رویداد۲۴ وضع اقتصادی کشور خوب نیست. چندبرابرشدن نرخ دلار، سیل نقدینگی و مشکلات ساختاری اقتصاد ایران شرایط را برای همه سخت کرده است.
بنابرگزارش صندوق بین‌المللی پول نرخ رشد اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۸ منفی شد و نمی‌توان چشم انداز مثبتی را هم برای سال ۲۰۱۹ تصور کرد. شرایط دشوار اقتصادی تا حدود زیادی دست قوه مجریه را هم بسته و دولت را در تعیین و تحقق بودجه خود به چالش کشیده است.
فروش نفت با تشدید تحریم‌ها افت شدیدی پیدا کرده است. دولت در بوجه ۹۸ پیش‌بینی کرده است روزانه ۱.۵ میلیون بشکه نفت بفروشد، اما با نگاه به واقعیت‌های بازار می‌توان فهمید که این پیش‌بینی بسیار خوش‌بینانه است. بنابراین، با توجه به وضعیت فروش نفت و معیشت بدنه کارگری و کارمندی مالیات پرداز، دولت باید منتظر سال مالی بسیار دشواری باشد.
افزایش ۴ برابری بودجه سلامت در مقابل افزایش ۲ برابری بودجه عمومی
در همین شرایط دشوار و نامطمئن اقتصادی دولت، لایحه بودجه نشان دهنده ادامه مسیر اعداد و ارقام نجومی برای بخش سلامت است. روی کاغذ در لایحه ۹۷ چیزی در حدود ۶۸ هزار میلیارد تومان برای بخش سلامت در نظر گرفته شده بود.
همچنین این رقم برای سال ۹۸ چیزی حدود ۷۶ هزار میلیارد تومان است. رقمی که از سال ۹۲ تا به امروز، افزایش نزدیک به ۴۰۰ درصدی را تجربه می‌کند. (منبع) حال اینکه کل بودجه عمومی دولت در سال ۹۲ از رقم حدود ۲۳۶ هزار میلیارد تومانی به ۴۷۷ هزار میلیارد تومان (در لایحه) افزایش یافته که رشد تقریبا ۲ برابری را نشان می‌دهد.
لایحه بودجه سال ۹۸ دولت، اما در شرایطی به بهارستان می‌رود که بسیاری از بخش‌های مهم و اساسی کشور با کاهش بودجه روبرو شده‌اند و در مقابل، این حوزه سلامت و وزارت بهداشت است که مثل همیشه با افزایش بودجه سال مالی جدید را آغاز خواهد کرد. در بخش آموزش و پرورش، کمبود منابع، دولت را به سمت خصوصی‌سازی آموزش و پرورش و خرید خدمت از بخش خصوصی کشیده است. با این وجود اما، بودجه بخش سلامت روند افزایشی خود را در لایحه سال ۹۸ نیز حفظ کرده است.
با موشکافی در لایحه بودجه ۹۸ واقعیت این رقم به مراتب بیشتر است. چرا که دولت به صورت غیر مستقیم در تأمین بودجه اختصاصی وزارت بهداشت که از محل فروش خدمات درمانی حاصل می‌شود سهیم است. از آنجایی تقریبا تمام درآمد بیمارستان‌های وزارت بهداشت نیز از طریق بیمه‌ها تأمین می‌شود و تقریبا همه بودجه بیمه‌هایی همچون سازمان بیمه سلامت و سازمان خدمات درمانی نیرو‌های مسلح از منابع عمومی دولت تأمین می‌شود، پس نزدیک به ۱۰ هزار میلیارد تومان دیگر از منابع عمومی صرف تأمین بودجه وزارت بهداشت می‌شود.
طرح تحول سلامت، چاه ویل نظام سلامت کشور
طرح تحول سلامت روزی بزرگترین پروژه اجتماعی دولت بود، اما امروز تبدیل به پاشنه آشیل بودجه کشور شده است. ولع سیری ناپذیر وزارت بهداشت برای جذب بودجه تا آنجا پیش رفته که وزیر بهداشت – به نقل از یکی از نمایندگان مجلس – استعفای خود را تقدیم رئیس جمهور کند.
روی کاغذ بودجه، تنها سه ردیف هدفمندی، ارزش افزوده و ارزش افزوده بخش سلامت منابع درآمدی طرح تحول سلامت را تشکیل می‌دهند. این منابع مجموعا بالغ بر ۱۱ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان است. اما در عمل طرح تحول با گران‌کردن تعرفه‌های بخش سلامت، هزینه‌های حوزه سلامت را افزایش داد بطوری که اکنون بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان از بودجه نظام سلامت مستقیما صرف طرح تحول می‌شود.
طرح تحول سلامت نه تنها بودجه دولت را تکان داده بلکه هزینه‌های بیمه‌ای کشور را هم چند برابر کرده است. پس از اجرای طرح تحول هزینه‌های بیمه تامین اجتماعی و سازمان بیمه سلامت افزایش سرسام‌آوری یافت و سبب تشدید بحران سازمان تامین اجتماعی و ورشکستگی بیمه سلامت شد.
تکلیف این همه پول در بخش سلامت چه شده است؟
اجرای گام سوم طرح تحول سلامت تاثیر زیادی بر افزایش هزینه‌های بخش سلامت داشت. دریافتی پزشکان متخصص و فوق‌تخصص بیش از ۳ برابر شد. هزینه‌های دارویی ۸۴ درصد افزایش پیدا کرد. میانگین کل هزینه‌ها هم نزدیک به ۳ برابر افزایش داشت.
هزینه تمام شده خدمات درمانی به خصوص در بخش بستری افزایش نجومی پیدا کرد به نحوی که میانگین هزینه بستری در سال ۹۴ در مقایسه با پیش از اجرای طرح نزدیک به ۲ ونیم برابر افزایش پیدا کرد. از طرفی دولت قول داده بود که پرداختی از جیب مردم را کم کند این وعده در کنار افزایش سرسام آور هزینه‌ها باعث شد تا فشار بیشتری بر صندوق‌های بیمه‌ای وارد شود. صندوق‌های بیمه‌ای نیز دچار کسری شدید بودجه شدند و در نهایت به سمت ورشکستگی سوق پیدا کردند.
سازمان بیمه تامین اجتماعی پس از اجرای طرح تحول سلامت، سال‌های ۹۲ تا ۹۴، هزینه‌هایش ۲ برابر شد. سال ۹۵، پرداختی تامین اجتماعی برای بخش درمان به بیش از ۱۵۰۰ میلیارد تومان در ماه رسید و این صندوق مجبور شد برای پرداخت هزینه‌های سلامت از بانک رفاه وام با سود ۲۴ درصد بگیرد.
حقوق‌های نجومی، مقصد بخش مهمی از بودجه طرح تحول سلامت
بنابر آنچه گفته شد، بخش مهمی از افزایش بودجه نظام سلامت صرف هزینه‌های پرداختی بابت کارانه (دستمزد) می‌شود که عمده آن نیز سهم پزشکان متخصص است. اما موضوع تنها به همین جا ختم نمی‌شود. حقوق‌های نجومی در وزارت بهداشت هم وجود دارد و مدیران نجومی‌بگیر در وزارتخانه بیشتر از سایر دستگاه‌ها هستند. گزارش دیوان محاسبات پس از افشای فیش‌های نجومی در بین دستگاه‌های مختلف نیز به صراحت اعلام کرد که بیشترین پرداخت‌های مازاد در وزارتخانه‌های نفت و بهداشت بوده است.
پذیرفتن مسئولیت یا فرار از پاسخگویی؟
از یک طرف سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده، بودجه وزارت بهداشت ۴ برابر شده است و از طرف دیگر وزیر بهداشت به علت کمبود بودجه از سمت خود استعفا داده است. قاضی‌زاده هاشمی با اینکه بودجه وزارت بهداشت در این سال‌ها ۴ برابر شده، چرا دیگر نمی‌خواهد سکان دار وزارتخانه‌اش باشد؟ آیا بحران مالی وزارت بهداشت آنقدر عمیق است که حتی وزیر هم از زیر بار آن شانه‌خالی می‌کند؟
قرار بود طرح تحویل سلامت اجرا شود تا دیگر ضجه‌های پیرمرد اصفهانی را نشنویم. قرار بود زیر میزی‌ها کم شود؛ و سطح رفاه و سلامت جامعه رشد یابد. طرح تحول سلامت آمد تا مردم کمتر از جیب خرج کنند، اما انگار مسیر کج کرد و به تحول جیب پزشکان ختم شد.
طرح تحول سلامت محصول تصمیمات وزارت بهداشت و درمان دولت یازدهم و دوازدهم است. کمترین توقع مردم از وزیر محترم بهداشت این است که بجای استعفا دادن، مسئولیت تصمیم‌های خود را بپذیرد. ایشان می‌توانند در وزارت بمانند و ساختار ناکارآمد طرح تحول سلامت را اصلاح کنند یا اینکه در برابر قانون و مردم پاسخگو باشند.