رویداد۲۴ چند ماهی می‌شود که در کشور، شاهد نا آرامی‌هایی هستیم که تبعات بسیار سنگینی را به بار آورد. عده‌ای از مردم بر این باور هستند که اقدام گشت ارشاد موجب فوت مهسا امینی شده و بعد از آن، نا آرامی‌هایی در کشور به وجود آمد. جامعه شناسان، نظرات متفاوتی درباره ماهیت وجودی گشت ارشاد در جامعه را دارند. در این راستا، گسترش نیوز گفت‌وگویی با یک جامعه شناس داشت.
امان الله قرایی مقدم؛ جامعه شناس، در گفت‌وگو با گسترش نیوز اظهار کرد: اصولا بر اساس تئوری جامعه شناسی که دیوید رایزمن در دهه ۵۰ مطرح کرد، ۳نوع جامعه مطرح است. جامعه سنت خواه و سنت گرا، جامعه خودمختار و خردگرا، مرحله دنباله رو و دگر راهبر. این ۳ مرحله در تمام جامعه‌ها مطرح است.
این جامعه شناس گفت: جامعه ما، مرحله سنت گرایی و سنت خواهی، همچنین پیروی از بزرگان و.... همچنین پایبندی به مسائل اعتقادی را زیر سوال گذاشته است. اکنون در مرحله دنباله رو و دگر راه قرار داریم. جوانان در اثر عقل، دانش، خرد و... که در دانشگاه آن را آموخته‌اند، خودشان تصمیم گیرنده هستند. یعنی می‌گویند ما هستیم که زندگی را خواهیم ساخت.
قرایی مقدم افزود: در مرحله بعد، جوانان و نوجوانان، از هم سن و سال‌ها و همچنین فضای مجازی پیروی می‌کنند. چنین چیزی سبب شده است تا جوانان، چیزهای دیگری را طلب کنند. به دلیل آنکه زمینه اجتماعی برایشان فراهم نیست، مسئله خانم مهسا امینی یک بهانه بود. یعنی فوت مهسا امینی یک بهانه دست جوانان داد.
وی ادامه داد: علاوه بر آن، خانواده هایی که این گونه جوانان و امثال آن‌ها، حتی در خانواده‌های مقامات بالا، همان هایی که الان نماینده مجلس و وزیر هستند، در این زمینه باعث اتفاقات شده است. یعنی زمانی که پدر و مادری، به فرزندش گفت، مانند من زندگی نکن، و طرز فکر و پوشش امروزی داشته باش، دیگر این فرزند دهه ۸۰ مانند دهه ۷۰ زندگی نکرد.
قرایی مقدم در ادامه این گفت‌وگو به گسترش نیوز گفت: بنابراین، گذر جامعه از مرحله سنت خواهی و دگر ریش سفیدی این چنین تبعاتی را دارد. همانطور که الان شاهد امامه پرانی در جامعه هستیم. جوانان امروز صحبت از آزادی می‌کنند و می‌گویند که ما رد جامعه به آزادی نیاز داریم. این آزادی بر اساس ۲ تفکر خودمختاری و دنباله رو استوار است. در نتیجه، جامعه امروز صحبت از یک آزادی می‌کند. یعنی جوانان یک پشت پا به تمام باورها زده‌اند.
بیشتربخوانید: گشت ارشاد جمع نشده، تغییر تاکتیک داده است/ نظام در موضوع حجاب عقب‌نشینی نکرده است
این جامعه شناس افزود: در سنین ما زمانی که شاهد امامه پرانی هستیم، بسیار ناراحتت‌کننده است. می‌توان گفت این اتفاقات که بر اثر دستگیری مهسا امینی افتاد، سبب شد تا حرمت‌ها توسط جوانان و نوجوانان شکسته شود. نتیجه خواهیم گرفت که جوانان امروز معترض هستند و به خیابان‌ها آمده‌اند.
قرایی مقدم گفت: شاهد یک دگردیسی در جامعه هستیم. یعنی تحت هیج شرایطی، به قبل از اعتراضات بر نخواهد گشت. درحال‌حاضر که مشغول مصاحبه هستیم، تغییراتی در جامعه صورت گرفته است. این تغییرات، در بافت مردم، در فکر مردم و در زندگی مردم صورت گرفته است.
وی ادامه داد: در نتیجه، جامعه به سمت و سویی رفته است که یک دگردیسی را تجربه می‌کند و به نظر بنده متوقت نخواهد شد. این امکان وجود دارد تا اندکی جامعه آرام شود اما به حالت سابق بر نمی‌گردد.
قرایی مقدم گفت: اعتراضاتی درحال‌حاضر شاهد آن هستیم، رنگ و بوی دیگری دارد و با سال ۹۸ که بنزین گران شد، متفاوت است. همچنین با سال ۸۸ هم دارای تفاوت‌های بسیاری است. درحال‌حاضر، صحبت از آزادی بیان و... مطرح است. حجاب بهانه‌ای بود تا جوانان خواسته خود را بیان کنند.
این جامعه شناس در ادامه گفت‌وگو عنوان کرد: این را می‌گویم که حجاب واقعا بهانه بود. به دلیل آنکه بستر ناراحتی جوانان مساعد بود، حجاب بهانه‌ای شد تا اعتراضات درون خیابان شکل بگیرد. متاسفانه یا خوشبختانه، چنین قضیه‌ای افراد بیشتری را درون خود می‌کشد. یعنی کسانی که بی‌تفاوت هستند، به صورت تدریجی، نسبت به مسائل حساس می‌شوند و با این پرخاشگری‌ها و اعدام‌ها، بر اساس تئوری چرخش در خشونت، از خشونت، خشونت زاده می‌شود و خشم افراد را بیشتر خواهد کرد.
قرایی مقدم خاطرنشان کرد: این خشونت ها، دارای عواقب است. همانطور که مشاهده شد، در سیستان و بلوچستان، کرج، کردستان و... شاهد یک خشونت بودیم.
وی افزود: اصولا، جوان ما، با فرهنگ اصیل ایرانی بیگانه شده است. آیا فقط در ایران، فردوسی و آرش وجود داشته است؟ آیا این اسامی فقط بر روی خیابان‌ها و ایستگاه‌های مترو است؟ اینجور مسائل است مارا با فرهنگ اصیل ایرانی بیگانه کرده‌اند.
این جامعه شناس، ادامه داد: ما جوانان را به این روز انداخته‌ایم که چیزی از فرهنگ اصیل ایرانی نمی‌دانند. حال به خیابان‌ها آمده و به دنبال آزادی هستند. بنابراین جامعه، با یک رونسانس مواجه هستیم. افراد را به خودی و غیر خودی تقسیم کرده‌اند و فکر کرده‌اند که علوم اجتماعی و خبرنگاری به درد نمی‌خورد و ریاضی و شیمی مهم است.
قرایی مقدم گفت: درحالی که متخصصان علوم انسانی، خبرنگار را نیروی راهبردی معرفی می‌کنند و می‌گویند که این افراد نیروی استراتژیک هستند. خبرنگار می‌تواند با نوشتن یک مقاله طوفان به راه بی‌اندازد. خب شاهد آن بودیم که خبرنگارها را دستگیر کردند و روزنامه‌ها توقیف شد. نتیجه این اعمال پرخاشگری در جامعه را پدید آورد.
وی ادامه داد: وجود گشت ارشاد سبب می‌شود تا میزان حساسیت در جامعه زیاد شود. گشت از اوایل انقلاب و در میدان تجریش وجود داشته است. خودروهایی در میدان تجریش وجود داشت که این خودروها، دختران را دستگیر و به پارک ساعی منتقل می‌کرد. وجود گشت ارشاد از ابتدا اشتباه بود و درحال‌حاضر هم اشتباه است.
قرایی مقدم گفت: وجود گشت ارشاد، سبب شد تا وضعیت حجاب بدتر شود. باید در این زمینه فرهنگ‌سازی هایی صورت می‌گرفت که البته در این مورد صحبت هایی کردیم اما توجهی نکردند. نمی‌شود با اجبار چیزی را به دیگران آموخت. این آموزش و پرورش بیمار است. زمانی که مربی پرورشی در مدرسه دخترانه، صحبت از حجاب و اهمیت آن می‌کند، اما خود طور دیگری پوشش دارد و این پوشش را دانش آموز در محیط بیرون از مدرسه مشاهده می‌کند، طبیعی است که الگوبرداری می‌کند.
این جامعه شناس افزود: درحال‌حاضر مقصر وضع موجود در جامعه گشت ارشاد است. نادانی گشت ارشاد که نه مشاوره بلد است و نه فرهنگ شناسی، یک دختر کرد را دستگیر کرد و سبب فوت او شد. یک نادانی گشت ارشاد چنین بلایی را به سرمان آورد. بعد به جای آنکه توضیح بدهند و تقصیر را گردن بگیرند، ۲خبرنگار که در این باره اطلاع رسانی کرده‌اند را دستگیر می‌کنند. پس خبرنگار در این شرایط چه کاری انجام دهد؟ وظیفه خبرنگار این است که آینه تمام نمای جامعه باشد. گشت ارشاد از ابتدا باطل بوده و دوران گشت ارشاد به پایان رسیده است.