رویداد۲۴ خروج آمریکا از توافق هستهای امضا شده میان ایران و شش قدرت بزرگ جهانی، با اعمال مجدد تحریمها علیه ایران در دو فاز همراه بود: فاز اول بعد از ۹۰ روز و فاز دوم بعد از ۱۸۰ روز. این مختص اعمال تحریمها علیه ایران نیست و اغلب، زمانی که برای هر گروهی تحریمی وضع میشود یا تحریمهای سابق مجددا اعمال میشود این زمان در نظر گرفته میشود.
دو تن از مقامات وزارت خارجه آمریکا در تاریخ 9 می، مکانیسم تحریمها علیه ایران را که فاز اول آن روز 6 اگوست و فاز دوم آن 4 نوامبر آغاز میشود را شرح دادهاند. به گفته این مقامات، فرصت 90 و 180 روزه به کمپانیهای آمریکایی و خارجی اجازه داده قراردادهایشان را متوقف کرده و پولهایشان را خارج کنند.
1) تحریمهای بخش انرژی، پس از گذشت مهلت ۶ ماهه آغاز می شوند. این تحریمها شامل بخش نفت، بنزین و پتروشیمی و پس از آن تحریمهای فرعی که مرتبط با اینهاست؛ برای مثال تحریمهای بانکی، تحریم بانک مرکزی ایران به طور خاص چرا که بانک مرکزی ایران در آمدهای ناشی از صادرات نفت را جمع آوری میکند.
2) تحریمهای مربوط به بنادر و نقل و انتقال نفت که مرتبط با بخش انرژی و سپس بخش بانکی و نقل و انتقال انرژی است نیز شش ماه فرصت دارند.
3) بقیه تحریمها پس از گذشت مهلت ۹۰ روزه و در تاریخ 6 اگوست آغاز خواهند شد. این شامل تحریمهای مربوط به ریال و تامین فلزات گرانبها از قبیل طلا و تامین اوراق بانکی آمریکا است.
4) در طول این ۹۰ روز وزارت خزانهداری همه مجوزهای مربوط به بخش هوا و فضا را فسخ خواهد کرد.
5) به گفته این مقامات آمریکایی، شناسایی مجدد افرادی که در چارچوب برجام از لیست سیاه آمریکا خارج شدند نیز اقدام بزرگ بعدی است. نزدیک به ۴۰۰ و ۲۰۰ نفر دیگر از میان افراد دولتی ایران در این لیست قرار خواهند گرفت.
6) لیست سیاه جدید افراد و کمپانیهایی که باید تحریم شوند، در پایان شش ماه اعلام میشود. این لیست قرار نیست یک شبه تهیه شود. علاوه بر دلایل فنی دلایل سیاسی هم وجود دارد. برخی از این افراد و کمپانیها امروز در لیست نیستند و ممکن است با مدت زمان شش ماههای که برای بخش انرژی در نظر گرفتیم در تناقض قرار بگیرد.
بر اساس گفتههای وزارت خارجه آمریکا تحریمهایی که بعد از گذشت این دو فاز اعمال میشوند لزوما محدود به تحریمهایی که با برجام برچیده شد نیست و به تحریمهای دیگری در حوزه موشکهای بالستیک و مبارزه با تروریسم نیز قابل تسری است.
به گزارش پایگاه خبری «جی تی آر» تحریمهای ثانویه آمریکا در دور اول یعنی تاریخ 6 آگوست متوجه کسب و کارهای زیر خواهد بود:
الف) خرید یا دسترسی ایران به اوراق بانکی و دلار آمریکا
ب) تجارت ایران در حوزه طلا و فلزات گرانبها
پ) خرید، توزیع یا انتقال مستقیم یا غیر مستقیم گرافیت
ت) خرید، توزیع یا انتقال مستقیم یا غیر مستقیم فلزات خام یا نیمه خام نظیر آلومینیوم و استیل
ث) خرید، توزیع یا انتقال مستقیم یا غیر مستقیم ذغال و نرمافزارهای مرتبط با فرآیندهای صنعتی به ایران یا از ایران به سایر نقاط جهان
ج) تراکنشهای مرتبط به خرید یا فروش ریال ایران یا نگهداری اموال قابل توجه یا حسابهای خارج از ایران به ریال
چ) خرید، کمک مالی یا تسهیل وام دولتی به ایران
ح) بخش خودرو ایران
بر اساس این گزارش تحریمها شامل خدمات مرتبط و همه کسب و کارهایی که با این صنایع به نوعی در ارتباط هستند نیز خواهد شد و در نتیجه کسب و کارها باید مراقب تراکنشهای مستقیم یا غیرمستقیم خود با این بخشها باشند تا از عدم نقض تحریمها اطمینان کسب کنند.
یکی از ساز و کارهایی که اتحادیه اروپا برای مقابله با تحریمهای ثانویه آمریکا مورد بررسی قرار داده است، قانون معروف به قاعده مسدودسازی تحریمهای آمریکاست. تحت این قانون، افراد و کسب و کارهای اروپایی از اجرا و تعهد به محدودیتهای ناشی از تحریمهای اعمال شده توسط آمریکا منع میشوند.
این قانون در دهه 1990 به تصویب رسیده و تاکنون به اجرا در نیامده است. در عوض جریمه کمپانیهای اروپایی به دلیل نقض تحریمهای آمریکا دارای سابقه طولانی در تاریخ است. بسیاری از کشورهای اروپایی با این وجود بر ادامه تعهد و پایبندی به برجام تاکید کردهاند. در نتیحه شاید فصل جدیدی برای اتحادیه اروپا باز شده باشد.
لی هنسون حقوقدان شرکت حقوقی رید اسمیت که یک شرکت چند ملیتی است در پاسخ به این سوال که شرکتها در آمریکا و اروپا چه واکنشی به آغاز تحریمها نشان خواهند داد، گفت: ترامپ روز 8 می خروج آمریکا از برجام را اعلام کرد. 9 بعد از ظهر همان روز شرکت ما تعداد بیشماری تماس تلفنی و ایمیل از شرکتهای اروپایی و آمریکایی دریافت کرد که حاوی این سوال بود: چه کار باید بکنند که به تحریمهای آمریکا پایبند باشند. این تماسها هنوز تمام نشده است.
در عرض چند هفته بسیای از کمپانیهای اروپایی از ایران خارج شدند. زمانی که آمریکا اعلام کرد هیچ معافیتی برای هیچ شرکتی قائل نخواهد شد، تعداد شرکتهایی که کسب و کارشان را در ایران متوقف کردند بیشتر شد. در نتیجه بیشتر کمپانیها یا خارج شدهاند یا آماده خروج از ایران با سر رسید ضربالاجل هستند.
او در مورد نتیجه عدم پایبندی و نقض تحریمهای آمریکا گفت: آمریکا در مورد تحریمهایش به ویژه علیه ایران بسیار جدی است. اگر کسی یا کمپانیای به این تحریمها پایبند نباشد، آمریکا این صلاحیت را دارد که آنها را به عنوان ناقض حکم یک کشور درون فهرست گروههای تحت تحریم مورد تنبیه قرار دهد.
این حقوقدان نسبت به کاهش خصومتها و تحریمها علیه ایران ابراز ناامیدی کرده و گفته است: انتظار ندارم این تحریمها به این زودیها برداشته شود. فکر میکنم شاهد اقدامات برجستهای از سوی اوفک علیه کمپانیهای غیر آمریکایی خواهیم بود. در نتیجه انتظار میرود بیشتر کمپانیها برنامههایشان را تغییر دهند و از ایران خارج شوند.