شبکه جهانی تجارت، آماده جنگ تجاری میان آمریکا و چین

رویداد۲۴ آبراهام نیومن نویسنده فایننشال تایمز در مقاله‌ای تنش تجاری میان آمریکا و چین را «جنگ ساکت استراتژیک» توصیف کرد که کسب و کار‌ها و زنجیره‌های تامین را ملعبه خود کرده است.

در این مقاله آمده است: با پایان جنگ سرد، تصور می‌شد جهانی سازی قدرت سیاست را تلطیف کرده و پیشتاز صلح جهانی شده است. همچنین شبکه‌های توزیع پول، اطلاعات و تولیدات نیز وانمود می‌کردند که در برابر قدرت سیاسی دولت مقاومت نشان می‌دهند. تنش تجاری غیرمنطقی به نظر می‌رسید: حمله به رقیب به معنی آسیب به اقتصاد خودی بود.

نیومن در مقاله خود در «فایننشال تایمز» با اشاره به پست اخیر دونالد ترامپ در صفحه توییتر خود نوشت: نظر ترامپ درباره اجبار خروج کسب و کار‌های آمریکایی از چین به خوبی نشان داد که شرایط آنگونه که تصور می‌شد، پیش نرفت. ما در آستانه «جنگ ساکت» جدیدی هستیم. در حالی که انتظار می‌رفت شبکه‌های جهانی کشور‌ها را هرچه بیشتر به هم پیوند دهند، اما تبدیل به کارزار طبقه بندی شده و پیچیده‌ای شده‌اند. در این کشمکش، قدرت‌های بزرگ مانند آمریکا و چین زنجیره‌های تامین خود را به عنوان سلاح به کار می‌برند و کشور‌های کوچکتر مانند ژاپن و کره جنوبی هم از تاکتیک آن‌ها کپی برداری می‌کنند. کسب و کار‌هایی مانند FedEx، هواوی و سامسونگ نیز ملعبه این آوردگاه یا خسارت دوجانبه شده‌اند.

مشکل کجا است؟ دولت‌ها از خواب بیدار شدند و دیدند شبکه‌های جهانی را هم می‌توان برای جنگ تجهیز کرد. ارتباطات دیگر نرم و باز نیست و برعکس بیشتر متمرکز و به تنگنا‌هایی تبدیل شده است که دولت‌ها می‌توانند از آن‌ها بهره ببرند. شبکه‌های کلیدی، مانند سیستم‌های مالی، بازیگران و تامین کنندگان اصلی بازار، همه دچار آسیب‌های جدی شده اند. دولت‌های قدرتمند می‌توانند با اعمال فشار بر سیستم عامل اندروید گوگل، فناوری ۵جی هواوی یا دپارتمان تسویه دلار جی پی مورگان چیس به مخالفان خود زورگویی کنند یا متحدان و همکاران خود را بترسانند.

نیومن در ادامه افزود: آمریکا پای خود را از گلیم خودش فراتر گذاشته و این موضوع اقدام‌های متقابلی را از سوی دولت‌های مورد هدف برانگیخته است. پس از اینکه آمریکا سعی کرد هواوی را از قطعات تولید خود دور نگه دارد، چین نیز در پاسخ به توسعه صنعت نیمه رسانای خود سرعت بخشید تا غرامت بگیرد. در همین حال، اروپایی‌ها نیز نظم مالی ویژه‌ای را ایجاد کردند تا تجارت خود را با ایران حفظ کنند. روسیه هم زیرکانه درخواست کرده تا از این مقررات بهره ببرد و چین هم سعی دارد زیرساخت مالی جهانی خود را تنظیم کند. ژاکوب لو، مدیر سابق خزانه داری آمریکا، نیز در این باره گفته بود سیستم مالی SPV برای تسهیل پرداخت‌ها با ایران می‌تواند قدرت مرکزی برجام را از آمریکا بگیرد.

به هر حال، برخی دولت‌ها در حال اعتراض هستند. چین چندین دهه است که از دسترسی محدود خود به بازار استفاده کرده است تا کشور‌ها را در مقابل سیاست‌های ناخوشایند دولت‌ها تنبیه کند. چین اکنون شرکت‌های آمریکایی مانند FedEx را تهدید می‌کند و شرکت HSBC را «نهاد غیرقابل اعتماد» می‌داند چرا که اطلاعاتی را علیه هواوی درز داده است. اروپا نیز قصد دارد خشونت بیشتری به خرج دهد؛ نخبگان برجسته سیاستگذاری اروپا در نظر دارند تا با توانایی‌های خود علیه تحریم‌های یکجانبه آمریکا ایستادگی کند. در همین حال، ژاپن میزان صادرات مواد شیمیایی خاص خود را محدود کرده که برای زنجیره تامین سامسونگ حیاتی است تا اجازه کار اجباری را در کره جنوبی تحت تاثیر قرار دهد.

به سختی می‌توان برنده‌های این کارزا را پیش بینی کرد، اما بازندگان آن مشخص هستند. چندین دهه جهانی سازی کشور‌های مختلف را به هم پیوند زد و دولت‌ها برای حمله به یکدیگر با بهره گیری از این سیستم وابسته هزینه‌هایی را متحمل خواهند شد. اقتصاد جهان نیز با ریسکِ بازی اقدام متقابل روبرو شده است، شرایطی که نقاط ضعف حریف در اقدامی تلافی جویانه مورد هدف قرار می‌گیرد. روابط تجاری که زمانی جلوی جنگ را گرفته بود، اکنون خود به ابزاری برای جنگ بدل شده است.