رویداد۲۴ روزنامه شرق به قلم معصومه معظمی نوشت: اتفاقات روز‌های اخیر در روابط ایران و غرب پس از صدور قطعنامه شورای حکام، احتمال توقف مذاکرات هسته‌ای و به بن‌بست رسیدن برجام را تشدید کرده است. اتفاقی که جدای از تبعات سیاسی آن، تأثیرات اقتصادی بسزایی بر معیشت و سفره کوچک‌شده مردم خواهد داشت. اما در این شرایط شکننده، برخی از جمله حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان بدون درنظرگرفتن وضعیت جامعه، برای سفره‌های خالی مردم نسخه می‌پیچد و در اقدامی احساسی، ۲۱ خرداد در روزنامه خود برای نمایندگان ملت تعیین تکلیف کرده و آن‌ها را تشویق می‌کند که برای مقابله با صدور قطعنامه شورای حکام علیه جمهوری اسلامی، از NPT خارج شویم!
بهمن ۹۸ بود که نمایندگان طرح خروج از پیمان منع گسترش هسته‌ای (NPT) را به هیئت رئیسه دادند و قرار شد بعد از انتخابات مجلس این طرح در دستور کار قرار گیرد. در این طرح آمده است: «دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است به منظور اقدام متقابل در برابر نقض تعهدات طرف‌های آمریکایی و اروپایی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در صورت ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل بلافاصله ضمن خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) اجرای تمامی الزامات ذیل این پیمان را ملغی و انجام کلیه همکاری‌های نظارتی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را قطع کند. براساس این طرح، وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی موظف شدند یک هفته پس از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل، گزارش جامعی را درخصوص اقدامات انجام شده مبتنی بر این قانون به مجلس ارائه کنند.
پیش از این محمدجواد ظریف، وزیر خارجه وقت هم در واکنش به تصمیم کشور‌های اروپایی برجام مبنی بر پیگیری سازوکار حل اختلاف، هشدار داده بود: «اگر اروپایی‌ها پرونده ایران را به شورای امنیت بفرستند، موضوع خروج از NPT مطرح می‌شود». آذر ۹۹ بعد از اینکه شرایط مذاکرات هسته‌ای خوب پیش نمی‌رفت و از سویی اسرائیلی‌ها دست به ترور دانشمندان هسته‌ای کشورمان از جمله شهید فخری‌زاده زدند و رهبری انقلاب هم در سخنانی بیان کردند: «برای لغو تحریم‌ها باید اقدامی راهبردی صورت گیرد» مجلسی‌ها دست به کار شدند و روز ۹ آذر ۹۹ با ۲۳۲ رأی موافق به منظور «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» به دوفوریت طرح خروج از پروتکل الحاقی که ضمیمه‌ای بر خروج از NPT است، رأی مثبت دادند.
تلاش برای خروج از NPT
گفتنی است معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) از سوی ۱۹۱ کشور (تا سال ۲۰۱۵) از جمله ایران امضا شده است. این معاهده ضمیمه‌ای موسوم به «پروتکل الحاقی» دارد که به امضای جمهوری اسلامی ایران نیز رسیده است. بر اساس این پیوندنامه پیوستی، بازرسی حق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و برخلاف بازرسی ویژه، نیازی به تصویب شورای حکام ندارد. اما ماجرای بازرسی بازرسان انرژی اتمی از سایت‌های هسته‌ای ما قصه‌ای پرماجراست، اما حالا که کشور در شرایط مساعد اقتصادی قرار ندارد و به عبارتی در جنگ تمام‌عیار اقتصادی و سیاسی از سوی غرب هستیم و سازمان انرژی بین‌المللی اتمی هم به قول مسئولان داخلی بدون درنظرگرفتن مسائل فنی در گزارش‌های خود علیه جمهوری اسلامی ایران سیاسی عمل می‌کند، چهره‌هایی بدون درنظرگرفتن شرایط اقتصادی کشور و سفره‌های کوچک‌شده مردم توصیه‌هایی سیاسی کرده و برای مجلس تکلیف تعیین می‌کنند.
در برشی از این گزارش، هم به مجلس و هم وزارت خارجه توصیه شده است: «ضروری است دستگاه دیپلماسی کشورمان در نوع مواجهه با آمریکا و اروپا در مسئله برجام و همچنین کم و کیف همکاری با آژانس بازنگری کرده و مجلس شورای اسلامی هم موضوع خروج ایران از NPT را در بوته بررسی قرار دهد». علاوه بر شریعتمداری برای تشویق مسئولان کشور به منظور خروج از این پیمان هسته‌ای، چهره جنجالی دیگری مثل حسن عباسی هم بعد از صدور قطعنامه جدید شورای حکام در توییتر نوشت: «در ۲۰ سال گذشته، این آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به چه دردی خورده؟ و دقیقا چه سودی برای ایران داشته؟ پاسخ شفاف: مطلقا هیچ».
حسین جلالی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس هم طی گفت‌وگویی هشدار داد: «قطعنامه اخیر شورای حکام علیه جمهوری اسلامی، تصمیم ایران را برای خروج و به تعلیق درآوردن اجرای داوطلبانه برخی اقدامات ذیل NPT سرعت می‌دهد».
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی هم با اینکه اشاره مستقیمی به خروج ایران از NPT نکرده است، اما گفت: «همه دوربین‌های نظارتی «فراپادمانی» را خاموش کردیم. نصب ماشین‌های جدید و سانتریفیوژ‌های پیشرفته را هم آغاز کردیم»؛ بنابراین اتفاقی که موجب نگرانی بخش قابل توجهی از جامعه شده است، بدون درنظرگرفتن شرایط اقتصادی در حال رخ‌دادن است؛ یعنی به توصیه سیاسی برخی، مجلس قصد دارد در همان شرایط احساسی خروج از NPT را رقم بزند. یعنی اتفاقی که طی سال‌های گذشته همه می‌کوشیدند مانع از تحقق آن شوند، به توصیه برخی تندروها، با دستان خودمان در حال کلیدزدن آن هستیم! اتفاقی که شاید خواست غرب است و می‌خواهد این سرنوشت با دستان خودمان رقم بخورد.
بیشتر بخوانید: شریعتمداری: تنها راه پیش روی ما برای گرفتن بهانه از دست دشمن، خروج از NPT است
باید همه مجلس از نظر کمیته هسته‌ای تبعیت کنیم
از این رو نظر احمد امیرآبادی، یکی از اعضای هیئت رئیسه مجلس را جویا شدیم. او در گفتگو با «شرق» با اشاره به گزارش اخیر آژانس بین‌المللی اتمی که زمینه صدور قطعنامه جدید علیه ایران شد، گفت: «آنچه آقای گروسی انجام داد، کاری غیرحرفه‌ای بود و او به عنوان مدیر آژانس بین‌المللی هسته‌ای کار نادرستی انجام داد. ایشان قبل از تهیه گزارش خود، دیداری با مقامات رژیم صهیونیستی داشت و اسناد دروغ آن‌ها را مبنا و پایه و اساس گزارش آژانس علیه جمهوری اسلامی قرار داد. آقای گروسی باید دست از این رویه سیاسی‌کردن موضوعات بردارد و به کار فنی خود بپردازد».
امیرآبادی ادامه داد: «جمهوری اسلامی ایران در مقابل فراپادمان‌ها وظیفه‌ای ندارد، اما بر اساس وظیفه که نه بلکه حسن نیت خود، از آنجایی که فعالیت‌هایمان صلح‌آمیز است، فعالیت‌هایی که آژانس از چند منطقه خواسته بود را در اختیارش قرار دادیم». این عضو هیئت رئیسه افزود: «آژانس در ابتدا قول داد که پرونده را ببندند، اما قبل از نوشتن گزارش، نزد صهیونیست‌ها رفت که دشمن شماره یک جمهوری اسلامی است و طبق دستور آن‌ها چنین گزارش کذبی ارائه داد که مقدمه‌ای برای صدور قطعنامه علیه ما شد».
این نماینده اصولگرای مجلس تأکید کرد: «به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران باید در قبال این اقدام، پاسخ مناسب و درخور شأنی به غربی‌ها بدهد». امیرآبادی در پاسخ به اینکه واکنش به چه قیمتی؟ گفت: «قطعا باید چنین تصمیمی در جایی مثل کمیته هسته‌ای که همه اطلاعات در آن وجود دارد گرفته شود و مجلس هم موظف است از تصمیمات کمیته هسته‌ای حمایت کند».
این عضو هیئت رئیسه مجلس اضافه کرد: «ما به کمیته هسته‌ای اعتماد داریم چراکه هم رئیس مجلس در آن کمیته حضور دارد، هم نماینده رهبری، هم وزیر امور خارجه و هم رئیس‌جمهوری در آن عضو هستند. اعضای کمیته هسته‌ای، اعضای شورای عالی امنیت ملی هستند و افرادی دلسوز و مورد اعتمادند؛ بنابراین به عنوان یک نماینده تأکید دارم مجلس باید از تصمیمات کمیته هسته‌ای دفاع کند».
او افزود: «اگر قرار است درباره خروج از NPT تصمیمی گرفته شود، باید حتما با هماهنگی کمیته هسته‌ای و بر اساس اطلاعات و داشته‌های آن‌ها باشد تا مجلس بر این اساس به تصمیم درست برسد». نماینده مردم قم در پاسخ به این سؤال که مجلس وعده داد موضوعات معیشتی مردم را مدنظر داشته باشد، اما به این وعده‌ها آن‌طورکه باید توجه نکرده است و با چنین تصمیمات سیاسی و هیجانی قطعا به اقتصاد و معیشت مردم آسیب جدی وارد می‌کند، گفت: «نباید معیشت را به مسائل هسته‌ای گره بزنیم. از اول هم گره‌زدن برجام و موضوعات هسته‌ای به معیشت مردم اشتباه بوده است. نباید اقتصاد کشور را شرطی می‌کردیم.
اقتصاد کشور روش خودش را دارد و ما توانایی اینکه بتوانیم خیلی از مشکلات اولیه اقتصاد کشور را با همین ظرفیت‌ها حل کنیم داریم». او افزود: «اگر اصلاحات اقتصادی را خوب اجرا کنیم بخش قابل توجهی از این شکنندگی را از بین می‌بریم. اما وقتی نیاز به دلار ۴۲۰۰ تومانی داریم و دلار ۲۴ هزار تومانی خریداری می‌کنیم و بابت آن ۲۰ هزار تومان اسکناس بدون پشتوانه چاپ می‌کنیم، ابرتورم ایجاد می‌شود؛ بنابراین حل این مشکل ربطی به برجام ندارد». امیرآبادی در واکنش به این سؤال که اولین واکنش بازار ارز به مسئله توقف مذاکره و برجام، بالارفتن قیمت بود، برنامه مجلس برای کنترل تورم و بالارفتن قیمت دلار و فشار اقتصادی بر مردم با خروج از NPT که قطعا همه فشار‌ها را افزایش خواهد داد و به اعتراض عمومی دامن می‌زند، چیست؟ گفت: «من خشم عمومی را قبول ندارم. اینکه مردم در تنگنای عمومی هستند درست است. ما مسئولان باید تلاش کنیم مشکلات اقتصادی را به حداقل برسانیم و شکی نیست که باید انجام شوند. اما همه این‌ها را نباید به برجام گره بزنیم».
تحت تأثیر احساسات، تصمیمات مهم نگیریم
جدای از نظر امیرآبادی، محسن زنگنه دیگر نماینده مجلس یازدهم با نظر «شرق» درباره اینکه تصمیمات سیاسی و هیجانی مجلس و دولت می‌تواند اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار دهد و فشار مضاعفی بر دوش مردم تحمیل کند، موافق است. این نماینده اقتصادخوانده مجلس به «شرق» گفت: «سیاست‌هایی که دولت در حوزه‌هایی مثل مباحث هسته‌ای یا خروج از NPT یا مواردی از این قبیل دارد که سیاست کلان کشور هستند، باید با سایر حوزه‌های کشور همخوانی و تناسب داشته باشند». او افزود: «هر تصمیمی که در حوزه سیاسی می‌گیریم، از آنجایی که در جنگ اقتصادی هستیم باید ملاحظات اقتصادی این تصمیمات را هم در نظر بگیریم».
زنگنه تأکید کرد: «اگر تصمیمات مهم این‌چنینی احساسی گرفته شوند به این دلیل که قطعنامه علیه ما صادر شده است، پس تحت تأثیر آن تصمیم پرهزینه‌ای مثل خروج از NPT یا ترک میز مذاکره یا بستن پنجره برجام را اجرا کنیم، این تصمیمات قطعا در این شرایط اقتصادی بر سفره مردم اثرگذار خواهد بود و موجب اعتراضات و نارضایتی آن‌ها می‌شود». رئیس کارگروه اصلاح ساختار بودجه ادامه داد: «امروزه جنگ میان کشورها، جنگ‌های ترکیبی است. به این معنا که گاهی دشمن کاری را انجام می‌دهد که شما تصمیمی بگیرید که دقیقا مدنظرش بوده است، اما می‌خواسته به این روش همه تبعات و هزینه‌هایش را به خود کشور مقابل تحمیل کند». عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس یازدهم تأکید کرد: «این حرف درستی است که در مقابله با حمله‌های دشمن باید با تدبیر مناسب و دیدن شرایط اقتصادی جامعه و سنجیدن آستانه تحمل مردم تصمیمات مهم را بگیریم».
اگرچه توصیه‌هایی نسنجیده برای تشویق به خروج از NPT توسط دوست‌نما‌هایی انجام می‌شود، اما لازم و ضروری است که در این شرایط خاص اقتصادی همان‌طورکه امیرآبادی گفت این تصمیمات در کمیته‌ای متشکل از مقامات عالی‌رتبه با درنظرگرفتن شرایط جامعه اتخاذ شود؛ یا به گفته زنگنه همه جوانب امر در نظر گرفته شود تا با دست خودمان اراده دشمن را در قبال کشورمان محقق نکنیم.