رویداد۲۴ با دستور رهبری، ورود واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی کرونا به کشور ممنوع شد. صحبت‌های ایشان مبنی بر اینکه «اگر آمریکایی‌ها توانسته بودند واکسن تولید کنند این افتضاح کرونایی در کشورشان پیش نمی‌آمد. گاهی اوقات اینها می‌خواهند واکسن را روی ملت‌های دیگر آزمایش کنند.» منجر به خاتمه چند هفته تنش بر سر واردات واکسن کرونا به کشور شد. در پی این اظهارات تصمیم‌گیری‌ها در دولت، وزارت بهداشت، هلال احمر و دیگر سازمان‌ها و نهادهای زیربط نیز بر این اساس تغییر کرد. در این بین اما بررسی برخی از اظهارات پیش و پس از اعلام این ممنوعیت قابل تامل است.
در حالیکه وزارت بهداشت تا دو روز گذشته از تلاش برای واردات واکسن کرونا می‌گفت، به ناگاه از دیروز موضع وزارتخانه تغییر کرد و سعید نمکی وزیر بهداشت گفت: «توصیه رهبر درباره منع واردات واکسن کرونا از آمریکا و انگلیس بر اساس تحقیقات وسیع علمی و کاملا دلسوزانه برای مردم است.»
اظهار نظر وزیر بهداشت در مورد «علمی بودن» منع واردات واکسن در حالی مطرح شده که تا هفته گذشته این وزارتخانه با همکاری نهادهای دیگر در تلاش برای واردات دست‌کم یکی از سه واکسن مطرح فایزر، مدرنا و آکسفورد به کشور بوده است.
وزیر بهداشت ۱۵ دی ماه: مبالغ واردات واکسن را پرداخت کرده‌ایم
سعید نمکی ۱۵ دی ماه (دوشنبه هفته گذشته) در جمع خبرنگاران در کرمان اعلام کرد ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن را از طریق کواکس (ساز و کار سازمان جهانی بهداشت برای توزیع عادلانه واکسن) به کشور وارد خواهیم کرد و برای این منظور مبالغی هم پرداخت شده است.
کریم همتی رئیس جمعیت هلال احمر نیز هشتم دی ماه اعلام کرده بود: «گروهی از متخصصین ایرانی مقیم آمریکا به عنوان یک نهاد عام‌المنفعه و بشردوستانه ۱۵۰ هزار دوز واکسن کرونای فایزر اهدایی خیرین ایرانی خارج از کشور را با هماهنگی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وارد ایران می‌کند.»
تا پیش از این مساله اصلی ایران در مورد واردات و خرید واکسن کرونا، نه نتایج علمی بلکه محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، عدم عضویت در FATF و نبود فریزر مناسب عنوان می‌شد و نه مباحث مربوط به تحقیقات علمی.
رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا: برای واردات مشکل حمل و نقل داریم
نیمه آذرماه مصطفی قانعی رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونای ایران اعلام کرد «به دلیل نداشتن امکانات و شرایط لازم، هواپیما‌ها و سیستم حمل و نقل، نمی‌توانند واکسن فایزر کرونا را وارد کند و به همین دلیل از دریافت آن انصراف داده‌ایم.» این اظهار نظر او با واکنش سازمان هواپیمایی کشور همراه شد. تورج دهقان زنگنه رییس سازمان هواپیمایی بلافاصله ادعای قانعی را تکذیب و اعلام کرد: «این سازمان، «هیچ مشکلی» برای واردات هر نوع واکسنی از جمله واکسن شرکت فایزر برای مقابله با ویروس کرونا ندارد.»
سعید نمکی ۲۰ آذرماه: راه‌های حواله پول برای واردات واکسن کرونا را بر ما بسته‌اند
علی مطهری نایب رییس سابق مجلس ایران در توییتر خود گفته بود که ایران در فهرست سیاه FATF قرار دارد و به همین دلیل نتوانسته پول واکسن کرونا را منتقل کند. سعید نمکی ۲۰ آذرماه در یک سخنرانی گفته بود: الان که می‌خواهیم برای واکسن کرونا، پول حواله کنیم، تمام راه‌ها را بر ما بسته‌اند.
۱۷ آذرماه نیز عبدالناصر همتی رییس بانک مرکزی ایران نیز در اینستاگرام خود نوشت که ایران برای نقل و انتقال ارز مربوط به خرید واکسن به حساب سازمان جهانی بهداشت نیازمند مجوز وزارت خزانه‌داری آمریکا است و این مسیر «با مانع مواجه شده است». عبدالناصر همتی همچنین نوشت: «انتقال پول از مسیر‌های دیگر تحت پیگیری» است و خرید واکسن کرونا از دیگر کشور‌ها در دستور کار قرار دارد.
بیشتر بخوانید: بحران جناح بندی بر سر واکسن کرونا/ چرا کمپین واکسن بخرید به راه افتاد؟
برای اینکه مطمئن شوید تا چندی پیش خبری از بی‌اعتباری علمی واکسن‌های کرونای تولید شده از سوی آمریکا و انگلیس در هیات دولت نبوده، کافی است به توضیحات مشاور وزیر بهداشت درباره انواع و اقسام علل عدم واردات واکسن کرونا در تاریخ ۲۰ آذرماه رجوع کنید.
علیرضا وهاب زاده مشاور سعید نمکی در پی راه افتادن کمپین «واکسن بخرید» در شبکه‌های اجتماعی توضیحاتی درباره دلایل عدم واردات واکسن ارائه کرد. او در این رشته توییت دلایلی نظیر «سد تحریم‌ها»، «محدودیت تعداد واکسن برای مصرف داخلی تولید کنندگان» و «مجوز سازمان بهداشت جهانی» را مطرح و در پایان تاکید کرده «در این فاصله نیز سعی میشود با استفاده از منابع معتبر و مورد تایید خارجی، تعداد محدودی واکسن برای گروه‌های پرخطر و سالمندان تامین شود.»
سعید نمکی ۲۶ آذر: مردم نگران واردات واکسن نباشند
سعید نمکی همچنین ۲۶ آذر ماه گفته «مردم نگران نباشند، اگر قرار باشد واکسنی وارد شود، از مطمئن‌ترین منابع که در بیرون از این سرزمین ریسک خود را طی کرده، انجام خواهد شد.»
برخی ادعا می‌کنند وزارت بهداشت تا امروز اشاره‌ای به منبع خرید خارجی واکسن نکرده است، اما این ادعا صحیح نیست. اعلام رسمی برنامه دریافت واکسن کرونا از ساز وکار کواکس به معنای واردات واکسن‌های غربی کرونا است. سازوکار کواکس یا توزیع عادلانه واکسن کرونا یک ساز و کار جهانی است که قرار است ۲ میلیارد دوز واکسن را از ۱۹ شرکت تولید کننده از طرف ۱۹۰ کشور عضو این سازوکار خریداری و توزیع کند. فهرست زیر مجموعه قرارداد‌های کواکس با تولیدکنندگان واکسن کرونا را نشان می‌دهد.
در این لیست آمده که کواکس توافقی با ائتلاف جهانی نوآوری‌ها برای آمادگی در برابر اپیدمی (CEPI) با هدف تامین مالی تولید انبوه ۱۷۰ میلیون دوز واکسن آسترازنکا/آکسفورد ثبت کرده است. همچنین توافقی بین کواکس و موسسه سروم هند برای تولید ۲۰۰ میلیون دوز (تا حداکثر ۹۰۰ میلیون دوز) واکسن آسترازنکا / آکسفورد انگلیس یا واکسن نواوکس (شرکت بیوتکنولوژی واقع در مریلند امریکا) امضا شده است. علاوه بر آن تفاهمنامه‌ای برای تولید ۵۰۰ میلیون دوز واکسن جانسون اند جانسون انگلیس و اظهار تمایل شرکت سانوفی فرانسه و شرکت GSK بریتانیا برای تامین ۲۰۰ میلیون دوز واکسن کرونای کواکس در این فهرست دیده میشود.
از آنجایی که ایران قرار بود تا ماه آینده واکسن کواکس را تهیه و وارد کند به نظر می‌رسد این ادعا که وزارت بهداشت قصد واردات واکسنی به جز واکسن‌های تولید شده توسط آمریکا، انگلیس و فرانسه را داشته، ادعای صحیحی نیست.
بیشتر بخوانید: یک واکسن و هزار ابهام/ چرا قرار نیست برای واکسن ایرانی کرونا مجوز جهانی دریافت شود؟
به گزارش رویداد۲۴ کواکس قرار است در صورت به پایان رسیدن تحقیقات ۱۰ کمپانی واکسن‌ساز دیگر، از این شرکتهای تولید کننده نیز برای تامین ۲ میلیارد واکسن کرونای مد نظر خود کمک بگیرد. در این میان می‌توان به کمپانی‌های کلور چین، کیوروک آلمان، اینوویو آمریکا، واکسن مشترک انستیتو پاستور فرانسه، مِرک آمریکا و تمیس اتریش، مدرنا آمریکا، نواوکس آمریکا، اس کی بایوساینس کره جنوبی، دانشگاه هنگ کنگ و دانشگاه کوینزلند استرالیا اشاره کرد.
با توجه به ممنوعیت خرید واکسن کرونای غربی به نظر می‌رسد در صورت صحت ادعای وزارت بهداشت در مورد تامین واکسن از خارج برای گروه‌های پر خطر سنی و شغلی، ایران قصد خرید واکسن از کشور‌های چین و روسیه را دارد. این در حالی است که مینو محرز عضو کمیته علمی ستاد مبارزه با کرونا ۲۰ آذرماه در گفتگو با رویداد۲۴ صراحتا گفته بود واکسن چینی و روسی را توصیه نمی‌کند.
به گفته مینو محرز واکسن چین و روسیه هر دو از نوع ویروس ضعیف شده و مشابه واکسن ایرانی‌اند. ویروس ضعیف کرونا به تولید آنتی‌بادی در بدن انسان و افزایش مقاومت بدن استفاده‌کنندگان از آن در برابر ابتلا به کرونا کمک می‌کند. این فرایند، روش سنتی تولید واکسن در جهان است.
اما واکسن‌هایی که شرکتهای فایرز و بیون‌تک و نیز شرکت مدرنا تولید می‌کنند فرایند دیگری را در تولید آنتی‌بادی در بدن انسان طی می‌کنند. این واکسن‌ها پس از ورود به بدن، به سلول‌ها فرمان می‌دهند پروتئین ویروس کرونا موسوم به «اسپایک» را تولید کنند. تولید این پروتئین، سیستم ایمنی بدن انسان را برای تولید آنتی‌بادی فعال می‌سازد.
مصطفی معین، رییس شورای‌عالی نظام‌پزشکی در کانال تلگرامی خود در خصوص اهمیت واکسیناسیون و خرید آن نوشت: واکسن جدید کرونا از نوع واکسن RNA است که به سیستم ایمنی بدن یاد می‌دهد چگونه با ویروس کرونا مبارزه کند. با تزریق واکسن، بخش کوچکی از کُد ژنتیکی ویروس وارد بدن میشود و سیستم ایمنی آن را بعنوان یک عامل خارجی شناسایی می‌کند و از بین می‌برد! موثرترین و قاطعانه‌ترین راه ایجاد ایمنی جمعی و خاتمه کشتار مردم بی‌پناه، انجام واکسیناسیون به موقع است که باید نسبت به خریداری هرچه سریع‌تر واکسن کرونا اقدام شود.