سبد سپرده‌گیری بانک‌ها متنوع می‌شود؟
تغییر شرایط سود پرداخت سود سپرده‌های بانکی در حالی از ابتدای بهمن اجرایی شد که زمزمه‌های بازنگری دوباره شرایط به گوش می‌رسد.
رویداد۲۴ بانک مرکزی با هدف ساماندهی بازار پولی کشور و استانداردسازی ساختار بانکی نسبت به حذف سود روز شمار اقدام کرد و پرداخت سود ماه شمار به سپرده‌های بانکی را به بانک‌ها تکلیف کرد.
این در حالی است که با وجود موافقان فراوان این طرح، برخی موعد اجرا را موعد مناسبی نداسته و تاکید کردند در شرایطی که کمترین اتفاق می‌تواند به تزلزل در بازار‌های بیانجامد بهتر است دقتی مضاعف در اجرای چنین مصوبه‌ای به کار گرفته شود.
بانک‌ها عقب ماندند بررسی‌ها نشان می‌دهد بانک‌ها در حوزه کسب سود از سوی مشتریان عقب مانده‌اند. اگر فردی سال گذشته با هدف سرمایه‌گذاری سکه خریده باشد، امروز سودی بالاتر از ۱۱۷ درصد را نصیب خود کرده است. در عین حال ان‌ها که ارز و طلا خریدند نیز سود‌های بالاتر از ۱۰۰ درصد بردند. وضعیت در بازار مسکن نیز به همین صورت است، اما کسانی که سرمایه‌هایشان را به بانک‌ها سپردند در بهترین شرایط سودی معادل با ۲۰ درصد، آن هم در صورت تمدید قرارداد‌های قبلی خود گرفتند.
آلبرت بعزیان، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه تهران در این‌باره گفت: امروز کسانی که میزان سود را به نرخ تورم ربط دادند باید پاسخگو باشند و بگویند چرا دیگر درباره افزایش سود صحبت نمی‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه سنگ بنا از ابتدا اشتباه گذاشته شد، گفت: سود بانکی باید ابزار سیاستگذاری باشد نه اینکه رابطه ساده‌ای بین آن و تورم تعریف کنیم و بعد در دوره‌های بالا رفتن تورم سکوت اختیار کنیم و در دوره‌های کاهش تورم فریاد بزنیم که چرا سود بانکی را کم نمی‌کنید.
وقتی تورم پایین بود سال گذشته بود که بحث بر سر بالاتر بودن نرخ سود بانکی نسبت به تورم در تمامی محافل کارشناسی و اقتصادی مطرح بود. برخی به استناد اینکه بانک‌ها سود مضاعف می‌دهند ساماندهی این وضعیت را خواستار بودند. هنوز طوفان از راه نرسیده بود، میانه مرداد داغ ایران بود که مقامات بانک مرکزی اعلام کردند از یازدهم شهریور نرخ سود بانکی همان ۱۵ درصدی است که در بخشنامه شورای پول و اعتبار مصوب شده است.
صف‌های طویل مقابل بانک‌ها تشکیل شد تا قرارداد‌ها با نرخ‌های ۲۰ درصد. ۲۳ درصد و ... عقد دوباره شود، اما در این میان برخی نیز کوچ به فردوسی و سبزه میدان را ترجیح دادند. آن گونه که پیش بینی می‌شد اثرات این اتفاق کم کم در میانه آذر اشکار شد تا خیز اولیه دلار دی ماه برداشته شود.
دلار حالا یک سال است که در صدد فرار از مهار بانک مرکزی است. چند باری پیشروی‌هایی عجیب را در کارنامه خود ثبت کرده و بار به کانال ۱۰ تا ۱۲ هزار تومان برگشت کرده است. این رقم نیز البته حداقل سه تا چهار برابر بالاتر از رقم آذرماه سال گذشته است
و اما ساماندهی بازار پولی مقامات بانک مرکزی تاکید داشتند بخشی از فشار موجود در بازار ارز تحت تاثیر نابسامانی‌های بازار پولی شکل گرفته است. از نقل و انتقالات بی‌حساب و کتاب تا سود‌های کلان بانکی و تراکنش‌ها و چک‌های تضمینی و ...
عملیات آغاز شد تا سنگر به سنگر نقل و انتقالات پول مهار شود. این آخری، اما تبدیل سود روز شمار به ماه شمار بود. حالا، اما به نظر می‌رسد سبد سرمایه گذاری در بانک‌ها دیگر چندان کامل نیست. در حالی که پیش‌تر سود‌های سپرده‌گذاری سبدی متنوع از کوتاه مدت تا ۵ ساله را در بر می‌گرفت امروز تنها دو شکل از سپرده گذاری در بانک‌ها رسمیت دارد، کوتاه مدت ماه شمار و بلند مدت یک ساله. در این شرایط پیشنهادی در قالب بازگشت سپرده‌های سه ماهه، شش ماهه و نه ماه به سبد سپرده‌گیری بانک‌ها مطرح شده است تا بتواند جبران کاهش سود سپرده گذاران را نماید. این مهم حالا در دستور کار قرار گرفته است. جزییات این پیشنهاد را اینجا بخوانید.
واکاوی تاثیرات تغییر مکانیزم پرداخت سود در همین چند روزه اجرای این طرح، قیمت‌ها در بازار سکه و ارز افزایشی محسوس را تجربه کرده است. سکه با عبور شکستن سد روانی چهار میلیون الاکلنگ بازی در محدوده قیمت ۴ میلیون و ۱۰۰ تا ۴ میلیون و دویست را آغاز کرده است. دلار نیز میلی بی حد به رسیدن به کانال ۱۲ هزار تومان را به نمایش گذاشته است. برخی صرافان معتقدند اعلام توقف پرداخت سود روزشمار تاثیرات آنی خود را بر بازار اشکار کرده است. حالا، اما برخی دیگر از کارشناسان معتقدند بازگشت سود‌های سه ماه و شش ماهه و نه ماهه دست بانک‌ها را برای جذب سرمایه‌های خرد بازتر از قبل می‌کند تا امکان ساماندهی بازار ارز فراهم باشد چرا که در در این شرایط ممانعت از ورود سرمایه‌های سرگردان به بازار‌های موازی و ایجاد فشار بیش از حد بر آنها، مولفه‌ای مهم و تاثیرگذار تلقی می‌شود.