رویداد۲۴ شکی نیست که صنعت بیمه کشورمان در مقایسه با وضعیت بیمه در جهان از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست و در این راستا فقدان مدیریت و برنامه‌ریزی صحیحبه شدت ملموس است. این در حالی است که صنعت بیمه یا هر بخش دیگری در اقتصاد از ناحیه عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی متاثر است و تصور فعالیت یک بخش اقتصادی فارغ از کنش‌ها و واکنش‌های عوامل بیرونی و درونی در قالب یک فضای کاملاً انتزاعی امکانپذیر نیست. در همین راستا، بسیاری از کارشناسان این صنعت و مسئولان مربوطه، نارسایی‌های صنعت بیمه را پذیرفته و انتقاد‌های گوناگونی را در این راستا مطرح می‌کنند. یکی از مواردی که اخیرا جنجال زیادی برپا کرده، چالش‌های موجود در بیمه البرز و بحث واگذاری آن به بخش خصوصی است.
به گونه‌ای که این موضوع مورد انتقاد نمایندگان مجلس نیز قرار گرفته است. با توجه به لزوم رفع مشکلات اساسی در صنعت بیمه، در این گزارش به بررسی مشکلات حل‌نشده بیمه البرز می‌پردازیم.
همه چیز درباره واگذاری بیمه البرز
ماجرا از اواخر اسفند ماه سال ۹۶ آغاز شد که پس از برخی تصمیمات، ۱۷.۳۴ درصد از سهام شرکت بیمه البرز توسط سازمان خصوصی سازی واگذار شد. در حالی‌که سال‌هاست تمام دغدغه صنعت بیمه، واگذاری این صنعت به بخش خصوصی است تا این صنعت بتواند به سودآوری واقعی دست یابد و ضریب نفوذ بیمه در کشور بالا رود و مدت‌هاست که صحبت واگذاری سهام دولتی شرکت‌های بیمه به بخش خصوصی واقعی می‌شود، اما عملا این کار به دلایل مختلف اجرا نشد.
بیمه آسیا و بیمه البرز از شرکت‌هایی هستند که بخشی قابل توجهی از سهام آن‌ها را دولت به صورت مستقیم یا غیر مستقیم دارد و حتی مدیران آن‌ها را دولتی‌ها انتخاب می‌کنند به طوری که رئیس کل بیمه مرکزی نیز بار‌ها به این موضوع اشاره کرده و این شرکت‌ها را "کمی خصوصی" نامیده است.
۱۲ اسفندماه سال گذشته در برخی از رسانه‌ها گفته شد که باز هم ۱۷ درصد از سهام بیمه البرز به اسم خصوصی سازی به بخش دولتی واگذار شده و این رسانه‌ها خریدار بلوک بیمه البرز را سازمان تامین اجتماعی اعلام کردند. این اتفاق یعنی بار دیگر به نام خصوصی سازی یک سهم دولتی از یک جیب به جیب دیگر رفته است.
خریداران کنسرسیومی
همان زمان رئیس سازمان خصوصی سازی در پاسخ به اینکه چه کسی خریدار بیمه البرز بود؟ گفته بود: «یک کنسرسیومی که متشکل از سه شرکت است با هم متحد شدند و سهم ۱۷ درصدی بیمه البرز را خریدند، اما نام آن را با اینکه به من گفته‌اند به یاد ندارم.»
پوری حسینی درباره اینکه بخش خصوصی این سهم را خریداری کرده یا خیر؟ اظهار کرده بود: «اینکه آن‌ها خصوصی هستند یا خصولتی (شبه دولتی) را هم نمی‌دانم. این موضوع را می‌توانید از بورس بپرسید.»
گمنامی خریدار بیمه البرز!
در این راستا مدیر عملیات شرکت بورس نیز در پاسخ به اینکه که خریدار بلوک ۱۷ درصدی بیمه البرز چه کسی بود؟ توضیح داده بود: «از آنجا که معامله قطعی نشده نمی‌توانیم اسم خریدار را بگوییم.»
سید مهدی پارچینی در پاسخ به اینکه آیا بخش خصوصی واقعی خریدار بیمه البرز بود؟ گفته بود: «در این مورد هم قانونا نمی‌توانم تا زمانی که معامله قطعی نشده، اظهار نظری کنم.»
مدیرعملیات بازار نقد بورس اوراق بهادار در پاسخ به اینکه چه زمانی معامله قطعی می‌شود؟ تاکید کرده بود: «خریدار ۹ روز کاری وقت دارد که حصه نقدی را واریز کند؛ در نتیجه تا ۲۳ یا ۲۶ ماه جاری امکان دارد معامله قطعی شود. در آن زمان قانونا می‌توان در مورد خریدار این شرکت توضیح داد.»
مخالفت بیمه مرکزی
با خرید سهام بیمه البرز از سوی تامین اجتماعی
چند روز پس از آن، خبر خرید سهام بیمه البرز از سوی تامین اجتماعی منتشر شد که از سوی بیمه مرکزی تکذیب گردید. یک مقام مسئول در بیمه مرکزی، واگذاری سهام بیمه البرز به سازمان تامین اجتماعی را خلاف آیین نامه ۴۰شورای عالی بیمه دانسته و گفته بود: «هدف خصوصی‌سازی بوده و انتقال مجموعه‌ها از دولت به دولت مقصد نیست.»
وی از مخالفت بیمه مرکزی با خرید سهام شرکت بیمه البرز از سوی سازمان تامین اجتماعی خبر داده و گفته بود: «این مخالفت با ادله مستدل، از سوی بیمه مرکزی صورت گرفته و ما مخالف خرید سهام بیمه البرز از سوی مجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هستیم.»
وی تاکید کرده بود: «واگذاری سهام بیمه البرز به سازمان تامین اجتماعی خلاف آیین‌نامه ۴۰ شورای عالی بیمه است و باید از آن جلوگیری شود. در واقع، ماده ۴ آیین نامه ۴۰ می‌گوید که وزارتخانه‌ها، موسسات دولتی، موسسات و نهاد‌های عمومی غیردولتی و شرکت‌های موضوع ماده ۲ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت نمی‌توانند جزو موسسات موسسه بیمه باشند؛ ضمن اینکه وزارتخانه‌ها، موسسات و نهاد‌ها و شرکت‌های موضوع این ماده در مجموع نمی‌توانند بیش از ۱۰ درصد در موسسه بیمه سهم داشته باشند.»
۹۰ میلیارد تومان سهام به تامین اجتماعی رسید
این در شرایطی بود که با وجود دستور رئیس‌جمهور برای واگذاری سهام شرکت‌های زیرمجموعه تامین اجتماعی، این سازمان خود به یکی از خریداران بزرگ سهام دولت در بورس تبدیل شده و سهام دولت در بیمه البرز را به ارزش ۹۰ میلیارد تومان خریداری کرده بود.
در واقع، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی موسوم به شستا در راس یک کنسرسیوم از صندوق‌های بازنشستگی، بخشی از سهام بیمه البرز را از دولت خریداری کرده بود که شامل یک بلوک ۱۷.۳۴درصدی از سهام بیمه البرز بود.
بررسی‌ها حکایت از آن دارد که در مبادلات انجام شده در بورس، این بلوک سهام به قیمت هر سهم ۱۳۰تومان به کنسرسیوم تامین اجتماعی فروخته شده و تامین اجتماعی عملا، با خرید این بلوک سهام، مالک ۵۱درصد بیمه البرز شده و کنترل آن را در اختیار گرفته بود.
چرا خریدار بیمه البرز معرفی نشد؟
در همین راستا هدایت الله خادمی، نماینده مردم ایذه و باغملک در جلسه علنی روز یکشنبه ۴شهریور خانه ملت، در جریان استیضاح مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد و دارایی طی سخنانی اظهار داشت: «اگر خاوری نیست، ولی روحیه اشرافی‌گری او در بدنه مدیریتی برخی دستگاه‌ها وجود دارد و ژن‌های معیوب نه تنها صنعت بیمه، بلکه بانکداری کشور را نیز دچار مشکلات جدی کردند.»
نماینده مردم ایذه در مجلس با انتقاد به بحث واگذاری بیمه البرز ادامه داد: «بیمه مرکزی چندین شرکت بلاتکلیف و تعطیل هستند. چرا آقای کرباسیان از برگزاری مجمع و حسابرسی‌های شش‌ماهه خودداری می‌کند؟ بزرگترین واگذاری دوران تصدی ایشان فروختن بیمه البرز بود، اما آیا واقعا واگذاری به بخش خصوصی بود؟ چرا بعد از آن واگذاری که موج مخالفت‌ها را دیدید، اسم خریدار را معرفی نکردید؟»
مشکوک بودن حساب‌های مالی بیمه البرز
هدایت الله خادمی همچنین در گفتگو با آفتاب‌یزد توضیحاتی تکمیلی در مورد مشکل واگذاری بیمه البرز مطرح کرد و گفت: «دلیل عنوان کردن این موضوع، مشکوک بودن حساب‌های مالی بیمه البرز و وجود مشکلات فراوان در این بیمه بود. به همین دلیل در نطق جلسه استیضاح وزیر سابق اقتصاد این موارد را بر اساس اسناد و مدارک موجود مطرح کردم که موجود و قابل اثبات است.»
اعتراض به نحوه واگذاری بیمه البرز
از سوی دیگر، علی ساری نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی نیز در جلسه استیضاح وزیر امور اقتصادی و دارایی در صحن علنی مجلس گفته بود: «جناب آقای کرباسیان یک روز پس از اعلام وصول استیضاح‌شان متنی منتشر کرده و گفتند به مجلس می‌آیند و در مورد مبارزه با فساد و دستاوردهایشان می‌گوید. ایشان در آن متن گفته‌اند که من واگذاری‌های متعدد را انجام داده که همه آن‌ها به بخش خصوصی واگذار شده است، البته خودشان به خوبی می‌دانند که بزرگترین واگذاری دوران تصدی ایشان فروختن بیمه البرز بود، اما آیا واقعا واگذاری به بخش خصوصی بود؟ چرا بعد از آن واگذاری که موج مخالفت‌ها را دیدید، اسم خریدار را معرفی نکردید و آخر سر هم معلوم نشد که چگونه سر و ته ماجرا را به هم آوردید؟»
بدیهی است که اینگونه ابهامات در یکی از بزرگترین شرکت‌های بیمه کشور علیرغم نادیده گرفتن شفافیت اقتصادی، به هیچ وجه در شرایط کنونی اقتصاد کشور شایسته نیست و بیمه مرکزی و بیمه البرز موظف به پاسخگویی و شفاف‌سازی در این زمینه هستند.