رویداد۲۴ بازداشت محمد موسوی مجد موضوع جاسوسی کشورهای بیگانه در ایران را بار دیگر به صدر افکار عمومی کشاند. گفته شده محمد موسوی مجد به دو شبکه سیا و موساد متصل بود و محل استقرار و ترددهای سردار شهید سلیمانی و برخی از مقامات نظامی کشور را در اختیار سرویس‌های بیگانه قرار داده بود.
هرچند سخنان غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضاییه یک روز بعد تکذیب شد و گفته شد لو دادن اطلاعات شهید سلیمانی ارتباطی به موسوی مجد نداشته، اما هم حکم اعدام برای او صادر شد، هم حساسیت بیشتری روی پرونده‌های جاسوسی به وجود آمد.
در بسیاری از کشورهای دنیا، پرونده‌های جاسوسی و ضد جاسوسی با حساسیت بالایی پیگیری می‌شوند. در ایران هم وضعیت همین است و بسیاری از پرونده‌های جاسوسی در ایران، سرانجام مشخصی ندارند و اخبار متناقض فراوانی از آنها منتشر میشود.
مثلا سال ۹۱ روابط عمومی سپاه پاسداران ناحیه سبزوار در بیانیه‌ای از دستگیری یک «جاسوس» مرتبط با سرویس‌های اطلاعاتی یکی از کشورهای عربی خبر داد. روابط عمومی سپاه ناحیه سبزوار، اعلام کرد یک نفر با هویت معلوم که مرتبط با سرویس‌های اطلاعاتی یکی از کشورهای عربی بود، توسط عوامل اطلاعات سپاه سبزوار دستگیر شد. «فرد بازداشت شده در جریان بازجویی‌ها به ارتباط با دو تبعه یکی از کشورهای عربی و انتقال اطلاعات مهم به این افراد همچنین بیش از ۱۰۰ مورد کلاهبرداری با استفاده از جعل عنوان مامور اطلاعات سپاه و... اعتراف کرده است.»
بعد از آن سید محمود علوی در گفتگو با صدا و سیما گفت: «ما افراد زیادی را که امکان جاسوسی دارند زیر ذره‌بین و ضربه برده‌ایم. البته ضرورتی به اعلام ندارد.»
بیشتر بخوانید:
منبع آگاهی که جاسوس سیا و موساد از آب درآمد/ محمود موسوی مجد سردار سلیمانی را لو داد؟
در تیر ۹۸ مدیرکل ضد جاسوسی وزارت اطلاعات از شناسایی و دستگیری ۱۷ جاسوس تربیت یافته سازمان اطلاعاتی آمریکا (سیا) در کشور خبر داد که بعید است با پرونده بازداشت محمد موسوی مجد ارتباط مستقیم داشته باشد.
او همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا تاکنون پیشنهادی از سوی ایالات متحده آمریکا در خصوص تبادل این جاسوس‌ها انجام شده است، خاطرنشان کرد: افراد دستگیر شده همه از اتباع ایرانی هستند و به هیچ وجه بحث تبادل برای آنها مطرح نیست.
مدیرکل ضد جاسوسی وزارت اطلاعات در پاسخ به این پرسش که آیا در میان ۱۷ جاسوس دستگیر شده از مقامات و مسئولان بلندپایه کشور نیز حضور دارند، تاکید کرد: این افراد از متخصصان و کارشناسان کشور هستند و از مقامات محسوب نمی‌شوند.
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که این شبکه جاسوسی ارتباطی با شبکه جاسوسی دستگیر شده در سال ۹۲ دارد، گفت: بررسی این پرونده مربوط به سال ۹۷ بوده و کاملا با پرونده سال ۹۲ بی‌ارتباط است.
در همان زمان برخی رسانه‌های ضد انقلاب نوشتند افراد بازداشت شده از رده‌های بالای سپاه بودند. حتی علی مطهری نیز در گفتگو با لوموند گفت «دستگیری‌هایی» در سپاه پاسداران انجام شده است.
سردار رمضان شریف سخنگو و مسئول روابط عمومی کل سپاه به این موضوع واکنش نشان داد و گفت: «پس از تغییرات و تحولات اخیر در سطح فرماندهی سپاه و برخی دیگر از فرماندهان، به شایعه پراکنی پیرامون سرداران و مسئولین و بعضاً خانواده آنان در سپاه می‌پردازند و در همین راستا به طرح اکاذیب مشمئزکننده‌ای مانند فرار از کشور یا دستگیری چند تن از سرداران سپاه از جمله سرداران نصیری، ربیعی، تولایی و ... مبادرت ورزیدند. این در حالی است که این عزیزان از نیروهای مخلص و فعال سپاه بوده و در جایگاهی جدید در سپاه فعال و با جدیت به ایفای ماموریت‌ها و مسئولیت‌های محوله، اشتغال به خدمت دارند و حتی اخباری از حضور آنان در محافل منتشر شده است.»
به گزارش رویداد۲۴ این بازداشت‌ها احتمالا مربوط به پرونده محمود سیف باشد که آن پرونده هم ابهامات زیادی دارد و ابعاد آن هم روشن نشده است، اما در نامه آیت الله آملی لاریجانی به آیت الله یزدی، اصل بازداشت‌ها افشا شده بود. نکته جالب این که گروهی نیز فرزند آیت الله آملی را به جاسوسی متهم کرده بودند به نحویکه در تودیع و معارفه رییس جدید قوه قضاییه آیت الله آملی لاریجانی نسبت به این اتهامات واکنش تندی نشان دادند.
جاسوس آمد نیوز!
چند روز پس از اعلام بازداشت جنجالی روح‌الله زم از طرف سپاه پاسداران، صداوسیما بخش‌هایی از صحبت‌های او را پخش کرد که در آن روح الله زم، محمدحسین رستمی را یکی از منابع اطلاعاتی خود در ایران معرفی کرد. سایت عماریون یکی از سایت‌های تندروی اصولگرا بود که به خصوص علیه میرحسین موسوی و اصلاح طلبان فعالیت می‌کرد. عبارت عمار نیز اشاره به اصحاب مورد اعتماد بزرگان صدر اسلام بود که بیشترین وفاداری را داشتند!
معرفی اسامی و اعدام
برخی از زندانیان سیاسی پس از آزادی از اوین گزارش‌هایی در مورد حضور تعدادی از مهرههای امنیتی در بند‌های مختلف زندان اوین خبر داده‌اند که جرم بعضی از آنها جاسوسی است. تایید صحت ادعای این افراد برای رویداد۲۴ ممکن نیست، اما گفته شده جمعی از این افراد بعدا محاکمه و حتی اعدام شده‌اند.
بعضی جاسوسان نیز البته پس از اطلاع رسانی اعدام شده‌اند. مثل پرونده شهرام امیری که یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های امنیتی جاسوسی برای ایران بوده است. شهرام امیری متولد ۱۳۵۷ پژوهشگر و متخصص رادیو ایزوتوپ‌های پزشکی در دانشگاه صنعتی مالک اشتر بوده است.
او در سفر حج عمره به عربستان در خرداد ۱۳۸۸ ناپدید میشود و حدود ۱۳ ماه بعد، پس از آنکه چندین ویدئو با سخنان متناقض از او انتشار می‌یابد، در ۲۲ تیر ۱۳۸۹ به دفتر حافظ منافع ایران در آمریکا مراجعت کرده و دو روز بعد به ایران بازمی‌گردد و مورد استقبال رسمی مقامات وزارت خارجه ایران در دوره احمدی نژاد قرار می‌گیرد. اما این پایان ماجرا نیست و امیری پس از ورود به ایران دستگیر میشود. بنا بر ادعای خانواده امیری پس از آنکه وی ۲۰ ماه را در بازداشت گذرانده محاکمه و به ۱۰ سال زندان و پنج سال تبعید به شهرستان خاش محکوم میشود. سرانجام شهرام امیری در تاریخ ۱۳ مرداد سال ۱۳۹۵ در مکان نامعلومی اعدام میشود.
علی اشتری متولد ۱۳۴۲ فرد دیگری است که در سال ۱۳۸۷ به اتهام جاسوسی برای دولت اسرائیل محاکمه میشود. او در بهمن ۸۵ وارد ایران شده و بعد از سه روز اقامت در کشور هنگامی که برای تمهید خروج از ایران به یکی از آژانس‌هاس مسافرت مراجعه می‌کند، دستگیر میشود. برای بررسی اتهام اشتری چندین جلسه دادگاه برگزار میشود که آخرین جلسه دادگاه وی به اتهام اقدام علیه امنیت کشور از طریق جاسوس به نفع بیگانگان، سرویس اطلاعات موساد وابسته به رژیم صهیونیستی متهم میشود که او در این ارتباط حدود ۵۰ هزار دلار دریافت کرده است.
سرانجام علی اشتری که به اتهام جاسوسی برای سرویس اطلاعاتی موساد دستگیر شده بود، در ۱۰ تیر ۱۳۸۷ با حکم شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران، به اعدام محکوم و حکم اعدامش در سحرگاه روز ۲۷ آبان ۱۳۸۷ اجرا شد.
سیدجمال (سیاوش) حاجی‌زواره (جلال حاجی‌زوار) متولد ۱۳۵۱ کارمند قراردادی سازمان هوافضای وزارت دفاع در ۱۴ شهریور ۱۳۹۶ به همراه همسر سابقش لیلا تاجیک به اتهام جاسوسی برای سازمان سیا و دولت آمریکا بازداشت میشود.
پرونده وی پس از تکمیل تحقیقات در دادسرای نظامی با صدور کیفرخواست به دادگاه ارسال میشود و دادگاه نظامی یک تهران پس از برگزاری جلسات متعدد، بر اساس اسناد، مدارک و شواهد و همچنین اعترافات متهم، وی را مجرم شناخته و به مجازات اعدام محکوم می‌کند. پس از آن حکم اعدام صادره به تایید دیوان عالی کشور می‌رسد و پس از تشریفات قانونی، این حکم در تیر ۱۳۹۸ در زندان رجایی‌شهر اجرا میشود.
جاسوسی از افغانستان
آذرماه سال ۹۰ وزارت اطلاعات اعلام کرد که یک جاسوس بسیار کلیدی سیا را که به تازگی از افغانستان وارد خاک کشورمان شده و قصد نفوذ به این وزارتخانه را داشته، بازداشت کرده است.
وزارت اطلاعات در بیانیه خود تاکید کرد که جاسوس بازداشت شده از تحلیلگران سازمان سیاست و مدتی هم در واحد اطلاعات ارتش آمریکا و همچنین در پادگان‌های نظامی آمریکا در عراق و افغانستان خدمت کرده است.
وزارت اطلاعات در بیانیه خود افزود که دستگاه اطلاعاتی ایران از زمان ورود این فرد به پایگاه نظامی آمریکا در بگرام افغانستان، در تور اطلاعاتی و تحت اشراف وزارت اطلاعات بوده است.
۲۷ آذرماه این جاسوس در اعتراف تلویزیونی خود گفت که پس از اینکه در سال ۲۰۰۱ از دبیرستان فارغ‌التحصیل شده، تصمیم گرفته به نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا ملحق شود. پس از دیدن آموزش‌های اولیه، او را برای فراگیری فنون جاسوسی به دانشگاه فرستادند. او اعتراف کرد که در یک عملیات پیچیده قصد نفوذ به دستگاه اطلاعاتی ایران و فریب آنها و جمع‌آوری اطلاعات را داشته است.
جاسوس یا منتقد؟
در این سال ها، بسیاری از چهره‌های منتقد که به خارج از کشور رفت و آمد داشتند نیز متهم به جاسوسی شده‌اند. اتهام از این لحاظ که برخی نهاد‌های اطلاعاتی، عموما اطلاعات سپاه روی جاسوس بودن فرد مورد نظر اصرار داشتند و برخی نهاد‌ها خصوصا وزارت اطلاعات معتقد بودند این افراد جاسوس نیستند.
مهمترین این چهره‌ها در حال حاضر، متهمان به جاسوسی در پرونده موسوم به محیط زیستی‌ها هستند. کاوس سید امامی استاد شناخته شده این گروه در زندان خودکشی کرد تا ابهامات این پرونده بیشتر شود هرچند وزارت اطلاعات و بسیاری از چهره‌های دانشگاهی اعتقاد داشتند این متهمان جاسوس نیستند؛ هاله اسفندیاری، رامین جهانبگلو و عباس امیرانتظام هم همین وضعیت را داشتند. افرادی که معتقدند اینها بی گناه بودند می‌گویند این افراد اساسا به اطلاعات محرمانه خاصی دسترسی نداشتند که جاسوسی کنند و جاسوس‌های واقعی را باید در مراکز حساس نظام جستجو کرد. این افراد به اعدام محکوم نشدند و مقام‌های امنیتی برای توجیه بازداشت آنها حتی فیلم و سریال هم ساختند. سریال‌های گاندو درباره جیسیون رضائیان و فیلم بادیگارد حاتمی کیا از جمله این آثار است.
علیرضا عسکری، جاسوسی با پرونده مبهم و پیچیده
علیرضا عسگری سرتیپ بازنشسته سپاه، معاون وزیر دفاع ایران در دولت محمد خاتمی و وبلاگ‌نویس بود که در اوایل ۲۰۰۷ در ترکیه ناپدید شد. گزارش‌هایی دربارهٔ ربوده شدن او توسط سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل منتشر شد. گمانه‌زنی‌هایی درباره ربودن وی تا همکاری با سرویس‌های جاسوسی غربی منتشر شد که صحت هیچ‌یک به‌درستی روشن نیست.
در تاریخ ۲۷ دسامبر ۲۰۱۰ میلادی، روزنامه‌های اسرائیلی هاآرتص و یدیعوت اخرونوت با درج خبری بر روی وب‌گاه‌های خود، به نقل از یکی از نزدیکان ایهود باراک مدعی شدند که علیرضا عسگری در سلول خود در زندان آیالون دست به خودکشی زده‌است. دولت ایران نیز اعلام کرد که وی در زندان اسراییل به قتل رسیده‌است.
پس از انتشار این اخبار حسین علایی از فرماندهان سابق سپاه پاسداران در یادداشتی در روزنامه ملت ما نوشت که «اگر عسگری در دوره خدمت بازداشت و «زودهنگام» بازنشسته نمی‌شد، شاید سرنوشت دیگری پیدا می‌کرد.»