مذاکرات پوتین و زلنسکی به جنگ روسیه و اوکراین پایان خواهد داد؟
رویداد۲۴ اگرچه روسیه تصور می‌کرد که در روزهای اولیه حمله به اوکراین، این کشور تسلیم خواهد شد اما بر خلاف این تصورات اوکراین‌ها تا کنون بیست و دو روز دوام آورده‌اند و از شهرهای خود دفاع می‌کنند. البته این به معنای موفقیت اوکراین نیست؛ چنانچه تا کنون شهرهای زیادی همچون خرسون، چرینهیف، چرنوبیل، ولناواخا، بخش‌هایی از ماریوپل و ... توسط ارتش روس تصرف شده‌اند. همچنین از چند روز گذشته ارتش روسیه در دو کیلومتری کی‌یف توقف کرده و پیشروی نکرده است. مشخص نیست با توجه به اینکه تصرف کامل کی‌یف مشکل دشواری برای روسیه نیست، دلیل توقف ارتش روس در اطراف پایتخت اوکراین چیست.
برخی کارشناسان معتقدند روسیه به جز الحاق ایالت‌های خودمختار دونتسک و لوهاسک و کریمه به خود، به دنبال الحاق کامل اوکراین به روسیه نیست و به دنبال آن است که بهانه حضور ناتو در منطقه را رفع کند. البته زلنسکی اعلام کرده اوکراین از پیوستن به ناتو منصرف شده، اما مشخص نیست این تصمیم در آینده تا چه اندازه پایدار بماند، به همین دلیل ولادیمیر پوتین در پی آن است که در آینده نیز مشکلی احتمالی پیش نیاید. در این میان برخی به اوکراین پیشنهاد کرده‌اند برای پایان جنگ پیشنهادهای روسیه را بپذیرد و تصمیمی که در یکی دو ماه آینده با تلفات بیشتر اتخاذ می‌شود را همین الان بگیرد و به این ترتیب جلوی ادامه جنگ و حمله نظامی روسیه را بگیرد. اوکراین تا کنون دفاع جانانه‌ای کرده است؛ چنانچه کسی تصور نمی‌کرد بدون حضور ارتش ناتو بتواند بیشتر از دو سه روز دوام بیاورد اما چنین نشد و امرور هفته سوم است که اوکراین در حال مقابله با روسیه است.
صبح امروز ولادیمیر زلنسکی رئیس‌جمهوری اوکراین هم پیامی ویدیویی منتشر کرده که در آن گفته «ایوان فیودوروف شهردار ملیتوپل آزاد شده و شهر ملیتوپل به نیروهای روسیه تسلیم نشده است.»
زلنسکی تلاش کرده موقعیتی ایجاد کند که مردم اوکراین با اشتیاق بیشتری از کشورشان دفاع کنند؛ از جمله اینکه او به بمباران ماریوپول اشاره کرده و گفته «صدها تن در مرکز شهر ماریوپول پناه گرفته بودند. ساختمان تخریب شده است. آمار تلفات هنوز مشخص نیست. قلب من دارد از آنچه روسیه با مردم ما، با ماریوپول و با دونتسک می‌کند، می‌شکند.»
از سوی دیگر زلسنکی می‌خواهد روی سربازان روس نیز تاثیر بگذارد و بخشی از پیام ویدئویی خود را به زبان روسی گفته است: «شهروندان روسیه! محاصره ماریوپول چه فرقی با محاصره لنینگراد در جنگ جهانی دوم دارد؟ هر سرباز روسی که اسلحه‌اش را زمین بگذارد، فرصت زندگی خواهد یافت. فرصت هست. برای همه سربازانی که به قلمرو ما اعزام می‌شوند، فرصت هست؛ آن‌هایی که تا کنون کشته، مجروح یا دستگیر نشده‌اند. اگر جنگ ادامه پیدا کند، روسیه نسبت به مجموع تلفات جنگ‌هایش در افغانستان و چچن، فرزندان بیشتری را از دست خواهد داد.»
رئیس‌جمهور اوکراین گفته «خطابم به سربازان وظیفه‌ای است که به این جنگ اعزام شده‌اند؛ جنگی که جنگ آن‌ها نیست و سایر سربازانی که هنوز غریزه حفظ خود را دارند؛ اسلحه‌هایتان را زمین بگذارید؛ بهتر از آن است که در سرزمین ما و در میدان جنگ جان دهید. جنگ هنوز متوقف نشده است. جنایات جنگی روسیه ادامه دارد. اقتصاد روسیه همچنان قادر به حفظ ماشین نظامی این کشور است؛ به همین دلیل است که به تحریم‌های جدیدی علیه روسیه نیاز داریم. جهان بالاخره باید بپذیرد که روسیه به یک کشور تروریست تبدیل شده است.»
بیشتر بخوانید: زلنسکی و پوتین بر سر کریمه و دونباس توافق می‌کنند؟
یکی از مشکلات اوکراین از بتدای جنگ تا کنون اعلام منطقه پرواز ممنوع توسط ناتو بوده است که تا کنون ناتو آن را عملی نکرده است. مشکل قضیه آنجاست که ناتو علاقه‌ای به درگیری مسقیم با روسیه ندارد چراکه هرگونه اقدام نظامی علیه روسیه، تبعات سنگین‌تری به دنبال خواهد داشت. محمود شوری کارشناس مسائل روسیه گفته «غرب اگر بخواهد وارد درگیری نظامی با روسیه شود، هزینه زیادی را باید متحمل شود، غربی‌ها می‌دانند که منافع اوکراین برای آن‌ها آنقدری نیست که بخواهند به خاطر اوکراین وارد یک درگیری شوند که پایان و ابعاد آن اصلا مشخص نخواهد بود. به همین دلیل واضح است که غربی‌ها با احتیاط زیادی درباره نوع مداخلاتشان در اوکراین عمل می‌کنند.»
با این وصف ناتو همچنان منطقه پرواز ممنوع اعلام نکرده و همین موضوع به انتقاد شدید زلنسکی هم منجر شده است. او در کنار درخواست متوقف کردن نیروهای روسیه، خواستار کمک‌های بیشتری از جمله سامانه دفاع هوایی و جنگنده شده و گفته «دیگر روسیه باید چه کار کند و چند نفر دیگر را باید بکشند تا رهبران غربی و رهبران ناتو با درخواست اعلام پرواز ممنوع در آسمان اوکراین موافقت کنند؟»
مذاکرات پوتین و زلنسکی به جنگ پایان خواهد داد؟
از هفته اول جنگ روسیه و اوکراین موضوع مذاکرات مستقیم پوتین و زلنسکی مطرح شده اما تا این لحظه روسیه حاضر به مذاکره مستقیم نشده است. اردشیر سنایی کارشناس روابط بین الملل درباره مذاکره مستقیم روسای جمهور دو کشور گفته «در شرایط فعلی مذاکره نمی‌تواند راه مناسبی برای حل‌وفصل شدن این موضوع باشد. طرف اوکراینی قطعا به دنبال خاتمه جنگ و خروج نیروهای نظامی روسیه از اوکراین است که خب قاعدتا مورد توجه روسیه نخواهد بود. طرف روسی نیز به دنبال این است که اوکراین حاکمیت روسیه را بر شبه‌جزیره کریمه به رسمیت بشناسد و مناطق شرقی اوکراین را نه به طور کامل بلکه به طور خودمختار بپذیرد و تعهد و تضمین بدهد که وارد ناتو نمی‌شود، که اوکراین هم این را نمی‌پذیرد. در نتیجه بعید است که مذاکره راه حلی برای این بحران باشد.»
سنایی معتقد است «بعید است که پوتین وارد مذاکره مستقیم با زلنسکی شود، گفت: سخنان رئیس جمهور اوکراین برای دعوت کردن پوتین به مذاکره بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و برای تحت تاثیر قرار دادن طرف مقابل صورت می‌گیرد و به تشدید انزجاری که از حمله نظامی روسیه به اوکراین صورت گرفت، کمک می‌کند. او می‌داند که این درخواست مورد موافقت قرار نخواهد گرفت و پوتین هم بعید است چنین درخواستی را بپذیرد، زیرا اگر حداقل در این برهه زمانی بخواهد وارد گفت‌وگوی مستقیم شود، پذیرش ناتوانی نظامی روسیه را نشان می‌دهد بنابراین بعید می‌دانم این درخواست جدی و عملیاتی بوده باشد.»
اگرچه روسیه تا کنون مذاکرات مستقیم را نپذیرفته اما روز گذشته دیمیتری پسکوف سخنگوی مطبوعاتی کاخ کرملین خبر داده که مذاکرات در سطح روسای جمهور انجام می‌شود. البته روسیه قبل از آغاز مذاکرات، پیش‌شرط‌هایی هم گذاشته است؛ از جمله اینکه روسیه اعلام کرده این دیدار نه فقط صرفاً برای گفتگو، بلکه به منظور تثبیت و تقویت توافق‌های حاصل شده در جریان مذاکرات دوجانبه انجام خواهد شد. پسکوف گفته «این مذاکرات در حال آماده سازی است. روسای جمهور می‌توانند و باید نه برای گفتگو، بلکه برای تثبت توافقات و درک مشترک به دست آمده، ملاقات کنند.»
تا کنون احتمال انجام مذاکره دوجانبه بسیار ضعیف بود، اما پذیرش آن از سمت روسیه یک اتفاق مهم خواهد بود؛ چه اینکه تا کنون مذاکرات در کشور بلاروس و در سطح معاونان انجام می‌شد اما مذاکرات دوجانبه در سطح روسای جمهور، بسیار اثرگذارتر خواهد بود و در صورت موفقیت آن، بعید نیست جنگ دو کشور زودتر از تصور هم تمام شود.
