنگره در آبان ماه فرارسیده باشد.
اما ترامپ می کوشد تا پیش از آغاز کارزارهای انتخاباتی، حزب و رییس جمهوری جمهوریخواه را به عنوان یک نقطه کانونی کاهش تنش ها و چالش های سیاست داخلی و سیاست خارجی معرفی کند. روندی که پیش از این، در کارزارهای انتخاباتی ریاست جمهوری نیز رخ داده و ترامپ با محور قرار دادن موضوع ایران، برخی از گروه های ذی نفوذ مانند آیپک (کمیته روابط عمومی آمریکا- اسرائیل) را به خود جلب کرد.
اما در موضوع دوم امریکا خود به عنوان محور تشدیدکننده جنگ تجاری با چین و متحدان اروپایی خود است و با تشدید جنگ تجاری فضای برای تحرک عملیاتی آمریکا در فضای تحریم کاهش می یابد؛ در این وضعیت چین، اتحادیه اروپا، هند و شرق آسیا تحت تاثیر پیوندهای اقتصادی و جنگ تعرفه ها تلاش خواهند داشت تا برای منافع اقتصادی، سیاست عبور از تحریم ها در دستورکار قرار دهند.
بنابراین، در یک فضای متناقض، همراه با یک سیاست متناقض، چشم انداز نیز پرابهام خواهد بود وبه نظر می رسد که دولت ترامپ با کاهش از حرارت درمواضع به دنبال حفظ وجهه و پرستیژ صلح طلبانه و بازگذاشتن مسیرهای دیپلماتیک ورای تهدیدهای سیاسی و تحریم های اقتصادی است.