از تهدید نفتی ایران تا رویارویی نظامی در خلیج فارس؛ در منطقه چه خبر است؟

رویداد۲۴ چهل سال است که دشمنی آشکار دو کشور ایران و آمریکا در یک کلاف سردرگم گیر کرده است. پس از سقوط سفارت آمریکا در تهران از سوی دانشجویان خط امام، ایالات متحده شمشیر خود را که تا قبل از آن در غلاف مخفی نگه داشته بود رو کرد و تا امروز خیال ندارد آن را در غلاف خود قرار دهد. شدت گرفتن تنش میان واشنگتن و تهران که امروز به بی سابقه‌ترین حد خود رسیده است از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ و خروج او از برجام و تحریم‌های ثانویه با عنوان فشار حداکثری علیه ایران آغاز شد. پس از برجام، آزمایش‌های موشکی ایران سبب شد که غرب با عنوان نقض روح برجام ایران را متهم به نقض توافق اتمی کند و از آن پس به دلیل قید نشدن مساله موشکی ایران در توافق نامه اتمی بهانه‌ای شد دست جمهوریخواهان که به تبع آن تروئیکای اروپا نیز اعلام کرد اگر مذاکره مجددی با ایران صورت بگیرد باید مساله موشکی یکی از ارکان مهم مذاکره باشد که از سوی ظریف وزیر خارجه کشورمان قویا رد شد و اعلام کرد که بازدارندگی ایران قابل مذاکره نیست. پس از آنکه ایران هرگونه مذاکره اتمی مجدد با دولت ترامپ را رد کرد، وزارت خزانه داری این کشور تحریم نفت را در آبان ماه ۲۰۱۸ آغاز کرد و دولت ایران به ریاست حسن روحانی تهدید کرد که اگر ایران نفت را نفروشد به هیچ کشوری اجازه فروش نفت را نخواهد داد. شاید وضعیت فعلی نفت بی تاثیر از تهدید‌های ایران نبوده است! در پی آن رهبر معظم انقلاب نیز خطاب به غرب هشدار داد که روزی می‌رسد که ایران، آمریکا را تحریم خواهد کرد.

از سوی دیگر دونالد ترامپ در کارزار انتخاباتی خود درسال ۲۰۱۶ اوباما را متهم کرد که با تدبیر‌های غلط خود آمریکا را درخلیج فارس تحقیر کرده است. اشاره او به بازداشت نظامیان امریکایی درخلیج فارس بود و ترامپ وعده داد که اگر رئیس جمهور شود، هیچ آمریکایی این صحنه‌ها را نخواهد دید! که اتفاقا در دوره ترامپ بیش از همیشه این اتفاق افتاد. تنش‌ها و درگیری‌ها در دریای عمان و خلیج فارس در سال ۲۰۱۹ در زمان آمد و رفت میانجیگران به تهران، نمونه بارز آن بود و دیگر حمله به آرامکو که امریکا هیچگونه دفاعی از تاسیسات نفتی عربستان نکرد و دیگر حمله سپاه به پایگاه نظامی عین الاسد که بازهم به پاسخی به این حملات نداد. مثال روشن آن برای رئیس جمهور چرتکه انداز ساقط کردن پهپاد آمریکایی بود که گفته می‌شود ۴ عدد از آن پهپاد در تاسیسات نظامی آمریکا وجود دارد و گران‌ترین پهپاد جاسوسی جهان به شمار می‌آید. با همه این احوال و شکست‌های مکرر نظامی آمریکا در عراق، خلیج فارس و خروج از سوریه، عراق و افغانستان، دونالد ترامپ روز چهارشنبه همزمان با پرتاب ماهواره نظامی ایران به فضا که با موفقیت انجام شد، ایران را تهدید به حمله دریایی و دستور آتش صادر کرد.

تهدید مستقیم نظامی آمریکا از سوی رئیس کاخ سفید بی سابقه‌ترین نمونه در تاریخ چهل ساله روابط دو کشور است و این مساله همچنان در رسانه‌های خبری پر نفوذ منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای سوژه اصلی تحلیل‌ها قرار گرفته است. قسمت اول این گزارش روز گذشته با عنوان ایران و آمریکا چگونه از هم انتقام خواهند گرفت؟ / احتمال درگیری هست؟ منتشر و به محور برخی رسانه‌های خبری پرداخته شد امروز نیز بخشی دیگر از تحلیل رسانه‌های خبری جهان را در ادامه می‌خوانیم:


تنش زایی ایران و آمریکا در خلیج فارس

وائل عصام، در روزنامه القدس العربی چاپ انگلیس نوشت: آمریکایی‌ها تجربه‌هایی را درخصوص رویارویی‌های دریایی با ایران در خلیج فارس دارند. به عنوان مثال یک سال پیش از پایان جنگ ایران-عراق جنگ نفتکش‌ها میان دو طرف شروع شد که نخستین درگیری میانشان به حساب می‌آید. روشن است واشنگتن درس‌هایی که از آن رویارویی گرفته را فراخواهد خواند که می‌توان آن‌ها را در آرشیو منتشر شده سازمان اطلاعات آمریکا مشاهده کرد.

این گزارش‌های اطلاعاتی و پژوهشی به دشواری‌های آمریکا اشاره داشته ونشان می‌دهد که افق مشخص و پایانی برای واکنش‌های ایران وجود ندارد. به این ترتیب که در یکی از این گزارش‌ها آمده است "ایرانی‌ها حداکثر تلاش خود را به کار خواهند گرفت که تا به آمریکا نه فقط در خلیج فارس بلکه در سراسر جهان ضرر برسانند. آتش جهنمی را برای خود شعله ور می‌کنیم که نمی‌توانیم آن را کنترل کنیم و تمام خلیج فارس شعله ور خواهد شد".

همچنین آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا یادآوی می‌کند در سال ۱۹۸۷ ایران طرح‌های اضطراری و طرح‌هایی را به کارگرفت که در آن سپاه از مین گذاری برای مقابله با کشتی‌های آمریکایی استفاده کرد.

با وجود این که آمریکایی‌ها در نهایت توانستند توانمندی‌های دریایی ایران را تضعیف کنند و رفتارش را مهار کنند، اما ترس از ناتوانی از کنترل پاسخ ایران و پایان دادن به درگیری و ضرر رسیدن به منافع آمریکا در خلیج فارس در بیشتر نتیجه گیری‌های مراکز اطلاعاتی و پژوهشی آمریکا سیطره دارد.

همچنین بروس ریدل، مدیر مرکز بروکینگز باور دارد جنگ دیگری با ایران برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای این کشور مشوقی است که ایران را به سوی دستیابی به زرادخانه هسته‌ای سوق می‌دهد.

عملیات آمریکا در خلیج فارس در دهه هشتاد در زمانی که ایران در ضعیف‌ترین وضعیت خود به علت جنگ با عراق قرار داشت، با پیچیدگی‌هایی روبرو بود؛ بنابراین وضعیت کنونی مناسب ایران در خلیج فارس و شرق جهان عرب و نیز توسعه توانمندی‌های نظامی این کشور باعث می‌شود تکرار رویارویی دو کشور آسان نباشد و احتمالا به هرج و مرج در کشور‌های خلیج فارس بینجامد که به علت سقوط قیمت نفت تحمل جنگ جدیدی را نخواهند داشت.

این در حالی است که ایران که به علت تحریم‌ها بهره‌ای از نفت خود نمی‌برد، چیزی برای از دست دادن ندارد و این خود خطرناک‌ترین مسئله است.

قبل از ویروس؛ امریکا و ایران در آستانه آغاز جنگ در دریا

النار باینظراف، در روزنامه ایزوستیا روسیه نوشت: تشنجات در روابط امریکا و ایران، دو دشمن ژئو سیاسی قدیمی، وارد سطح جدیدی شده است. دونالد ترامپ تهدید کرده که هر کشتی نیروی دریایی ایران که برای دریاداران نظامی امریکایی در خلیج فارس تهدید آمیز باشد، منهدم خواهد شد. ظاهرا، حتی، اپیدمی ویروس کرونا نیز نمی‌تواند، این دشمنان جانی را متوقف کند. می‌بایست خاطر نشان کرد که طی چند روز و چند هفته اخیر، درمنطقه خلیج فارس و درسطح جهانی، رویداد‌هایی رخ داده که به متشنج‌تر شدن اوضاع منجر شده است.

علت ایراد چنین سخنان تندی از سوی ترامپ، رویداد ۱۵ آوریل در خلیج فارس و در نزدیکی سواحل کویت می‌باشد. در آن روز، ۱۱ قایق نیروی دریایی ایران مانور خطرناکی در کنار کشتی‌های نظامی امریکا دادند. از سوی هیچ یک از طرفین شلیکی انجام نشد و کسی نیز آسیب ندید. چندی بعد، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعلام کرد که کشتی‌های نظامی امریکا دست به مفسده جویی زده و مانع از برگزاری رزمایش نظامی ایران شده اند.

مقامات تهران و از جمله، محمد جواد ظریف و کاظم جلالی، سفیر ایران در مسکو، به این سخنان ترامپ واکنش تندی نشان داند.

در حال حاضر، واشنگتن بهانه دیگری نیز برای نگرانی دارد. در روز ۲۲ ماه آوریل، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خبر داد که ایران نخستین ماهواره نظامی خود را با موفقیت پرتاب کرده است. به گفته نظامیان سپاه، با کمک موشک قاصد، ماهواره نور در مدار قرار گرفته و به ارتفاع ۴۲۵ کیلومتری پرتاب شده است. جان هایتن، رئیس ستاد فرماندهی استراتژیک امریکا، اعلام کرد که میان پرتاب این ماهواره و رویداد خلیج فارس ارتباط مستقیمی وجود دارد. به گفته او، پرتاب این ماهواره نظامی، نمونه بارز دیگری از رفتار خصومت آمیز ایران است. مقامات امریکایی معتقدند که این پرتاب ماهواره ای، مرحله دیگری از توسعه برنامه موشک‌های بالستیک قاره پیمای ایران است که می‌تواند، برای امریکا تهدید آمیز باشد.

در ایران، با عقاید امریکایی‌ها موافق نیستند. به گفته کاظم جلالی، «فعالیت‌های موشکی ایران به هیچ وجه، مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ نیست. توانایی موشکی ایران در ابعاد نظامی صرفا، از ماهیت تدافعی برخوردار است. هدف از پرتاب ماهواره نور، مونیتورینگ و تعیین مشخصات تهاجمات علیه ایران و دفاع از کشور می‌باشد. در روز ۲۲ ماه آوریل، مایک پومپئو اعلام کرده که ایران قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد را نقض کرده است.

عدلان مارگویف، تحلیلگر انستیتوی مطالعات بین الملل، معتقد است: «امریکا ضمن متهم کردن ایران، تلاش می‌کند، از این موفقیت ایران برای اعمال تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران از سوی شورای امنیت استفاده کند. در حال حاضر، سیاست امریکا طوری پیش می‌رود که تحریم‌ها علیه ایران لغو نشوند. امریکا معتقد است که قطعا، کشور ثالثی مانند کره شمالی به ایران در ساخت موشک کمک می‌کند».

سرگی سوداکوف، امریکا شناس و عضو آکادمی علوم نظامی، معتقد است: «احتمال دارد، امریکا وارد رویارویی نظامی با ایران شود. امریکا می‌داند که در شرایط حاضر، کمتر کشوری حاضر به حمایت از ایران خواهد بود. امریکا معتقد است که از آب گل آلود می‌تواند، ماهی بگیرد. رویارویی با ایران می‌تواند، سود‌های خوبی را به همراه داشته باشد. اکنون، ترامپ در حال بررسی شرایط است و منتظر واکنش سیاستمداران ایرانی است تا بتواند، نتیجه گیری کند: آغاز جنگ و یا توقف موقتی مناقشه. ترامپ برای پیشبرد تبلیغات انتخاباتی اش، به اوضاع متشنج با ایران نیاز دارد».

آندری کورتینوف، کارشناس کلوب والدای، معتقد است: «در دولت امریکا فکر می‌کنند که ایران در مقایسه با یک یا دو سال پیش ضعیف‌تر شده است. در نتیجه، واشنگتن امیدوار است تا از طریق تحریم‌های اقتصادی و فشار‌های سیاسی و نظامی، بتواند، حکومت ایران را سرنگون کند. ترامپ به این نوع توسعه رویداد برای پیشبرد تبلیغات پیش از انتخاباتی اش نیاز دارد. درصورتی که او موفق به سرنگونی رژیم ایران شود، این موفقیت بزرگی برای او خواهد بود. زیرا، تاکنون، او در جبهه سیاست خارجی، به کمترین موفقیتی دست نیافته است».

رجب صفراف، مدیر مرکز مطالعات ایران معاصر، معتقد است: «هدف ترامپ از ایراد چنین سخنانی، تمایلش برای آغاز تشنجات در تنگه هرمز است. حتی، اگر امریکا دست به اقدام جدی نزند، همین تشنجات باعث افزایش موقتی نرخ نفت می‌شود. این احتمال نیز وجود دارد که ترامپ تلاش می‌کند، توجه جامعه امریکا را از ویروس کرونا دور کند و نشان دهد که در عرصه سیاست خارجی، همه چیز با موفقیت پیش می‌رود. ترامپ به رغم ایراد گزافه گویی‌های تند، به دنبال آغاز جنگ واقعی با ایران نیست. امریکا فقط می‌خواهد، قدرتش را به نمایش بگذارد».

---

بیشتر بخوانید: ارزیابی مطبوعات عربی درباره تنش اخیر میان ایران و امریکا در خلیج فارس

---

چرا ایران در این زمان برای آمریکا ایجاد مزاحمت کرد؟ آیا آمریکا می‌تواند پاسخ دهد؟

د. محجوب احمد قاهری، در روزنامه رای الیوم چاپ انگلیس نوشت: ایران برای آمریکا مزاحمت [قایق‌های ایران در خلیج فارس منظور است]ایجاد کرد تا به این کشور یادآوری کند توازن قدرت تغییر کرده و ایران قدرتمند شده است چرا که ماهواره نظامی به فضا ارسال می‌کند و آمریکا که به خاطر شکست در برابر بیماری همه گیر کرونا و فروپاشی قیمت‌های نفت، ضعیف‌تر شده است باید به توافق هسته‌ای قدیم بازگردد و تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور را لغو کند.

برخی تحلیلگران این ایده را ترویج می‌دهند که این ایجاد مزاحمت اخیر ایران علیه کشتی‌های آمریکایی تنها نقشه‌ای توافق شده میان دو طرف است و هدف از آن افزایش قیمت نفت است.

اما این فرضیه درست نیست، زیرا در درجه نخست علت فروپاشی قیمت‌های نفت افزایش تولید عربستان است و تنها با کاهش تولید از سوی این کشور این مسئله حل می‌شود و دوم این که ایجاد مزاحمت ایران برای آمریکا نتایج موقتی دارد و علت افزایش قیمت‌ها نخواهد بود، زیرا مشکل تولید فراوان است و نه شرایط انتقال آن.

ایران در زمان مهمی برای آمریکا ایجاد مزاحمت کرد یعنی زمان پرتاب ماهواره خود تا به آمریکا بگوید از پیش قدرتمندتر شده است در حالی که آمریکا با بحران‌های داخلی روبرو است که این کشور را در سطح خارجی تضعیف کرده است.

ایران در تمامی سطوح با وجود محاصره در حال پیشرفت است و در تلاش است تا با دعوت از آمریکا برای بازگشت به توافق هسته‌ای و با شروط ایران یا رفتن به سمت منافع راهبردی اش بدون هرگونه توافقی زمام امور را به دست بگیرد.

پیشرفت‌های ایران در فضا شاهد افزایش تنش هاست

روزنامه چاینا دیلی چاپ چین نیز در اینباره نوشت: تنش‌ها میان واشنگتن و تهران روز چهارشنبه و به دنبال پرتاب نخستین ماهواره نظامی سپاه به فضا و تهدید ترامپ به نابود کردن قایق‌های توپدار ایرانی درصورت مزاحمت برای کشتی‌های امریکایی، دور تازه‌ای به خود گرفت. -امریکا می‌گوید پرتاب این ماهواره می‌تواند توسعه موشکی بالستیک ایران را تسریع کند. -فرمانده سپاه ایران روز سه شنبه اعلام کرد اگر امنیت این کشور در خلیج فارس تهدید شود، ایران ناو‌های امریکایی را نابود خواهد کرد.

تنش‌ها میان ایران و امریکا پس از خروج دولت ترامپ از برجام بالا گرفت و با قتل (شهادت سردار) سلیمانی در ماه ژانویه شدت یافت. ایران حضور نظامی گسترده امریکا در خاورمیانه را تهدیدی برای امنیت خود می‌داند.
الین لوریا، نماینده مجلس و کهنه کار نیروی دریایی امریکا معتقد است توئیت اخیر ترامپ می‌تواند به جنگ منجر شود و امنیت ملی امریکا را با تهدید مواجه سازد.

پمپئو گفته است سازمان ملل باید بررسی کند که آیا پرتاب فضایی اخیر ایران مطابق با قطعنامه‌های شورای امنیت بوده است یا خیر و ایران باید برای این اقدام خود پاسخگو باشد.

امریکا ایران را تهدید می‌کند، بازار نفت امتیاز به دست می‌آورد

فیلیپ الکوی، در روزنامه روولوسیون پرمنانت چاپ فرانسه نوشت: در حالی که قیمت نفت سقوط کرده بود، تهدید امریکا علیه ایران باعث افزایش دوباره قیمت نفت شد. این بحران امپریالیسم را وادار کرد سیاست تهاجمی‌تر اتخاذ کند.

تنش‌های جدید در خاورمیانه تنها دلیل برای ازسرگیری اعتماد در بازار نیست، بلکه چشم انداز کاهش بیشتر تولید نقش مهمی را در آن داشته است. دشمنی امریکا علیه ایران منافع راهبردی در منطقه را مشخص می‌کند و ایرانی‌ها مانع نسبی برای برنامه‌های امریکا در خاورمیانه اند.

پرتاب موفقیت آمیز ماهواره نظامی ایران برای نخستین بار، یک پیشرفت فنی برای ایران است. ارتش امریکا می‌ترسد که ایران از آن برای بهبود توانایی‌های نظامی برای مثال در ساخت موشک‌های دور برد یا در چارچوب برنامه هسته‌ای استفاده کند.

بحران بهداشتی کووید-۱۹ به همراه بحران بسیار شدید اقتصادی، تنش‌های بین المللی را افزایش داده است. این امر بیانگر سیاست تهاجمی‌تر و تمایل بیشتر برای مداخله گرایی است. در این شرایط رویارویی با ایران ملموس‌تر می‌شود.

موضوع چیست؟ نفت؟ ماهواره نظامی؟ خلیج فارس؟ کوبید ۱۹؟

تحلیل‌هایی که از نظر گذاراندید از سوی اداره کل رسانه‌های خارجی منتشر شده، بخشی از نگاه تحلیلگران جهان به وضعیت منطقه خاورمیانه است. تحلیل‌هایی که هرکدام از نگاه دغدغه‌مند خود بررسی شده است. بالاخره موضوع تنش چیست؟ نفت؟ ماهواره نظامی یا موشک‌های ایران یا ویروس نامرئی؟ این وضعیت، بسیار پیچیده به نظر می‌رسد، اما یک مساله را به خوبی نشان می‌دهد اینکه ایران طی دوسال بدون فروش نفت توانسته است خود را زیر بار فشار حداکثری حداقل در اداره امور مملکتی سرپا نگه دارد و حداقل بهتر از کشور‌های غربی کرونا را مدیریت کند. موضوعی که غرب را به شدت عصبانی کرده از طرفی دیگر با توجه به خلاصه این گزارش که بالاتر از نظر گذراندید، مساله نفت برای ایران مطرح نیست از این جهت که یا ایران تهدید خود را عملی کرده و یا اینکه وقتی فروشی ندارد لزومی هم بر نگرانی ندارد. می‌ماند ماهواره نظامی و موشک‌های بالستیک ایران که دغدغه اصلی غرب است، به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی خط بطلان بر جنگ کشید، زیرا ایران، ایران زمان صدام حسین نیست اکنون کشوری است که حساب شده باید با آن وارد جنگ شد و این پیام را قایق‌های سپاه به پنتاگون رساندند. دست اخر شاید این قاصد پر سر و صدا تکلیف انتخابات آمریکا را هم یکسره کند!