رویداد۲۴ درحالی خریداران سکه هنوز در شوک بخشنامه سازمان مالیاتی برای دریافت مالیات از سکه های پیش فروش شده هستند که هنوز هیچ دستگاهی پاسخ شفافی به سوالات این گروه از مردم نداده است.
و مهمتر آنکه باوجود اینکه هنوز مشمولان پرداخت مالیات سکه اما و اگرهای زیادی از حیث قانونی بودن این اقدام وزارت اقتصاد دارند؛ مسئولان سازمان مالیاتی اعلام کرده اند که این گروه فقط تا پایان خرداد ماه وقت دارند و بعد از آن مشمول جریمه می شوند.
انتقاد اصلی خریداران سکه متوجه دولت و بانک مرکزی است که در زمان ثبت نام پیش فروش سکه هیچ صحبتی مبنی بر دریافت مالیات نکرده اند و حتی در جست‌‌وجوها به این جمله از مدیرکل ریالی و نشر بانک مرکزی می رسیم که در همان مطقع تأکید کرده بود: اگر قرار باشد از پیش فروش‌های کنونی سکه رقمی تحت عنوان مالیات اخذ شود، بانک مرکزی آنرا از جانب خود پرداخت خواهد کرد.
در آن ایام خبری در سایت بانک ملی که متولی پیش فروش سکه بود درج شد با عنوان دریافت مالیات برارزش افزوده در زمان تحویل سکه که همان موقع از سوی رحیمی این موضوع رد شد.
* بانک مرکزی کنار کشید؟ چه کسی جواب خریداران سکه های پیش فروشی را می‌دهد؟
در هیاهوی فعلی بین موافقان و مخالفان دریافت مالیات از سکه های پیش فروش غیبت بانک مرکزی بسیار محسوس است، این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که مردم با تکیه بر اطلاعیه بانک مرکزی مبنی بر عدم دریافت مالیات از سکه های پیش فروش نسبت به خرید این سکه ها اقدام کرده اند.
اما بانک مرکزی معتقد است که آنچه اتفاق افتاده خلاف شرایط ثبت نام پیش فروش سکه نیست چراکه در همان مقطع هم تاکید کرده بوده مالیات برارزش افزوده برای این سکه ها لحاظ نمی شود ولی بخشنامه جدید سازمان مالیاتی شامل ارزش افزوده نیست و به عایدی سرمایه مربوط می شود.
تماس های روزانه مردم با خبرگزاری ها و پیام های درج شده در خبرهای این خبرگزاری حکایت از آن دارد که هرچند بانک مرکزی خود را از موضوع مالیات سکه کنار کشیده و این موضوع را تماماً مرتبط با سازمان مالیاتی و وزارت اقتصاد می داند اما نظر مردم چیز دیگری است و معتقدند اتفاقی که افتاده ناشی از بدقولی بانک مرکزی است..
مخالفان دریافت مالیات از سکه های پیش فروشی و خریداران این سکه ها معتقدند: با دریافت مالیات از سکه دیگر مردم به طرح های بانک مرکزی اعتماد نمی کنند. هرچند معافیت مالیاتی برای خریدارانی که تا 20 سکه خریداری کرده‌اند بخش قابل توجهی از خریداران را شامل می‌شود. با این حال، شیوه اجرای این سیاست مالیاتی به خودی خود با ضرورت اعتماد سازی در اقتصاد در تضاد است.
یکی از ابزارهای مهم بانک مرکزی برای مدیریت بازار طلا و ارز، ایجاد آرامش در فضای روانی جامعه است؛ اما آنچه درباره سکه اتفاق افتاده در تضاد کامل با سیاست بانک مرکزی است و باتوجه به تجربه تلخ سال های قبل حتماً باید دولت در زمان اعلام این طرح شرایط و عواقب آن را می سنجید و بعد رسانه ای می کرد.
هنوز مردم فراموش نکرده اند که زمانی بانک ها به اسم سپرده ارزی سپرده های گروهی از مردم را دریافت کرده و وعده دادند که در پایان مدت سپرده گذاری، ارز تحویل مشتریان می دهند ولی متاسفانه بدقولی موجب شد تا بجای ارز، ریال تحویل مردم شود و شد انچه نباید می شد. بعد از آن دیگر مردم طرح های بانک مرکزی برای افتتاح سپرده ارزی استقبال نکردند.
امابرای پیش فروش سکه که مشابه آن در سال‌های 90-91 نیز اجرا شد، رسماً اعلام شد که مالیاتی از سکه دریافت نمی شود؛ خبرنگار تسنیم در زمان اعلام جزئیات شرایط پیش فروش سکه در سال 96 از مدیرکل ریالی و نشر بانک مرکزی سوال کرد که آیا این سکه ها مشمول مالیات می شود که او گفت خیر! هرچند رحیمی در تکمیل پاسخ گفت این سکه ها مشمول مالیات ارزش افزوده نمی شود.
* مردم: می توانستیم از بازار آزاد سکه بخریم
موضوع مهم دیگری که مردم را دلسرد نسبت به سیاست های بانک مرکزی کرده این است که اگر افرادی که در زمان پیش فروش، نسبت به خرید سکه از بانک اقدام کردند از بازار آزاد سکه می خریدند نه تنها الان سود کرده بودند بلکه هزینه خواب پول و مالیات را هم نداشتند.
در فروردین ماه سال 97 سکه‌های بانک مرکزی با قیمت یک میلیون و 540 هزار تومان برای بازه سه‌ماهه پیش‌فروش شد، این درحالی است که در آن برهه قیمت سکه در بازار آزاد حدود 1.7 میلیون تومان بود.
بسیاری از خریداران سکه معتقدند که می‌توانستند به بانک مرکزی اعتماد نکرده و منابع نقدی خود را از طریق بازار آزاد به کالاهای دیگر از جمله سکه تبدیل کنند.
در حال حاضر با وجود رقم تعیین‌شده برای مالیات سکه‌های پیش‌فروش‌شده عملاً تفاوتی بین قیمت نقد و پیش‌فروش وجود نداشته، صرف‌نظر از مسدود شدن سه‌ماهه منابع سرمایه‌گذاران نزد بانک مرکزی موضوعی به‌نام پیش‌فروش بی‌معنی است.
* آیا از خریداران سکه در بازار آزاد هم مالیات گرفته می شود؟
عدم شفافیت اطلاع رسانی از سوی سازمان امور مالیاتی موجب شده تا ابهامات این طرح بیشتر از مزایایی که می تواند داشته باشد، شود. سازمان مالیاتی اطلاعات خریداران سکه را از بانک مرکزی دریافت کرده است و بنای دریافت مالیات از این گروه را دارد ولی سوالی که مردم دارند این است که تکلیف کسانی که در بازار آزاد اقدام به خرید بیش از 20 عدد سکه کرده‌اند چه می‌شود؟ آیا می‌شود در این مورد به خوداظهاری مودیان مالیاتی اکتفا کرد یا به سازوکار دقیق‌تر و مطمئن‌تری نیاز است.
مالیات سکه قانونی است؟
جدا از ضربه به اعتماد عمومی نسبت به سیاست های بانک مرکزی، نقد دیگری متوجه تصمیم اخیر وزارت امور اقتصادی و دارایی است، که مربوط به مباحث قانونی می شود؛ کارشناسان معتقدند یکی از مسائل اصلی مالیات بر سکه قانونی یا غیرقانونی بودن آن است.
نزدیکان دولت در دفاع از این تصمیم وزارت اقتصاد می گویند: این بخشنامه پیرولایحه مالیات بر عایدی سرمایه است که هنوز از سوی سازمان امور مالیاتی برای ارائه به مجلس شورای اسلامی فرستاده نشده،است.
در اصل 51 قانون اساسی چنین آمده است: «هیچ نوع مالیات وضع نمی‌شود، مگر به موجب قانون. موارد معافیت و بخشودگی و تخفیف مالیاتی (هم) به موجب قانون مشخص می‌شود.»
محمد برزگری مدیرکل دفتر فنی و حسابرسی مالیاتی سازمان امور مالیاتی در توضیح مبانی قانونی گرفتن مالیات از خریداران سکه گفته است: مبانی آن براساس قانون مالیات‌های مستقیم بوده و در دستورالعمل مربوطه نیز قید شده است. مواد 1 و 93 قانون مالیات‌ها، مستندات قانونی اخذ مالیات سکه است.
سازمان مالیاتی معتقد است که هر فردی که صاحب درآمد است، باید مالیات بدهد و این موضوع برای همه یکسان است؛ برزگری در مورد اینکه می‌توان خرید سکه را درآمد حساب کرد، گفت: وقتی سکه خرید و فروش می‌شود، مشمول مالیات خواهد بود، در غیر این صورت مالیاتی اخذ نمی‌شود.
مهریه هم مشمول مالیات می شود؟
دغدغه تعدای از خریداران سکه های پیش فروشی این است که اگر سکه را بابت مهریه پرداخت کرده باشند باز هم باید مالیات بدهند یا خیر که مردم برزگری مدیرکل دفتر فنی و حسابرسی مالیاتی سازمان امور مالیاتی در این خصوص اعلام کرده است: اگر سکه بابت پرداخت مهریه باشد، مشمول مالیات نیست هرچند احراز این موضوع براساس مستندات مشخص می‌شود و بعدا وارد حساب‌های بانکی می‌شویم.
مدیرکل دفتر فنی و حسابرسی مالیاتی سازمان امور مالیاتی با تاکید بر اینکه افرادی که سکه دریافتی را نفروخته باشند، مالیاتی نمی‌دهند، بیان داشت: در صورتی که خانمی مهریه خود را دریافت کند و آن را بفروشد باید مالیات بدهد. تفاوت قیمت حادث شده و درآمد کسب می‌کند.
سوداگر سکه چه کسی است؟
نکته دیگر اینکه، قرار بر این است خریدارانی که قصد سوداگری نداشته‌اند از پرداخت مالیات معاف شوند. این موضوعی است که دژپسند وزیر امور اقتصادی و دارایی در جمع خبرنگاران اعلام کرده است؛ اما دژپسند توضیحی درباره چگونگی تشخیص سوداگران سکه نداده که مشخص شود چه کسانی سوداگر بوده و مشمول مالیات می شوند و چه کسانی معاف هستند.
تقریباً تمام مشمولان مالیات سکه این سوال را از وزیر اقتصاد دارند که از طریق چه سازوکاری سوداگران بازار سکه را از غیر سوداگران تشخیص میدهند؟ دست یابی به شفافیت مورد نیاز در این امر نیازمند اطلاعات دقیق و شفاف است.
از اواخر آذر ماه سال 1396 بانک مرکزی در طرح سه گانه خود برای جمع آوری نقدینگی شامل پیش فروش سکه، افتتاح سپرده های ارزی و گواهی سپرده ریالی با سود 20 درصد، در صدد کنترل نوسانات بازار ارز برآمد. براین اساس در کمتر از سه ماهی که این طرح اجرا شد، حدود 7 میلیون و 600 هزار قطعه سکه بهار ازادی پیش فروش شد.
همچنین پیش از این و در طرح حراج سکه توسط بانک کارگشایی حدود 260 هزار سکه تمام بهار و 225 هزار قطعه سکه نیم بهار فروش رفت.
اما باوجود گذشت یکسال از طرح پیش فروش سکه، در روزهای اخیر سازمان امور مالیاتی کشور طی ابلاغیه‌ای برای خریداران سکه در سال 1397 از بانک مرکزی مالیات مقطوع تعیین کرد. بر این اساس تمامی خریداران سکه که در سال 1397 نسبت به دریافت بیش از 20 سکه از سیستم بانکی اقدام کرده‌اند، مشمول این نوع مالیات قرار می‌گیرند.
بر اساس ابلاغیه یاد شده، کسانی که 20 سکه دریافت کرده‌اند از مالیات معاف هستند. همچنین، از 20 سکه تا 60 سکه، به ازای هر سکه 150 هزار تومان، از 60 سکه تا 100 سکه، به ازای هر سکه 200 هزار تومان و از 100 سکه تا میزان 200 سکه به ازای هر سکه 250 هزار تومان مالیات مقطوع تعیین شده است.