رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: مذاکرات برجام با جنگ روسیه و اوکراین همزمان شده و همین مسئله به صورت مشخص بر آینده احیای برجام تاثیر گذاشته است. اگرچه طرف‌های مذاکره معتقدند که تحریم‌های روسیه تاثیری بر مذاکرات وین نخواهد گذاشت، اما نمی‌توان این موضوع را هم کتمان کرد که تمام اتفاقات و تحولات جهان را باید در کنار هم دید و تحلیل کرد به همین دلیل برخی کارشناسان بر این باورند که جنگ در گرفته، حتما بر احیای برجام اثرگذار خواهد بود. نکته جالب اینکه در کنار همین تحلیل، ساعات گذشته یک اتفاق تازه رخ داد. سیمون کاونی وزیر امور خارجه ایرلند که به عنوان تسهیل‌کننده شورای امنیت سازمان ملل متحد در مذاکرات وین ایفای نقش می‌کند، گفته سیگنال‌ها می‌گویند توافق تا آخر هفته منعقد می‌شود. او گفته «شکی نیست که توافق منجر به احیای صادرات نفت از ایران و کاهش فشار بر قیمت انرژی در غرب خواهد شد.» با این شرایط آیا باید تا آخر هفته به احیای برجام امیدوار بود یا اتفاقات دیگری در راه است؟ امیرعلی ابوالفتح کارشناس روابط بین الملل در گفت‌وگو با رویداد۲۴ تحولات اخیر در مذاکرات وین را بررسی کرده است. او معتقد است همه کشور‌ها باید منافعشان تامین شود، همانطور که منافع ایران باید تضمین شود. مسئله این است که آمریکایی‌ها وقتی تحریم‌ها علیه روسیه را به دلیل موضوع اوکراین اعمال می‌کنند، باید مسئله اوکراین برای همه اعضا ۱+۵ مشخص شود که تحریم‌ها علیه اوکراین شامل موضوع برجام هم می‌شود یا خیر. در برجام آمده است که کشور‌ها بتوانند همکاری‌های هسته‌ای داشته باشند و روسیه مازاد اورانیوم غنی‌شده‌ای که از کشور‌ها دریافت می‌کند را به ایران بدهد. بعد از این مسائلی که ایجاد شد این سوال ایجاد می‌شود که آیا این تبادل صورت خواهد گرفت یا نه. اکنون مشخص شده است که این تحریم‌ها شامل این موضوع نمی‌شود و نگرانی‌ها برطرف شده است.
بیشتر بخوانید: روسیه به دنبال به قدرت رسیدن حکومت مطلوب خود در اوکراین است/ پوتین و زلنسکی مذاکره کنند، احتمال پایان جنگ وجود دارد
ابوالفتح به رویداد۲۴ می‌گوید: روس‌ها مدعی هستند احساس خطر می‌کردند و این اوکراینی‌ها بودند که به تعهد خود عمل نکردند و توافقنامه را نقض کردند و به سمت عضویت در ناتو رفتند و امنیت روسیه را به خطر انداختند. این روایت روسیه است. روایت غربی‌ها این است که اوکراین کشور آزادی است و حق دارد که به پیمانی بپیوندد یا نه بنابراین این روس‌ها هستند که به حاکمیت اوکراین تعرض کردند و پیش از آن نیز کریمه را از اوکراین جدا کردند و با اقدام اخیر خود نظم جهانی بعد از جنگ جهانی دوم را به خطر انداختند و باید مجازات شوند. اکنون نیز بخش‌هایی از خاک اوکراین در دست روسیه است و زیرساخت‌های روسیه را برهم زده‌اند. البته مذاکراتی نیز همزمان در جریان است و به نظر می‌رسد که مواضع دو طرف هم مسکو و هم کی‌یف، مقداری نرم‌تر شده است و نشانه‌هایی از پدیدار شدن یک توافق به چشم می‌خورد. اما اینکه چه زمانی این اتفاق رخ دهد و کی توافق حاصل شود، مشخص نیست. البته برخلاف نظر اوکراینی‌ها مقامات غرب آنطور که وعده داده بودند از اوکراین حمایت نکردند.
ابوالفتح با بیان اینکه روس‌ها اعلام کرده‌اند که به دنبال تصرف سرزمینی نیستند، تصریح کرد: روس‌ها برای اینکه عملیات نظامی خود در اوکراین را پایان دهد، ۵ شرط گذاشته‌اند و تا زمانی که این شروط محقق نشود، به عملیات خود پایان نخواهد داد. حالا اینکه به وعده خود عمل کند یا نه مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که برنامه‌ای برای تصرف طولانی‌مدت و اشغال اوکراین ندارد و اساسا توان سرنگونی دولت مستقر را هم ندارد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: اوکراینی‌ها مایل به قبول شروط نیستند و تاکنون هم مقاومت کرده‌اند و بیش از اندازه روی حمایت غرب حساب باز کردند. معتقدم اگر زلنسکی و مشاورانش می‌دانستند ناتو در صورت ورود روسیه به اوکراین جرات و جسارت برخورد را ندارد، شاید محتاطانه عمل می‌کردند. البته غرب تحریم‌های گسترده‌ای را علیه روسیه ایجاد کرده، اما هیچ یک از این‌ها باعث نشده که ماشین حمله روس‌ها در اوکراین متوقف شود. در خصوص شروط هم معلوم نیست اوکراین آنها را بپذیرد یا نه، اما مواضعی که دارند در حال تعدیل است، مثلا زلنسکی روز گذشته اعلام کرد که احتمال پیوستن ما به ناتو وجود ندارد. روسیه بیش از هرچیزی نگران عضویت اوکراین در ناتو است.
ابوالفتح می‌گوید: زمانی که روسیه و آمریکا به صورت غیر مستقیم با یکدیگر وارد جنگ نیابتی شدند و تمامی اقداماتی که به صورت مشترک با هم داشتند تحت تاثیر قرار گرفت. درخواستی که روس‌ها درباره برجام مطرح کردند از این منظر از جانب خودشان مشروع بود که نگران بودند تحریم‌هایی که غرب علیه روسیه اعمال می‌کند، به منافع اقتصاد و فناوری‌های هسته‌ای تهران-مسکو می‌تواند آسیب بزند. البته روز گذشته در دیداری که امیرعبدالهیان با لاوروف داشت این موضوع شفاف‌سازی شد. حالا باید ببینیم که بعد از این شفاف‌سازی‌ها آیا طرفین برای توافق به وین برمی‌گردند یا نه. ولی باید در نظر بگیریم که همه این مشکلاتی که ایجاد شد به دلیل درخواست‌های روسیه نبود. هنوز اختلاف‌های ایران و آمریکا به قوت خود باقی است و آمریکا هنوز خواسته‌های ایران را قبول ندارد.
وی با بیان اینکه موضوع روسیه فعلا ختم به خیر شده است، تصریح کرد: این ادعا که روسیه تصمیم داشته تا قبل از جنگ با اوکراین برجام احیا نشود را قبول ندارم. تحریم‌ها را چه کسی علیه ایران اعمال کرده است؟ مسکو یا آمریکا؟ مگر روس‌ها قرار است تضمین‌ها را به ایران بدهند که اذیت کنند؟ تحریم‌ها را آمریکا گذاشته و آمریکا هم باید آنها را بردارد. این آمریکایی‌ها بودند که از برجام خارج شدند، نه روس‌ها. اینکه می‌گویند روس‌ها در موضوع برجام گروکشی کردند را قبول ندارم. مگر چه چیزی را گرو گرفته‌اند. اگر آمریکا بخواهد تحریم‌ها را به حالت تعلیق دربیاورد، روس‌ها که نمی‌توانند مانع آن شوند. نکته بعدی این است که همه کشور‌ها باید منافعشان تامین شود، همانطور که منافع ایران باید تضمین شود. مسئله این است که آمریکایی‌ها وقتی تحریم‌ها علیه روسیه را به دلیل موضوع اوکراین اعمال می‌کنند، باید مسئله اوکراین برای همه اعضا ۱+۵ مشخص شود که تحریم‌ها علیه اوکراین شامل موضوع برجام هم می‌شود یا خیر. در برجام آمده است که کشور‌ها بتوانند همکاری‌های هسته‌ای داشته باشند و روسیه مازاد اورانیوم غنی‌شده‌ای که از کشور‌ها دریافت می‌کند را به ایران بدهد. بعد از این مسائلی که ایجاد شد این سوال ایجاد می‌شود که آیا این تبادل صورت خواهد گرفت یا نه. اکنون مشخص شده است که این تحریم‌ها شامل این موضوع نمی‌شود و نگرانی‌ها برطرف شده است.
ابوالفتح ادامه داد: همه کشور‌ها درخواست‌هایی دارند، صرفا روسیه نیست. یک سال گذشته مگر به خاطر خواست‌های اروپا و آمریکا مذاکرات به درازا نکشیده است؟ این توقفی که اکنون ایجاد شده است هم در دوره‌های گذشته وجود داشته است و نکته جدیدی نیست. مشکل اصلی، مشکل تهران - مسکو نبود، مشکل تهران واشینگتن است. روسیه، چین و هر سه کشور اروپایی خواسته چندانی ندارند و همگی می‌خواهند که به توافق برگردند. اکنون ایران و آمریکا خواسته اصلی و لیست بلندبالایی دارند و روسیه نیز به عنوان یک عضو به خود این حق را می‌دهد که خواسته خود را مطرح کند؛ همانطور که آلمان، فرانسه، نماینده اتحادیه اروپا و ... خواسته‌های خود را مطرح می‌کنند که طبیعی هم هست. این مذاکرات نزدیک به یکسال است که به طول انجامیده است و آنهم به دلیل خواسته‌های ایران و طرفین بوده است.
این کارشناس با بیان اینکه فعلا تاثیرگذاری جنگ اوکراین بر برجام به کمترین حد خود رسیده است، گفت: یعنی می‌توانیم بگوییم که اوکراین ارتباطی به سرنوشت برجام ندارد و قرار نیست که برجام متوقف بماند. اما اگر فردا روزی بمب اتمی منفجر شد، روسیه و آمریکا به همدیگر حمله کردند و ... خب حتما هم برجام تحت تاثیر قرار می‌گیرد.