رویداد۲۴ بهاره آروین در مورد مصوبه شورای شهر برای اعلان عمومی اطلاعات معاملات شهرداری تهران با بیان اینکه حوزه معاملات ملکی تا به امروز بیشترین مقاومت را در مقابل شفاف‌سازی نشان داده است، گفت: مصوبه انجام الکترونیکی و اعلان عمومی اطلاعات معاملات شهرداری تهران، انتشار انواع معاملات را موضوع خود قرار داده است اما با اینکه اطلاعات انواع قراردادهای هزینه‌ای، درآمدی و مشارکتی با پیگیری‌های کمیته شفافیت و شهر هوشمند روی وبسایت شفاف منتشر شده، متاسفانه هنوز معاملات ملکی شهرداری تهران که به شکل‌های مختلف اعم از خرید یا تملک، فروش، اجاره و تهاتر انجام می‌شود، روی این وبسایت منتشر نشده است.
وی تاکید کرد: اگر شما بخواهید اقدامات انجام‌شده در شهرداری تهران را شفاف‌سازی کنید، با بخشنامه ، خواهش و تمنا و حتی تهدید و ارعاب راه به جایی نخواهید برد؛ بلکه تنها راهتان هدف قرار دادن گلوگاه‌های مالی به صورت سیستماتیک است تا کاربران به ثبت اطلاعات مربوطه وادار شوند.
آروین با بیان اینکه ما از همان زمان که اجرای مصوبه یادشده را در دستورکار کمیته شفافیت و شهر هوشمند قرار دادیم، اقدامات متعددی درجهت انتشار اطلاعات معاملات ملکی انجام دادیم، گفت: به عنوان مثال کدهای هزینه‌ای و درآمدی تملک، مال‌الاجاره و فروش دارایی‌های غیرمنقول را در سامانه جامع مالی و سامانه جامع معاملات به گونه‌ای تنظیم کردیم که ثبت اطلاعات معاملات ذیل آنها اجباری باشد، بر این اساس زمانی که یکی از کارکنان مناطق قصد داشته باشد ذیل یک کد درآمدی عددی ثبت کند، باید به این سوال پاسخ دهد که این درآمد براساس کدام قرارداد ثبت می‌شود؟ یعنی مثلا اگر این درآمد مال‌الاجاره است، مربوط به کدام ملک و براساس کدام قرارداد اجاره است؟
آروین ادامه داد: بنابراین زمانی که کارمند شهرداری نیاز به کد قرارداد دارد، می‌بایست به سامانه معاملات مراجعه کند و آنجا از او کد ملک و مشخصات آن خواسته می‌شود. درواقع ما از طریق اجباری کردن تکمیل بعضی از فیلدها در سامانه معاملات توانستیم شهرداری را به ثبت اطلاعات معاملات ملکی ملزم کنیم؛ چراکه تا پیش از این یکی از دلایل مقاومت حوزه معاملات ملکی در برابر شفاف‌سازی این بود که اطلاعات این حوزه اساسا به صورت الکترونیک ثبت نمی‌شد.
رئیس کمیته شفافیت شورای شهر تهران با بیان اینکه متاسفانه هنوز هم بخشی از فرایند معاملات ملکی غیرالکترونیک است، خاطرنشان کرد: به عنوان مثال فرایند ارزیابی و قیمت‌گذاری املاک تمام الکترونیک نیست. در تمامی انواع معاملات ملکی، ارزشی که برای ملک تعیین می‌شود بسیار حائز اهمیت است و حتما باید به صورت الکترونیک ثبت شود.
آروین قیمت‌گذاری غیرالکترونیک املاک را یکی از دلایل مقاومت حوزه معاملات ملکی در برابر شفافیت‌بخشی برشمرد و بیان کرد: با این وجود، طی اقداماتی که ما در سامانه مالی انجام دادیم و سه سامانه مالی، معاملات و املاک را از طریق کدهای سیستمی به همدیگر متصل کردیم، شفافیت زیادی در این حوزه ایجاد شد.
وی اضافه کرد: این اقدامات حتی منجر به شناسایی بسیاری از املاک شهرداری تهران شد چراکه تا پیش از این در مورد بسیاری از املاک معاملات مالی صورت می‌گرفت و این در حالی بود که ستاد شهرداری حتی از وجود آنها بی‌اطلاع بود. شهرداری‌های مناطق بسیاری از این املاک را اجاره می‌دادند و این هیچ‌جا ثبت و ضبط نمی‌شد. با ثبت اطلاعات معاملات، مشخصات این املاک در اختیار شهرداری مرکز قرار گرفت.
آروین یادآوری کرد: البته در راستای انتشار اطلاعات معاملات ملکی با مشکل دیگری هم مواجه شدیم و برخی استدلال می‌کردند که انتشار این اطلاعات با حفظ حریم خصوصی خریدار، فروشنده و مستاجر منافات دارد. به هر حال تلاش کردیم این مشکل را هم به نحوی حل کنیم. بنابراین پس از سه سال تلاش و پیگیری، به زودی با انتشار اطلاعات معاملات ملکی اولین قدم درجهت شفاف‌سازی این حوزه برداشته می‌شود و نوری بر این تاریکخانه افکنده می‌شود.
به گفته او، اطلاعات معاملات ملکی از ابتدای سال ۱۳۹۸ بر روی نسخه تستی وبسایت شفاف بارگذاری شده و پس از رفع برخی از کاستی‌ها و مغایرت‌ها در نمایش اطلاعات و تایید آنها از سوی واحدهای مربوطه به زودی روی نسخه اصلی وبسایت شفاف منتشر خواهد شد.
وی در پاسخ به این سوال که علاوه بر عدم انجام و ثبت الکترونیک معاملات املاک، چه مشکلات و موانع دیگری بر سر راه شفافیت‌بخشی به این حوزه وجود دارد، گفت: مشکل دیگری که در این حوزه وجود دارد، نبود شفافیت در موردِ خود این املاک است؛ یعنی درواقع دارایی‌ها و املاک شهرداری تهران غیرشفاف هستند.
آروین در تشریح این مشکل اظهار کرد: در شهرداری تهران ۶۱ هزار سند وجود دارد. بخشی از این اسناد مربوط به املاکی است که شهرداری طی سالیان مختلف برای طرح‌های مختلف شهری تملک کرده است اما در مورد خیلی از آنها هنوز فرایند ثبت سند در سازمان ثبت اسناد و املاک انجام نشده و اتفاقا به همین خاطر ضرر و زیان‌های مالی بسیاری بر شهرداری تهران تحمیل شده است.
به گفته وی، بعضا مالکان این املاک با استناد به قرارگیری ملک خود در طرح شهری به صورت مکرر از حساب شهرداری پول برداشت کرده‌اند. به همین دلیل وقتی بررسی کنید می‌بینید مثلا بابت بخشی از خیابان امام خمینی یا بخشی از یک پارک مرتبا از حساب شهرداری پول برداشت شده است.
وی تصریح کرد: یکی از مشکلات مهمی‌که در ثبت انواع املاک شهرداری تهران اعم از غرفه‌ها و کیوسک‌ها وجود دارد این است که فرایند ثبت آنها در سازمان املاک شهرداری تهران بسیار پیچیده و طولانی است. در ابتدای دوره پنجم مدیریت شهری از ۶۱ هزار سندی که شهرداری تهران داراست، حدود ۳۰۰۰ الی ۴۰۰۰ سند ثبت شده بود و اکنون که به اواخر دوره پنجم نزدیک می‌شویم، این آمار با پیگیری‌های بسیار شورا به ۷۰۰۰ الی ۸۰۰۰ سند ثبت‌شده رسیده است.
آروین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا این فرآیند تا این حد کند انجام می‌شود؟ گفت: علت، فرآیند سختی است که در سازمان املاک و مستغلات شهرداری تهران دیده شده است بگونه ای که سازمان املاک و مستغلات شهرداری تهران برای ثبت اسناد در سامانه جامع املاک شرایطی سخت، زمانبر و دقیق در نظر گرفته است؛ از جمله اینکه املاک حتما پروسه ارزیابی، دریافت کد اموال و نظایر آن را طی کنند.
رییس کمیته شفافیت شورای شهر تهران تاکید کرد: در حال حاضر بسیاری از املاک شهرداری تهران مورد معامله قرار می‌گیرند اما این معاملات صرفا به دلیل "شسته رفته" نبودن اسناد آنها در سامانه جامع املاک ثبت نمی‌شود. بر این اساس عدم شفافیتی که در مورد ملک وجود دارد، به معاملاتی که درمورد آن ملک صورت می‌گیرد هم تسری می‌یابد و وقتی اصلا معلوم نباشد شهرداری تهران چنین ملکی دارد، چطور می‌توان پیگیری کرد که آیا برای معاملاتی که روی آن انجام می‌شود قراردادی نوشته شده یا خیر.
به گفته آروین، امکانپذیر کردن ثبت انواع املاک به همراه ثبت انواع مختلف مالکیت شهرداری بر آنها یکی از ضروریاتی است که باعث شفافیت‌بخشی به حوزه املاک می‌شود.
وی در بخش بعدی سخنان خود با اشاره به اینکه تنها مشکلی که بر سر راه انتشار املاک شهرداری تهران وجود دارد عدم ثبت آنها نیست، تصریح کرد: یک مشکل مهم دیگر این است که سازمان اجرایی نفع خود را در نبود شفافیت می‌بیند. مثلا شهرداری به کرّات استدلال می‌کند که اگر املاک شفاف شود و لیست آنها در سامانه شفافیت منتشر شود، از آنجا که ما سازمان بدهکاری هستیم، طلبکاران از دادگاه حکم می‌گیرند و اموال ما را مصادره می‌کنند. بنابراین صرفه در این است که املاک را نه ثبت کنیم و نه منتشر کنیم.
آروین این استدلال‌ها را بیشتر از جنس بهانه دانست و بیان کرد: من حتی قصد داشتم با سازمان‌های نظارتی در زیرمجموعه قوه قضاییه وارد مذاکره شوم تا درخواست کنم قوه قضاییه با شهرداری تفاهمنامه‌ای امضا کند؛ مبنی بر اینکه در صورت انتشار لیست املاک، صرف مراجعه طلبکاران به دادگاه، حکم مصادره آنها صادر نخواهد شد و صدور هر حکمی پس از گفتگو با شهرداری و طی یک پروسه قانونی خواهد بود؛ چون این موضوع هم حائز اهمیت است که خیلی از املاک به صورت شش دانگ متعلق به شهرداری نبوده و اصطلاحا "سهل‌البیع" نیستند و درواقع تصرف آنها از سوی شهرداری به‌جهت تامین منافع شهروندان است.
وی درباره املاکی که در اختلاف فاحش با موضوعیت املاک بند ۶ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها واگذار شده‌اند هم گفت: شفافیت به معنای انتشار سیستماتیک اطلاعات است و با افشاگری متفاوت است. ما در کمیته شفافیت ده‌ها جلسه برگزار کردیم تا اطلاعات املاک بند ۶ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها در اجرای مصوبات شورای شهر از جمله بند ب تبصره ۳۵ بودجه سال ۹۸ در وبسایت شفاف منتشر شود و در این مورد شفاف‌سازی صورت بگیرد.
اما شهرداری هیچ‌گاه حاضر نشد اطلاعات این املاک را روی وبسایت شفاف قرار دهد؛ به هر حال راهی که ما درخصوص اطلاعات املاک شهرداری تهران در پیش گرفتیم این بود که شهرداری را ملزم کنیم در وهله اول فارغ از انتشار عمومی اطلاعات املاک، نسبت به ثبت آنها اقدام کند و بعد در فازهای مختلف آنها را در دسترس عموم قرار دهد.
وی افزود: ثبت کامل اطلاعات املاک شهرداری تهران در سامانه جامع املاک در دوره چهارم شورای شهر تهران در قالب یک مصوبه بر شهرداری تکلیف شده بود و اخیرا شورای پنجم بر این مصوبه اصلاحیه‌ای پیشنهاد داد مبنی بر اینکه اطلاعات مزبور علاوه بر ثبت، منتشر هم بشوند.
در همین اثنا بود که برخی اشکال کردند که چنین اقدامی منجر به مصادره اموال می‌شود اما نظر کمیسیون‌های ذی‌ربط این بود که یک نوبت شفافیت‌بخشی شرایط حوزه املاک را بهبود خواهد داد و ضرر احتمالی این کار نسبت به ضرری که طی این سال‌ها از فساد در حوزه املاک حاصل شده است، کمتر خواهد بود.
آروین یادآور شد: به زودی بررسی این اصلاحیه در دستورکار صحن قرار می‌گیرد و آنگاه علاوه بر انتشار معاملات ملکی که طبق مصوبه «انجام الکترونیکی و اعلان عمومی‌اطلاعات معاملات شهرداری تهران» در دستورکار قرار گرفته بود، اطلاعات خود املاک هم در این دوره مدیریت شهری شفاف خواهد شد.
وی ابراز امیدواری کرد که این شفافیت‌بخشی، پایه‌ای شود که حوزه پرفساد املاک در سال‌های آینده هم، ابتدا در شهرداری تهران و بعد در دیگر سازمان‌های مرتبط با حوزه زمین و املاک شفاف شود و در واقع به عبارت دیگر این اولین نوری است که بر تاریکخانه حوزه املاک شهرداری تهران تابانده می‌شود و امیدواریم پایه‌ای شود تا به تدریج شاهد از بین رفتن رانت و فساد در این حوزه باشیم.