رویداد۲۴ حدود یک ماه دیگر سیویکمین دوره جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان آغاز میشود؛ جشنوارهای که در سالهایی نسبتا دور رونق بیشتری داشت و در اوج بود، اما چند سالی است که آن فروغ سابق را ندارد چون یا کوله بر دوش در حال جابجایی از این شهر به آن شهر بوده یا سیاستهای تولید فیلمهای سینمایی کودک و نوجوان آنقدر بالا و پایین شده که دیگر حال و هوای قبل را ندارد، هر چند از سال گذشته و با تغییری که در جدول تقویمی جشنواره پیش آمد نور امیدی از استقبال و توجه اصفهانیها به این جشنواره تابید ولی اینکه تنور این رویداد سینمایی چطور قرار است گرم بماند خیلی روشن نیست.
این دوره که قرار است پس از جشنواره تئاتر عروسکی تهران از هشتم تا چهاردهم شهریورماه در اصفهان برگزار شود، احتمالا با توجه به وضعیت بودجه و گرانی ارز دستخوش ملاحظات و تغییراتی میشود که در این باره و نیز دیگر جزئیات این جشنواره با علیرضا رضاداد ـ دبیری که برای پنجمین بار مسئولیت این رویداد را برعهده دارد ـ ایسنا گفتو گویی داشته است که در ادامه میآید.
نگرانی از دست خالی و کم بودن فیلم در جشنواره کودک و نوجوان؟!
رضاداد در ابتدا در پاسخ به اینکه شنیدههایی هست مبنی بر اینکه جشنواره فیلم کودک امسال چندان دستش پُر نیست به ایسنا گفت: این مسئله صحت ندارد و در حال حاضر حدود 20 فیلم ثبت نام کردند و تعداد زیادی از آنها را هیات انتخاب بازبینی کرده اما چند فیلم هستند که بر اساس نسخه تدوین شده درباره آنها تصمیم گیری می شود و چند روز مانده به زمان برگزاری، این فیلم ها آماده و نسخه نهایی شان تحویل می شود. این دو سال که به جهت شرایط تقویمی جشنواره در تابستان برگزار میشود قدری زمان تولید فیلمهایی که امسال تولیدشان را شروع کردند با زمان جذب منابع مالی ناسازگار شد. در مجموع گمان میکنم امسال به لحاظ تعداد و کیفیت آثار در وضعیت بدی نباشیم، گرچه برای ارزیابی زود است و این ارزیابی را باید به پایان جشنواره موکول کنیم اما انتظار داشتیم با توجه به تغییر رویکردی که سال قبل در سیاستهای سازمان سینمایی رخ داد و در اولویت کار بنیاد سینمایی فارابی توجه به سینمای کودک قرار گرفت وضعیت مطلوب تری را متصور باشیم اما پروسه آماده سازی متن ها و جذب سرمایه و حمایتها آن طور که باید نشد تا سینمای کودک را در وضعیت ایدهآل تری ارزیابی کنیم.
وی ادامه داد: نکته مهم این است که در حوزه فیلمهای سینمایی خیلی مشکلی نداریم و در آن حوزه اگر برنامه پیش بینی شده سازمان سینمایی اتفاق بیفتد راه خودش را پیدا کرده و می کند، اما در بخش آثار غیرسینمایی سال گذشته با مشکلاتی روبرو بودیم به طوری که برخی همکاران ما نظرشان بر این بود که این بخش در جشنواره نباشد، اما خودم گمان میکنم وجود بخش آثار غیرسینمایی واجب است و همیشه باید نیم نگاهی به کسانی که در حوزه تلویزیون و شبکه نمایش خانگی کار میکنند داشته باشیم تا آثار و نیروهای مستعد را بهتر شناسایی کنیم.
حذف بخش آثار غیرسینمایی؟
او در این باره با اشاره به ظرفیت محدود سینما و ظرفیت نامحدود مخاطبان تلویزیون و نمایش خانگی توضیح داد: در سینما با توجه به ظرفیت محدودش تعداد فیلمهای کودک کمتری امکان ساخت دارد ولی ظرفیت دیدن فیلم در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی خیلی بیشتر است و مخاطبان هم نیاز بیشتری دارند. همان طور که سریالسازی در شبکه نمایش خانگی رونق گرفته تولید آثار برای کودکان و نوجوانان نیز یکی از حوزههایی است ک در سینمای کشور به مفهوم وسیع آن میتواند اشتغالزا باشد و همچنین میتواند گذرگاهی باشد برای کسانی که میخواهند به سینمای کودک و نوجوان ورود کنند. با این حال ارزیابی ما این است که تلویزیون در این باره خیلی فعال نیست و آثار زیادی در این بخش نداریم. در حالی که در یک دورهای نگاه افراطی در تله فیلمسازی وجود داشت و الان به وضعیت معکوسی رسیدهایم و تعداد آثار داستانی بلند کم شده است. و این شاید یکی از فواید برگزاری جشنواره هاست که می توانیم فراز و فرودهای فعالیت ها را بسنجیم و ارزیابی کنیم . البته تا اینجای کار از برآیند آثار باز بینی شده مشخص است، نسبت به سال گذشته به لحاظ کیفی در این بخش آثار بهتری داریم اما توجه ویژهای هم در میان فعالان تلویزیون و هم فعالان صنعت نمایش خانگی به این بخش لازم است چون هم به لحاظ تامین محتوی و هم جنبه سرگرم کنندگی و هم اشتغال این حوزه فعالیت مهم است و باید مورد توجه ویژهتری قرار بگیرد.
وی ادامه داد : مخاطبان این گروه از آثار حقوقی دارند و خودشان که صدای بلندی ندارند تا از این حقوق دفاع کنند پس بر عهده ما متولیان امر است از حقوق آنها مواظبت کنیم.
چرا سرگروه اکران فیلم کودک ایجاد نشد؟
رضاداد در ادامه در پاسخ به اینکه وضعیت نه چندان خوبی که در بخش تولید فیلمها اشاره شد، به فیلمسازان برمیگردد یا به کمبود منابع مالی؟ اظهار کرد: چرخه حیات طبیعی سینمای کودک در حال حاضر ریسک بالائی دارد و با آنکه فارابی برای حمایت از آثار کودک و نوجوان مشکلی ندارد ولی چرخه فیلمسازی از تولید تا نمایش در حوزه کودک هنوز حیات طبیعی خود را پیدا نکرده است. پس از جشنواره سال گذشته و اعلام سیاستهای سازمان سینمایی توسط آقای حیدریان در جمع فعالان سینمای کودک در جشنواره دو بحث در سازمان به طور جدی پیگیری شد؛ یکی از آنها بحث حمایتها و تمرکز فارابی روی این سینما بود که یک سازمانی پیدا کرده و دیگری هم که خیلی مهم بود و هست بحث اکران و گروه مستقل سینمایی برای اکران فیلمهای کودک بود. چند جلسه هم با شورای صنفی برگزار شد اما اکثر اعضای شورای صنفی نمایش تشکیل چنین گروهی در شرایط فعلی سینما را به نفع رونق و رقابت نمیدانستند و معتقد بودند شرایط به گونهای است که نمیشود گروه اختصاصی کودک گذاشت.
او گفت: آنچه در شورا با حضور آقای داروغهزاده معاون ارزشیابی و نظارت مطرح شد به این سمت رفت که فعلا تا وقتی رونق لازم در سینمای کودک ایجاد نشده گروه اختصاصی نداشته باشیم و نمایش فیلمهای کودک مثل سایر فیلمهاست و در همین گروههای موجود اکران میشوند. البته امتیازات و مشوق هایی برای این آثار تعیین کردند و چند فیلم نیز از اکران بهتری برخوردار شدند و بر اساس این توجه نمایش فیلمها بدون داشتن گروه مستقل با اکران "بیست و یک روز بعد" آغاز شد و بعد با فیلم "قهرمانان کوچک" و "شکلاتی" و آثار دیگر ادامه پیدا کرد تا نوروز که "فیلشاه" اکران شد و حالا هم که "خاله قورباغه" و به این ترتیب یک مراقبت هم از آثار کودک در حال حاضر میشود. بخشی از آن انتظار که ما هر ماه یک فیلم جدید داشته باشیم اتفاق افتاد و از آن زمان تاکنون تعدادی فیلم اکران قابل قبول داشتند اما مهم استمرار و به چرخه طبیعی تبدیل شدن آن است که هنوز اتفاق نیفتاده است.
به گفته رضاداد این نیاز در نظام نامه جدید و در دستور کار شورای عالی اکران هم هست و احتمالا اگر مشکلات اکران کمتر شود و به هر شکل ممکن سهم و حق این گروه از مخاطبان در سبد اکران محفوظ بماند، به شرایط بهتری در کل سینمای کودک و نوجوان نزدیکتر میشویم.
او افزود: طبیعی است اگر قرار است گروهی برای سینمای کودک باشد بهتر است به شکل طبیعی شکل بگیرد و یک گروه شورای صنفی ساخته یا دولت ساخته نباشد. به لحاظ نظری این حرف درستتر است چون در دههای که گروه سینمایی کودک ایجاد شده بود، دولت تمام گروهها را مدیریت میکرد و مدیریت تمام پخشها و تمام فیلمها از طریق درجه بندی و امتیازات آن را به نوعی در اختیار داشت.
رضاداد گفت: بنابراین دلیل نبود حیات طبیعی برای این نوع از سینما این است که نسبت دولت و حوزه سینمای کودک و نوجوان و بخش خصوصی (صنوف) تغییر کرده و در گذشته به دلیل حجم بالای سرمایه گذاری دولت امنیت سرمایهگذاری در این فیلم ها بیشتر بود. الان دو سیاست درستِ حل مشکلات سینما به دست خود سینماگران و مشارکت بیشتر بخش خصوصی در تولید، موجب شده زمان و مراقبت و توجه بیشتری نیاز باشد تا سینمای کودک به حیات طبیعی خودش برسد و اگر سینمای کودک در یک حیات طبیعی به آن ایدهآل برسد، شرایط بهتری خواهیم داشت.
مخاطبان ما دیگر مثل قدیم نیستند
او درباره پیشبینی خود برای رسیدن به آن زمان افزود: اگر شرایط روانی آن آماده شود ممکن است سال آینده به محقق شدن این امر نزدیک شویم چون پیشزمینهها اتفاق افتاده و فارابی مسئولیت دارد توجه خاصی به سینما و مخاطب کودک و نوجوان کند، همچنین فیلمسازان بویژه جوانترها دارند توجه بیشتری به این عرصه می کنند و آن وقت شرایط مهیا خواهد بود. ضمن اینکه باید درنظر داشته باشیم مخاطبان ما دیگر آن مخاطبان سابق نیستند و بچهها هم دیگر با آن الگوی قدیم فیلمسازی کودک قانع نمیشوند لذا باید حجم سرمایهگذاری در این سینما متفاوت باشد.
تاثیر افزایش نرخ ارز بر جشنواره فیلم کودک و نوجوان
دبیر جشنواره فیلم کودک و نوجوان درباره تاثیر شرایط اقتصادی فعلی بر تولید و سخت تر شدن تولید بیان کرد: سینما تا به حال سه بار دچار این بحران اقتصادی شده و این اوضاع را از سر گذرانده است. الان در وضع مبهمی هستیم و وقتی نرخ ارز تثبیت شود سینما بهتر میتواند راهحلهای خود را پیدا کند.
رضاداد در بخشی دیگر از این گفتوگو درباره فیلمهای جشنواره و سالنهایی که ساخته شده نیز به ایسنا اظهار کرد: سالنهای سینما یکی از مشکلات جدی ما در اصفهان بوده ولی امسال شرایط بهتری خواهیم داشت. سال گذشته جشنواره در سینماهای واقع در خیابان "چهارباغ" متمرکز بود ولی از آنجا که در اصفهان هم مثل اکثر نقاط کشور در دو سال اخیر اتفاقات جدیدی در حوزه نوسازی و ساخت سالنهای سینما رخ داده مجموعه سالن "ساحل" و "سیتیسنتر" که تعداد زیادی سالن دارند به این مجموعه اضافه می شوند.
اسامی فیلم ها 20 مرداد اعلام می شود
او درباره فیلمها نیز گفت: کار هیأت انتخاب فیلم خارجی تمام شده و منتظریم تا لینک همه فیلمهای انتخاب شده برسد و تا 20 مردادماه اسامی تمام فیلمها را اعلام میکنیم. از سال گذشته توجه جدی روی تفکیک نمایش و داوری فیلم کودک از نوجوان کردیم و خیلی هم استقبال شد و نتیجه داد. امسال هم با دنبال کردن همین رویه احتمالا در حد همان تعداد سال قبل، فیلم داشته باشیم اما با توجه به افزایش سالن ها تعداد نمایش هر فیلم یک نوبت اضافه خواهد شد، چون تعداد کم نمایش هر فیلم یکی از گلایه های سال گذشته بود که با سانس های زیاد فوق العاده جبران شد.
نسل جدید فیلمساز در سینمای کودک و نوجوان
وی توضیح داد: نکته قابل توجه در میان آثار رسیده، مثل بقیه بخشهای سینما افزایش حضور جوانان است که امسال متقاضی شرکت در جشنواره شدهاند و در شرایطی که تعدادی از سینماگران نسل قبلی سینمای کودک وارد حوزهای دیگر شدهاند میبینیم که یک نسل جوان وارد سینمای کودک شدهاند و اگر آن حیات طبیعی که اشاره کردیم اتفاق بیفتد این را میتوان یک نوع پوستاندازی دانست چون در سینمای کودک نگهداشت نیروی انسانی خلاق خیلی مهم است، همان طور که بعدها کارگردانهایی مثل کیومرث پوراحمد یا کامبوزیا پرتوی به جنس دیگری از سینما گرایش پیدا کردند و خانم برومند و آقای طالبی همچنان در این حوزه مشغول هستند فعالان جوان این حوزه اگر ببینند رونقی نیست ممکن است عرصه کار را تغییر دهند.
او در پاسخ به اینکه وضعیت فیلمهای انیمیشن چطور است بویژه انکه سال قبل از استقلال این بخش صحبت شده بود؟ گفت: امسال تعداد آثار متقاضی انیمیشن سینمایی ایرانی کمتر است در حالی که سال گذشته به اندازه یک بخش رقابتی فیلم انیمیشن داشتیم.
دلایل کم رونق شدن جشنواره فیلم کودک و نوجوان
رضاداد در بخشی دیگر در پاسخ به اینکه با توجه به تجربه خود در عرصه مدیریت سینما و نیز دبیری جشنوارهها از جمله کودک، آیا آزمون و خطاهای انجام شده در برگزاری جشنواره فیلم کودک اصفهان را که حتی در مقطعی به جابهجایی آن از اصفهان به شهری دیگر منجر شد سبب برخی مشکلات جشنواره میداند یا خیر؟ گفت: کاملا این موضوع را تأیید میکنم. اگر هر رویدادی دستخوش تحولات و تغییرات نابهنگام شود حتما در کیفیت برگزاری و استمرارش تأثیر خواهد داشت. جشنواره کودک و نوجوان نیز درگیر چنین التهابی شد و کوتاهیهایی در این مسئله شده، اما اجتنابناپذیر بود.
وی اضافه کرد: اما شاید کمی التهابهای سیاسی وضعیت این جشنواره را تغییر داد و مشکلات باعث شد، بود و نبود جشنواره مورد پرسش قرار گیرد که در آن مقطع برای حفظ جشنواره جابهجایی آن مطرح شد. حتی یک بار زمان آقای ضرغامی جابهجایی به کرمان انجام شد که آن هم تابع همان التهاب سیاسی بود. به این ترتیب چند دوره جشنواره در همدان برگزار شد و بعد به اصفهان برگشت و از وقتی به اصفهان برگشت تمام تلاش ما این بوده که این وضعیت پایدار شود به همین دلیل با آنکه توافق نامه پنج ساله بود برای تمدید توافق نامه من پیشنهاد کردم زمان از آن حذف شود تا دائمی شود و امسال در توافق جدید هیچ بازه زمانی در نظر گرفته نشده و تمام تمرکز ما در توافق با مدیران شهری اصفهان بر این بوده که این جشنواره به سمت ثبات و پایداری پیش رود.
او گفت: مقدمات این پایداری به لحاظ مکتوب فراهم شده اما باید تلاش کنیم این سرمایه را در معرض خطر قرار ندهیم چون یکی از عواملی که باعث کم رونقی جشنواره می شود همین مسئلهای است که به آن اشاره شد. البته کیفیت تولیدات و در نتیجه رضایت مخاطب هم تأثیر داشته است چون هر چه تولید آثار جذابتر باشد به استقبال بیشتر مخاطب منجر میشود و به ثبات بیشتر جایی که جشنواره در آن برگزار میشود میانجامد. در برخی دورهها یکی از عوامل این بود که آثار جشنواره شوق انگیز نبود در حالی که جشنواره تابعی از کیفیت تولیدات سینمایی است و اینها با هم رابطه متقابلی دارند. اگر حیات طبیعی اتفاق بیافتد کیفیت برگزاری جشنواره هم افزایش مییابد و به رونق آن کمک میکند.
بودجه جشنواره چقدر است؟
دبیر این جشنواره همچنین درباره بودجه جشنواره سیو یکم فیلم کودک و نوجوان نیز گفت: سال گذشته بودجه جشنواره 6 میلیارد تومان بود که نیمی از آن هزینه های برگزاری خود جشنواره فارغ از مکان برگزاری است و نیمی دیگر هزینه های خاص برگزاری در اصفهان و ایجاد رونق و فضای نشاط شهری و اولویت های خاص خود شهرداری مثل برنامه های جنبی است که به جنبه ایجاد عدالت اجتماعی و سیاست تمرکز زدایی در کشور باز می گردد، یعنی اگر جشنواره بنا باشد در تهران و با خرید بلیت مثل جشنواره فجر برگزار شود همان حدود سه میلیارد بودجه کافی است اما مشارکت استان و حضور هنرمندان و فعالان و سینماگران و برگزاری رویدادها و تبلیغات شهری و استانی و فعالیتهای گوناگون همزمان با جشنواره که نشاط اجتماعی و توان افزایی فعالیت های فرهنگی هنری را به عنوان وظایف مهم شهرداریها به دنبال دارد نیازمند هزینه هایی است که مجموعا رقم شش میلیارد می شود و نیمی از آن توسط سازمان سینمایی تامین می شود و نیم دیگر توسط شهرداری اصفهان.
رضاداد ادامه داد: برای امسال با آنکه حداقل ۳۰ درصد هزینه ها افزایش پیدا کرده اما بودجه تخصیصی به جشنواره ثابت مانده و ما بدون آنکه از فعالیتها کم کنیم تلاش می کنیم با همان بودجه کارها را پیش ببریم. البته ما از سال گذشته سیاستی را در پیش گرفتیم آن هم مبنی بر اینکه هر چه نیروهای مقیم اصفهان بیشتر درگیر جشنواره شوند منجر به انگیزه بیشتر برای برگزاری جشنواره در اصفهان میشود ضمن اینکه هزینهها نیز کاهش پیدا میکند .
وی خاطرنشان کرد: تجربه رفت و برگشت جشنواره به اصفهان هم به فعالان ارشاد و فارابی و هم به مدیریت شهری در اصفهان آموخت که تمام تلاش خود را انجام دهند تا چیزی مانع از همکاری و ادامه این راه نشود و جشنواره پایدار بماند. برای این کار دو اقدام لازم است که انجام شود؛ نخست اینکه از حد اکثر توانمندی موجود فعالان سینمایی اصفهان استفاده شود و حداکثر توانمندسازی در میان فعالان اصفهان ایجاد شود و دیگر اینکه در این شهر آمادگی لازم به جهات گوناگون به وجود آید. مثلا سال گذشته جشنواره با حضور بیشتر خانواده ها و با رونق زیاد برگزار شد و مدیریت شهری را متوجه کرد که جشنواره میتواند با شرایط بهتری برگزار شود از جمله اینکه گسترش مراکز نمایش اقتضای جشنواره بود و امیدواریم این رونق بتواند حلقه اتصال مدیریت برگزاری در تهران و اصفهان باشد.
المپیاد فیلمسازی نوجوانان یک اتفاق ویژه است
رضاداد همچنین درباره المپیاد فیلمسازی نوجوانان که در حاشیه این جشنواره برگزار میشود نیز گفت: المپیاد یک اتفاق ویژه است چون سن علاقهمندان به فیلمسازی به زیر دیپلم رسیده و آنها به دلیل دسترسی به تکنولوژی روز و وجود علایق تازهتر به فیلمسازی به این سمت گرایش پیدا کردند. این المپیاد در حال ایجاد یک انجمن سینمای جوان دیگر است و در دوره قبل فرصت کافی برای پیگیری جدی آن وجود نداشت، اما معتقدم اگر جدی گرفته شود منجر میشود به اینکه انجمن سینمای جوان هم برنامههای آموزشی خود را به سن پایینتر از دیپلم برساند یا اینکه یک نهاد ویژه برای این گروه سنی تأسیس شود یا مثلا در مرکزی مثل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شرایطی برای آموزش این رده سنی مهیا شود.
او اضافه کرد: در این باره همکاری بنیاد سینمایی فارابی و انجمن سینمای جوان خوب است و ما این مسئولیت را به انجمن سپرده ایم چون هم در شهرهای مختلف مرکز دارند و هم در اینباره تجربه دارند و راحت تر می توانند استعدادها را کشف کنند.
رضاداد در این بخش تاکید کرد: از سویی دیگر ما به دنبال افزایش و تنوع قومیتی در جشنواره نیز هستیم و با دعوت از کودکان و نوجوانانی از شهرهای مختلف، اگر بتوانیم حضور نهاد خانواده را در کنار جشنواره تقویت کنیم یک امتیاز ویژه به دست میآوریم تا آن حیات طبیعی لازم در سینمای کودک شکل بگیرد. در این دوره به کمک کانون پرورش فکری و ادارات استان و ستاد اجرایی اصفهان تلاش میکنیم از شهرهای مختلف علاقمندان در جشنواره حضور داشته باشند تا این مسئله زمینهسازی شود در سالهای بعد در تابستان این کار جدیتر انجام شود. اصفهان از این جهت نیز یک قطب گردشگری جدی است و تابستان هم فرصت خوبی برای این گردشگری فرهنگی خانواده در کشور است .
برگزاری جشنواره فیلم کودک و نوجوان در 30 استان کشور
وی ادامه داد : هماهنگیهایی هم صورت گرفته تا همانند جشنواره فیلم فجر، جشنواره فیلم کودک و نوجوان هم در 30 استان به صورت نمایش آثار منتخب برگزار شود تا از این طریق هم به رونق سینمای کودک کمک میکند و هم نشاط اجتماعی را در کشور ایجاد کند. در اینباره حق تهیهکنندگان همانند جشنواره فجر توسط دولت پرداخت میشود.
نمایش فیلم؛ محور اصلی جشنواره
دبیر سیو یکمین جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان در پایان با اشاره به دوبلههای همزمانی که مانند سالهای قبل در جشنواره انجام خواهد شد، درباره برخی رویدادها و برنامههای ویژهای که به بهانه جشنواره در نقاط مختلف شهر یا بیرون از سالنهای سینما برای جذب مخاطب و رونق بیشتر انجام میشود نیز گفت: سابقا این نوع برنامهها با حضور برخی چهرههای مطرح و شناخته شده برای کودکان و نوجوانان در سطح شهر اصفهان مثل میادین مهم انجام میشد، اما یکی از اشکالاتش این بود که همیشه نمایشهای فیلمها را تحتالشعاع قرار می داد. به همین دلیل سال گذشته تلاش شد محور اصلی برنامههای جشنواره، نمایش فیلم باشد و امسال هم همین رویکرد را دنبال میکنیم تا هیچ برنامه جنبی دیگری در هیچ نقطهای از شهر سبب نشود که ساعت نمایش فیلمها از دست برود و نمایش ها را تحت الشعاع قرار دهد.
او افزود: ضمن آنکه با برنامه ریزی هایی که انجام شده یک گروه از دوبلورهای جوان و مقیم و فعال در اصفهان دوبلور های پیشکسوت را همراهی میکنند و دوبله های همزمان با مشارکت فعالان اصفهان انجام میشود.