مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا بازی تازه‌ای را علیه ایران آغاز کرده است. او تلاش می‌کند که هر طور شده مانع از پایان تحریم خرید سلاح از سوی ایران شود. براساس گزارش‌ها وزیر خارجه آمریکا برای ممانعت از لغو تحریم تسلیحاتی ایران هر کاری می‌کند حتی ممکن است که به دنبال راهی برای بازگشت به برجام است.
روزنامه نیویورک تایمز گزارش داده است که وزیر امور خارجه آمریکا، در صدد تمدید تحریم تسلیحاتی سازمان ملل ایران است که پاییز امسال به پایان می‌رسد و همزمان در حال کار روی طرحی است که عضوی از توافق هسته‌ای با ایران (برجام) باقی بماند.
این روزنامه می‌نویسد مقام‌های دولت ترامپ در روز‌های اخیر طرح جدید را مطرح و در عین حال توزیع پیش‌نویس قطعنامه جدیدی را در شورای امنیت شروع کرده‌اند که صادرات اسلحه را به ایران ممنوع می‌کند.
هدف آمریکا از این تلاش حقوقی این است که اگر واشنگتن موفق به تمدید تحریم تسلیحاتی ایران نشد، از اختیارات برجام استفاده کند تا هم تحریم‌های شورای امنیت را بازگرداند هم به عمر برجام خاتمه دهد.
این در حالیاست که دو سال پیش آمریکا با سروصدای زیاد از برجام خارج شد همچنین تحریم‌های ثانویه سنگینی علیه ایران وضع کرده و کشور‌های دیگر را برای رعایت این تحریم‌ها تحت شدیدترین فشار‌ها قرار داد.
این درحالی است که ایران به برجام پایبند مانده و هنوز از آن دفاع می‌کند.
این تلاش‌های وزارت خارجه آمریکا آغاز یک روند سیاسی تازه در پرونده هسته‌ای ایران و برجام است.
محمد جواد ظریف روز گذشته به گزارش نیویورک تایمز واکنش نشان داد و نوشت: «دو سال پیش مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا و رئیس اش اعلام کردند مشارکت ایالات متحده در توافق هسته‌ای برجام را متوقف می‌کنند با این خیال که فشار حداکثری آن‌ها ایران را به زانو درمی آورد. با توجه به شکست این سیاست اکنون او می‌خواهد عضوی از توافق برجام باشد. خیال پردازی را متوقف کنید: ملت ایران همیشه خود برای سرنوشت خویش تصمیم می‌گیرد.»
بیشتر بخوانید: طرح دو مرحله‌ای پومپئو برای تجدید تحریم تسلیحاتی ایران و بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت
تاکنون اروپا به این گزارش واکنش رسمی نشان نداده است. اما روسیه رفتار آمریکا را سود جویانه خوانده است. میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین اعلام کرد: "آمریکا نمی‌تواند به مکانیسم ماشه در برجام علیه ایران متوسل شود. "
مکانیسم ماشه، بخش نهایی از ساز وکار حل اختلاف ذیل برجام است که میتواند قطعنامه‌های پیشین سازمان ملل متحد را که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ تعلیق شده بودند، باز گرداند.
تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) حدود چهار ماه پیش با نادیده گرفتن تعلل خود در اجرای کامل تعهداتشان در برجام، تلاش کردند تا با سوء استفاده از کارت سوخته ساز وکار حل اختلاف، ایران را به اجرای کامل تعهداتش وادار کنند.
دکتر علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین الملل در این باره به فرارو گفت: "دو نکته وجود دارد. بر اساس مندرجات انتهایی برجام که همان قطعنامه ۲۲۳۱ است از ایران خواسته شده از موشک‌هایی استفاده نکند که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای دارد. مسئله دوم این است که ایران دو دوره ۵ سال محرومیت تسلیحاتی دارد. ۵ سال اول از خرید اسلحه محروم است؛ که این دوره از سال ۲۰۱۵ شروع شد و آبان ماه امسال پایان می‌یابد. پس از آن تحریم خرید اسلحه ایران لغو می‌شود و ایران میتواند تسلیحات خریداری کند، اما فروش اسلحه به ۵ سال دیگر برای ایران ممنوع است، یعنی تا سال ۲۰۲۵. "
او افزود: «مقامات آمریکا از ترامپ تا پمپئو همیشه تاکید داشتند که باید محدودیت زمانی از برجام برداشته شود. در برجام محدودیت‌ها حداکثر تا سال ۲۰۳۰ است. مقامات آمریکایی می‌گویند مخالف این زمانبندی‌ها هستند و باید این زمانبند‌های برداشته شوند. آمریکایی‌ها به دنبال آن هستند که توانایی هسته‌ای و ایران را برای همیشه از کار بیاندازند. مشکل اصلی دولت ترامپ با برجام قید زمانی آن است. آن‌ها می‌گویند بعد از سال ۲۰۲۵ ایران میتواند به سمت غنی‌سازی بالاتر از ۲۰ درصد حرکت کند، با این اتفاق ایران به راحتی میتواند به سمت تولید بمب برود.»
این استاد دانشگاه معتقد است "همه سناریو‌ها در این ماجرا تبعات زیادی از مسائل اقتصادی گرفته تا سیاست خارجی داشته است، بنابراین باید یک نگاه عمومی به ماجرا داشت. رفتار تازه آمریکا نشان می‌دهد از تحریم‌ها نتیجه لازم را نگرفته است، اما همین تحریم‌ها مردم ایران را تحت فشار شدید اقتصادی قرارداده است. حال باید دید موضع ایران درباره تحرکات تازه آمریکا چیست؟ "
علی بیگدلی درباره تلاش آمریکا برای ممانعیت از رفع تحریم خرید سلاح توسط ایران، گفت: "در قالب برجام باید در شورای امنیت سازمان ملل بررسی شود و هر ۵ عضو شورا قطعنامه جدید صادر کنند و تاکید کنند که ایران حق خرید سلاح را ندارد. پس آمریکا به تنهایی نمی‌تواند چنین تصمیمی بگیرد به ویژه اینکه یک بار دیگر هم از تحریم‌های ثانویه علیه ایران استفاده کرده و به کشور‌های دیگر هم تحریم‌ها را دیکته کرده است. "
او افزود: «اگر آمریکا نتواند قطعنامه‌ای در شورای امنیت تصویب کند باید به سراغ دیگر کشور‌ها برود و همچون تحریم‌های یکجانبه آن‌ها را وادار به تحریم ایران کند. البته در اینکه بتواند این کار را انجام دهد جای تردید وجود دارد. چرا که روسیه پیشتر با این موضوع مخالفت کرده بود. روسیه میتواند تسلیحات سنگین از جمله اس ۴۰۰ به ایران بفروشد و در نتیجه برای کسب درآمد خود ممکن است مقابل آمریکا مقاومت کند، با این حال تاکنون به صورت رسمی اعلام نکرده که قطعنامه احتمالی شورای امنیت را در این باره وتو می‌کند.»
بیگدلی درباره احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه گفت: «این موضوع پای اروپا، روسیه و چین را به میان می‌آورد. باید چهار عضو شورای امنیت یعنی بریتانیا، فرانسه، چین و روسیه که این کار را برای آمریکا سخت می‌کند. رفتار‌های اروپا نشان داده که اگر پرونده به شورای امنیت برود رای مثبت می‌دهند و درباره چین و روسیه شک و شبهه زیادی وجود دارد ممکن اختلافات اخیر میان آمریکا و این دو کشور، باعث مخالفت آن‌ها شود.»