رویداد۲۴ حسین فلاحی: زرادخانه موشکی ایران بزرگترین و متنوع ترین زرادخانه در خاورمیانه است. در سال 2022، ژنرال کنت مک کنزی، فرماندهی مرکزی ایالات متحده، اعلام کرد که ایران «بیش از 3000» موشک بالستیک در اختیار دارد. این شامل نیروی رو به رشد موشک های کروز حمله زمینی ایران نمی‌شود.[1]
ایران در دهه گذشته پیشرفت‌های قابل توجهی در دقت و برد موشک‌های خود داشته است که آنها را به یک قدرت بازدارندگی قوی‌تر تبدیل می‌کند.[2] تمرکز بر دقت با محدودیت برد موشکی 2000 کیلومتری همراه بوده است که برای اولین بار در سال 2015 به طور عمومی تایید شد. با این حال، ایران می‌تواند هر زمان که بخواهد از این محدودیت صرف نظر کند و در واقع در حال توسعه یک سیستم موشکی خرمشهر است. که در صورت استقرار، ظاهراً آن را باطل می کند. سرانجام، علیرغم اتکای اولیه به موشک‌های با سوخت مایع، ایران از آن زمان تاکید بیشتری بر توسعه موشک‌های سوخت جامد داشته است. این روند احتمالا ادامه خواهد داشت.[3]
بسیاری از موشک‌های ایرانی ذاتاً قادر به حمل محموله‌های هسته‌ای هستند، که مدت‌ها یک نگرانی بین‌المللی بوده است: قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل از ایران می‌خواهد که «هر گونه فعالیت مرتبط با موشک‌های بالستیک طراحی شده برای حمل سلاح هسته‌ای را انجام ندهد». محدودیت‌های سازمان ملل بر خرید فناوری موشکی ایران و همچنین تحریم‌های هدفمند بر نهادهای درگیر در توسعه موشکی، تا سال 2023 پابرجاست که شامل حمل کلاهک هسته ای و همچنین وسایل پرتاب فضایی (SLV) که از بسیاری از فناوری های مشابه موش های بالستیک دوربردتر استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید: رتبه بندی قدرت موشکی جهان
ایران از سال 2017 چندین بار از موشک‌های خود در نبرد استفاده کرده است، از جمله حمله موشکی بالستیکی به پایگاه‌های عراقی میزبان نیروهای آمریکایی در سال 2020.
به گزارش رویداد۲۴ جدول زیر آنچه را که عموماً در مورد توانایی‌های موشک‌های ایران شناخته شده، ادعا یا تخمین زده می‌شود، نشان می‌دهد که می توانند برای حملات متعارف علیه اهداف پربازده مانند پایگاه‌ها یا زیرساخت‌ها مورد استفاده قرار گیرند. [4]
|
نام |
نوع[5] |
برد حدااکثری |
ظرفیت ترابری |
نیروی محرکه |
دقت موشک (CEP) [6] |
وضعیت |
|---|---|---|---|---|---|---|
|
شهاب -1 (Scud B) |
SRBM |
up to 300 km |
770-1,000 kg |
liquid fuel(سوخت مایع), single stage(یک مرحله ای) |
~500 m |
deployed |
|
شهاب-2 (Scud C) |
SRBM |
~500 km |
~700 kg |
liquid fuel, single stage |
700 m |
deployed |
|
قیام-1 |
SRBM |
700-800 km |
650 kg |
liquid fuel, single stage |
<500 m[7] |
deployed |
|
قیام-1 (mod.)[8] |
SRBM |
700-800 km |
650 kg |
liquid fuel, single stage |
~100 m |
deployed |
|
فاتح -110 (including Khalij Fars and Hormuz[9]) |
SRBM |
300 km |
500 kg |
solid fuel(سوخت جامد), single stage |
100 m[10] |
deployed |
|
فاتح-313 |
SRBM |
500 km |
<500 kg[11] |
solid fuel, single stage |
10-30 m[12] |
deployed |
|
ذوالفقار(including Zolfaghar Basir[13]) |
SRBM |
700 km |
450-600 kg |
solid fuel, single stage |
10-30 m[14] |
deployed |
|
دزفول |
SRBM |
1,000 km |
450-600 kg |
solid fuel, single stage |
10-30 m[15] |
deployed |
|
شهاب-3 |
MRBM |
1,300 km |
750-1,000 kg |
liquid fuel, single stage |
~3 km |
deployed |
|
قدر |
MRBM |
1,600 km |
~750 kg |
liquid fuel, single stage |
300 m |
deployed |
|
عماد |
MRBM |
1,800 km |
~750 kg |
liquid fuel, single stage |
<500 m |
deployed |
|
خیبرشکن |
MRBM |
1,450 km |
450-600 kg |
solid fuel, single stage |
unknown |
deployed |
|
سجیل |
MRBM |
2,000 km |
~750 kg |
solid fuel, (دومرحله ای) two stage |
unknown |
deployed (استقرار یافته) |
|
خرمشهر-1 and -2 (BM-25/Musudan) |
MRBM[16] |
2,000-4,000 km |
500-1,800 kg |
liquid fuel, single stage |
~1.5 km |
tested |
| مشکات/ سومارr (Kh-55) | LACM | unknown[17] | ناشناخته | turbofan engine (موتور توربوفن) | N/A | possibly deployed |
| هویزه | LACM | 1,350 km | unknown | turbojet engine | N/A | possibly deployed |
| یاعلی | LACM | 700 km | unknown | turbojet engine | N/A | tested |
| قدس-1[18] | LACM | 700-800 km | unknown | turbojet engine | N/A | deployed[19] |
| پاوه | LACM | 1,650 km | unknown | turbojet engine[20] | N/A | deployed |
| سفیر | SLV | 2,100 km[21] | 500-750 kg[21] | liquid fuel, two stage | N/A | retired ( از دور خارج شده) |
| سیمرغ | SLV | 4,000-6,000 km[21] | 500-750 kg[21] | liquid fuel, two stage | N/A | no successful launches |
| قاصد | SLV | 2,200 km[21] | 1,000 kg[21] | liquid 1st stage; solid 2nd and 3rd stages | N/A | operational (عملیاتی) |
| ذوالجناح | SLV | 4,000-5,000 km[21] | 1,000 kg[21] | solid 1st and 2nd stages, liquid 3rd stage | N/A | tested (آزمایش شده) |
| قائم-100 | SLV | 3,000-4,000 km[21] | 1,000 kg[21] | solid fuel, three stage | N/A | tested |
[1] تخمین مستقل اندازه زرادخانه موشکی ایران، با توجه به کمبود اطلاعات موثق مربوط به مقادیر موشک، دشوار است. نیروی هوایی ایالات متحده و برخی سازمان‌های غیردولتی تخمین‌هایی را در گذشته منتشر کرده‌اند، اما این تخمین‌ها فاقد ویژگی‌های خاص هستند و معمولاً فقط تعداد پرتاب‌کننده‌ها را تخمین می‌زنند، نه خود موشک‌ها، زیرا اصولاً ردیابی و شمارش پرتابگرها آسان‌تر است.
[2] دقت توانایی یک سلاح برای ضربه زدن به جایی است که هدف قرار گرفته است. دقت عبارت است از توانایی کاربر در هدف قرار دادن سلاح در محل واقعی هدف مورد نظر و دقیق بودن سلاح برای ضربه زدن به آن. بنابراین دقت، قابلیت‌های اکتساب و ردیابی هدف را در نظر می‌گیرد. به عنوان مثال، توسعه پهپادهای جاسوسی توانمند ایران در بهبود دقت نیروهای موشکی نقش داشته است.
[3] موشک ها را می توان بر اساس سوخت مایع یا سوخت جامد طبقه بندی کرد. یک موتور موشک با سوخت مایع عموماً می‌تواند نیروی رانش بیشتری در هر پوند سوخت نسبت به یک موتور موشک جامد تولید کند، اما پیچیده‌تر است و می‌تواند به قطعات ماشینکاری دقیق و متحرک زیادی نیاز داشته باشد. برخی از انواع موشک‌های با سوخت مایع نیز باید در محل پرتاب خود سوخت داده شوند که تشخیص و نابودی آنها را برای حریف آسان‌تر می‌کند. موتورهای موشک جامد نسبتاً مقرون به صرفه هستند و نگهداری و ذخیره سازی آنها آسان تر است. سوخت جامد همچنین امکان پرتاب سریعتر را فراهم می کند. بنابراین موشک های سوخت جامد معمولاً در نبرد آسیب پذیرتر هستند. توانایی ساخت سامانه‌های جدید متناسب با نیازهای نظامی ایران، علاوه بر مزیت‌های عملیاتی، به ترجیح روزافزون ایران برای موشک‌های سوخت جامد کمک می‌کند.
[4] این جدول شامل موشک‌ها یا موشک‌های توپخانه‌ای با حداکثر برد کمتر از 300 کیلومتر، موشک‌هایی که فقط به عنوان ماکت، موشک‌های زمین به هوا یا موشک‌های کروز ضد کشتی نمایش داده شده‌اند، نمی‌شود. توانایی های این موشک ها را می توان با ارجاع به موشک های ایرانی که از آنها الگوبرداری شده است، به بهترین وجه ارزیابی کرد.
[5] موشک های بالستیک را می توان بر اساس برد به پنج کلاس تقسیم کرد: برد نزدیک (کمتر از 300 کیلومتر)، برد کوتاه (300 تا 1000 کیلومتر)، برد متوسط (1000 تا 3000 کیلومتر)، برد متوسط (3000 کیلومتر). تا 5500 کیلومتر) و بین قاره ای (بیش از 5500 کیلومتر). زرادخانه موشک‌های بالستیک ایران عمدتاً از موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد (SRBM) و موشک‌های بالستیک میان‌برد (MRBMs) تشکیل شده است، هرچند احتمال می‌رود برخی از موشک‌های با برد بلندتر نیز کار کنند. وسایل پرتاب فضایی (SLVs) برای پرتاب ماهواره ها به مدار طراحی شده اند، اما به دلیل ویژگی های مشابه می توانند به طور بالقوه به عنوان موشک های بالستیک دوباره پیکربندی شوند. موشک‌های کروز حمله زمینی (LACM) اساساً به عنوان هواپیمای بدون خلبان عمل می‌کنند و در مسیر بالستیک پرواز نمی‌کنند، بنابراین سیستم‌های دفاع موشکی را با چالش مواجه می‌کنند.
[6] دقت موشک معمولاً با خطای دایره‌ای محتمل (CEP) اندازه‌گیری می‌شود: شعاعی که به طور متوسط نیمی از موشک‌های شلیک شده در آن فرود می‌آیند. به عنوان مثال، با توجه به یک موشک با CEP ده متری، اگر یک صد موشک به سمت هدفی پرتاب شود، به طور متوسط پنجاه موشک در فاصله ده متری هدف فرود می آید.
[7] از آنجایی که Qiam-1 یکی از موشک های مورد استفاده در حمله ژانویه 2020 به نیروهای ایالات متحده در عراق بود، که به طور گسترده ای دقیق تلقی می شد، ممکن است CEP Qiam-1 بهبود یافته باشد.
[8] برخی از تحلیلگران مستقل از آن به نام Qiam-2 یاد می کنند، اما منابع رسمی ایرانی آن را تایید نمی کنند.
[9] خلیج فارس نوع ضد کشتی فاتح-110 است، در حالی که هرمز نوع ضد رادار است.
[10] گزارش شده است که ایران یک کیت هدایت برای فاتح-110 ساخته است که در صورت اتصال، می تواند CEP آن را به 30 متر یا کمتر کاهش دهد.
[11] از این واقعیت استنباط می شود که فاتح-313 دارای مخروط بینی کوچکتر از فاتح-110، مدل پایه آن است.
[12] بر اساس استفاده احتمالی آن در حمله موشکی بالستیک ژانویه 2020 علیه نیروهای ایالات متحده و ارزیابی خسارت آن حمله.
[13] ذوالفقار بصیر نوع ضد کشتی ذوالفقار است.
[14] بر اساس استفاده احتمالی آن در حمله موشکی بالستیک ژانویه 2020 علیه نیروهای ایالات متحده و ارزیابی آسیب آن حمله. همچنین بر اساس ارزیابی های مشابه پس از رزمایش پیامبر اعظم 17 در دسامبر 2021.
[15] بر اساس استفاده از آن در رزمایش پیامبر اعظم 17، دقتی شبیه به ذوالفقار دارد.
[16] ایران مدعی است که حداکثر برد خرمشهر 2000 کیلومتر است، بنابراین با محدودیت برد 2000 کیلومتری گزارش شده برای همه موشک‌های ایرانی مطابقت دارد. برد بیشتر موشک‌های SS-N-6 شوروی و موسودان کره شمالی (BM-25) که خرمشهر بر روی آنها استقرار دارد، نشان می‌دهد که حداکثر برد واقعی خرمشهر ممکن است تا 4000 کیلومتر باشد. تخمین های برد متفاوت ممکن است تا حدی با فرضیات مختلف در مورد جرم کلاهک توضیح داده شود. ادعای رسمی ایران بر اساس کلاهک 1800 کیلوگرمی بود. اگر بار به 500 کیلوگرم کاهش یابد، خرمشهر ممکن است بتواند به برد حداقل 3000 کیلومتر دست یابد. اگر چنین باشد، به عنوان یک موشک بالستیک میان برد (IRBM) طبقه بندی می شود.
[17] در سال 2012، یک مقام ایرانی ادعا کرد که نسخه آینده ایران از Kh-55، که برای پرتاب زمینی یک تقویت کننده راکت جامد اصلاح شده است، بردی بیش از 2000 کیلومتر خواهد داشت. با این حال، در سال 2019، یک مقام رسمی مدعی شد برد این موشک تنها 700 کیلومتر بوده است. شواهد منبع باز کافی برای تأیید هر یک از این ادعاها وجود ندارد، اما بعید است که ایران موتور توربوفن را با موفقیت مهندسی معکوس کرده باشد که توانایی مطابقت با موتورهای شوروی اولیه را داشته باشد.
[18] قدس-1، که توسط ایالات متحده به عنوان "351" شناخته می شود، برای اولین بار توسط حوثی ها در یمن به نمایش گذاشته شد. این موشک در حمله سپتامبر 2019 به تاسیسات آرامکوی سعودی مورد استفاده قرار گرفت که حوثی‌ها مسئولیت آن حمله را برعهده گرفتند.
[19] بر اساس این فرض که حمله سال 2019 به تاسیسات آرامکو عربستان انجام شده است.
[20] بر اساس شباهت های بصری با قدس-1.
[21] اگر به عنوان یک موشک بالستیک دوباره پیکربندی شود، تخمین بزنید.