رویداد۲۴ شینزو آبه نخست وزیر ژاپن قرار است چهارشنبه این هفته (۲۲ خرداد) به تهران سفر کند. شنیده‌ها حاکی است که آبه قرار است به عنوان میانجی ایران و آمریکا با مقام‌های کشورمان مذاکره کند. ژاپن موقعیت منحصر به فردی به عنوان یکی از متحدان آمریکا دارد چرا که همزمان روابط خوبی با ایران دارد و به همین دلیل می‌تواند نقش یک میانجی ایده آل را بازی کند. ژاپن همزمان مشتاق است که در ثبات خاورمیانه نقش داشته باشد چرا که به نفت این منطقه وابسته است.
سفر شینزو آبه به ایران چه دستاوردی می‌تواند داشته باشد؟
یکی از دستاورد‌های مهم این سفر می‌تواند شروع مجدد مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا در یک کشور ثالث باشد. شینزو آبه برای مثال می‌تواند حسن روحانی رییس جمهور ایران را به نشست گروه ۲۰ که قرار است اواخر ژوئن در ژاپن برگزار شود دعوت کند. موتوهیرو اونو دیپلمات سابق ژاپن در کشور‌های خاورمیانه گفته اگر چنین دعوتی میسر نباشد، آبه می‌تواند پیام ایران را به آمریکا برساند.
ژاپن یکی از طرف‌های توافق هسته‌ای ایران نیست در نتیجه میانجی گری این کشور مستقیما ارتباطی به توافق هسته‌ای نخواهد داشت.
تاریخچه روابط ایران و ژاپن چیست؟
ژاپن روابط مثبت و طولانی با ایران دارد که به ۷۰ سال پیش برمی‌گردد. بیشتر این روابط حول موضوع نفت شکل گرفته است. در زمان جنگ ایران وعراق، پدر شینزو آبه، شینتارو آبه وزیر خارجه وقت ژاپن با هدف میانجی گری به ایران و عراق سفر کرد. شینزو آبه جوان در آن زمان به عنوان معاون پدرش را همراهی می‌کرد. روابط ژاپن با منطقه دیپلماتیک و تجاری است و از این رو بی طرفانه است.
ایران یکی از صادر کنندگان عمده نفت به ژاپن است. در سال ۲۰۱۲ ایران ۱۰ تا ۱۲ درصد نفت مورد نیاز ژاپن را تامین می‌کرد، اما با آغاز تحریم‌های آن دوره این سهم کاهش یافت. در سال ۲۰۰۴ اینپکس ژاپن به ۷۵ درصد سهام میادین نفتی آزادگان را درخواست کرد. اما تحت فشار‌های آمریکا این سهم به ۱۰ درصد در سال ۲۰۰۶ کاهش یافت و در نهایت این سهام در سال ۲۰۱۰ به طور کامل به صفر رسید.
ژاپن واردات نفت از ایران را ماه گذشته به دلیل تحریم‌های آمریکا قطع کرده است. یک دیپلمات آمریکایی در این باره به رویترز گفته ژاپن می‌خواهد گزینه نفت ایران را برای حفاظت از خود در برابر اخلال در واردات نفت از امارات و سعودی نگه دارد.
ریسک‌ها و عواید سیاسی میانجی گری ژاپن برای ایران و آمریکا چیست؟
میانجی گری میان ایران و آمریکا تبعات منفی زیادی برای آبه ندارد. اگر او موفق شود راهی باز کند، به عنوان یک سیاست مدار صلح طلب در جهان شناخته خواهد شد. یک سفر موفقیت آمیز می‌تواند چهره آبه را برای انتخابات تابستان بهبود ببخشد. آبه موفقیت‌های کمی در تلاش‌هایش برای رسیدن به یک توافق با روسیه بر سر جزایر مورد مناقشه یا حل مساله گروگان‌های ژاپنی در کره شمالی به دست آورده است. او امیدوار است با کسب موفقیت برای کاهش درگیری ایران و آمریکا، قدرت خودرا نشان دهد.