خروج ایران از انزوای بین المللی در دولت تدبیر و امید

در بخش دوم این نوشتار، به برخی از مباحث مرتبط با اقدامات و شرایط سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در طی سالهای اخیر به صورت اختصار پرداخته می شود.

اگر به سالهای منتهی به 1392 مراجعه کنیم با فضایی مواجه می شویم که تهدیدات فراوان و کشمکش های مداوم، فضای سیاست خارجی کشور را اشغال نموده است. در موضوع هسته ای، پرونده ایران در شورای امنیت، با قطعنامه های متعددی مواجه شده است. قطعنامه هایی که ایران را به عنوان خطر برای جامعه جهانی معرفی نموده و تحریم های فلج کننده فراوانی را بر کشور تحمیل کرده است.

اگر به صورت گذرا بخواهیم به شرایط آن دوران، نگاهی بیندازیم با چنین مواردی مواجه می شویم:

- وجود پرونده هسته ای ایران در شورای امنیت و تصویب قطعنامه های متعدد در ذیل ماده 41 فصل هفتم و تعریف ایران به عنوان خطر بین المللی و قرار گرفتن پرونده ایران در معرض ماده42 و امکان صدور مجوز اقدام نظامی علیه کشور

- اعمال تحریم های فلج کننده توسط جامعه جهانی و گسترش یافتن دامنه تحریم ها در طول زمان و گسترش فشار بر مردم ایران. تحریم هایی که صفر شدن فروش نفت ایران را هدف گذاری نموده اند و در حال تهیه پیشنهاد « نفت در برابر غذا» به ایران هستند.تحریم هایی که داروهای بیماران و تکنولوژی های روز و حتی بذرهای کشاورزی را هم در برگرفته است.ایران در معرض ورشکستگی اقتصادی بود.

- حضور چند باره ناوهای جنگی در خلیج فارس و گسترش دامنه مانور نیروهای نظامی ایران و تهدید ایران به بستن تنگه هرمز و تدوین برنامه های اقدام نظامی علیه ایران.

- تداوم مذاکرات بی فایده و چندباره سعید جلیلی با طرف غربی و تنزل مقامات مذاکره کننده به مدیران سیاسی و تمدید چند باره و بی ثمر مذاکرات. فرسایشی شدن فرایند مذاکرات و خرید زمان توسط طرف غربی برای مشاهده تاثیرات تحریم ها و بهره گیری از این فرصت برای چانه زنی بیشتر.

- تجمیع تاثیر تحریم ها و بی تدبیری مسوولان دولت و در نتیجه؛ بی ثباتی اقتصادی و افزایش کشمکش های جناحی و غرض ورزی های شخصی تا درجه روسای قوا و عدم همکاری مناسب رئیس جمهور و دبیر شورای عالی امنیت ملی در موضوع مذاکرات و ایجاد موازی سازی ها و اقدامات ناهماهنگ در سیاست خارجی.

- قطع ارتباط با کشورها و قدرت های تاثیرگذار در جامعه جهانی و همکاری با کشورهای ضعیف و ناشناخته که در نهایت؛ بر علیه ایران در مجامع جهانی رای می دادند. افزایش قدرت رژیم صهیونیستی با ابزار جنگ تبلیغاتی علیه جمهوری اسلامی و استفاده از حربه سلاح هسته ای جهت تحریک مجامع جهانی به اقدام نظامی علیه ایران و حمایت بیشتر از اسرائیل.

و بسیاری موضوعات دیگر که شرایط بین المللی را برای ایران سخت نموده بود.

دولت تدبیر و امید بر سر کار آمد. در قدم اول می بایست از ادامه روند تحریم ها جلوگیری می کرد.تحریم هایی که دامنه آنها در حال گسترش بود. در یکصدمین روز از شروع به کار دولت، توافق موقت ژنو حاصل شد. روند رو به رشد تحریم ها متوقف شد.بخشی از درآمدهای بلوکه شده ایران آزاد شد. تعدادی از راههای ارتباطی مسدود شده، گشایش یافت.

مذاکرات ادامه یافت. در حین مذاکرات، به صورت محسوس، از رشد تورم کاسته شد. رشد منفی اقتصادی به صفر و در مواردی، به حالت مثبت درآمد که نشانه هایی از مدیریت تحریم با بهره گیری از تدبیر و امید بود.

مذاکرات به سرانجام رسید.پرونده هسته ای ایران از  دستور کار شورای امنیت خارج شد. قطعنامه های سابق، لغو و برجام تایید شد.حق هسته ای ایران تثبیت شد.تحریم ها لغو شد. فعالیت برنامه هسته ای ایران در شکل محدودتری مورد پذیرش قرار گرفت. ارتباطات جامعه جهانی با ایران از سر گرفته شد. قراردادهای مختلفی با حضور هیئات بلندپایه از کشورهای مختلف مورد توافق قرار گرفت. 

سایه جنگ از منطقه دور شد.برخی اتفاقات که در گذشته تبدیل به بحران های لاینحل می شد بلافاصله در فضای جدید حل و فصل شد. فروش نفت ایران به دوران پیش از تحریم ها بازگشت. بانک جهانی از رشد مثبت اقتصادی ایران در آینده نزدیک خبر داد و بسیاری اتفاقات مثبت دیگر.

اگر روزی در سازمان ملل، سفیر عربستان می توانست به بهانه ای واهی(قصد ایران برای انفجار مقر نمایندگی عربستان در آمریکا)کشورها و قدرت ها را با خود همراه کرده و علیه ایران متحد کند، اما اینک نمی تواند در قبال حمله به سفارتش در ایران، به جز دو سه کشور ذره بینی در جهان، یاوری برای خود دست و پا کند.

اگر روزی در شورای امنیت و سازمان ملل، هر موضوع ساده ای در مورد ایران مطرح می شد با محکومیت ایران به پایان می رسید اما امروز، آمریکا هم نمی تواند علیه برنامه موشکی ایران، ایجاد اجماع نموده و درصدد قطعنامه بر علیه ایران باشد.

اگر روزی از عدم همکاری ایران در موضوع هسته ای سخن گفته می شد و موضوع سلاح هسته ای ایران، مطرح می شد اما امروز، همه اذعان دارند ایران درصدد دستیابی به سلاح هسته ای نیست و ضمنا، حق دستیابی به فناوری صلح آمیز هسته ای را هم دارد.

اگر روزی اسرائیل با سوء استفاده از فضای موجود بر علیه ایران، برای خود امکاناتی دست و پا می کرد و دیگران را برای حمله به ایران، تحریک می کرد اینک با فضایی مواجه شده است که همان ایران حامی مقاومت و همان ایران دارای فناوری هسته ای و همان ایران دشمن اسرائیل، به جامعه جهانی بازگشته و بر حجم فعالیت های خود افزوده است.

اینک و در آغازین ماههای پس از برجام، درهای گشایش، یکی پس از دیگری در حال باز شدن هستند. تراز تجاری ایران مثبت شده است. فروش نفت ایران، افزایش قابل توجه داشته است. امید می رود معیشت مردم، روز به روز بهتر شود و رشد اقتصادی مناسبی بدست آید.
اما مخالفان، ساکت ننشسته اند. هم حاکمان رژیم صهیونیستی، شبانه روز در حال فعالیت بر علیه برجام و سیاست خارجی جمهوری اسلامی هستند و هم تندروهای آمریکایی. هم اعراب منطقه درصدد زمین خوردن سیاست خارجی ایران هستند و هم دلواپسان داخلی.

 هجمه ها بسیار زیاد است. می خواهند امید مردم را ناامید کنند. اما با لطف خداوند و تدبیر دولت مردان، روند بهبود مناسبات خارجی و بهبود اوضاع اقتصادی داخلی، ادامه خواهد یافت.