رویداد۲۴ یاسر مختاری: کلسترول بالا به معنای میزان بالای کلسترول خون است. کلسترول بالا یکی از عوامل ریسک اصلی برای بیماری های قلبی و عروقی محسوب می‌شود.
وقتی سطح کلسترول خون بیش از میزان معمول تعیین شده است، احتمال بروز تشکیل توده‌های چربی (پلاک) در دیواره رگ‌ها افزایش می‌یابد. این پلاک‌ها منجر به تنگی یا بلاک شدگی رگ‌ها می‌شوند و آمدن خون به قلب و سایر اعضا را محدود می‌کنند که این امر می‌تواند به سکته قلبی یا سکته مغزی منجر شود.
دو نوع کلسترول اصلی در بدن وجود دارد که تاثیر محسوسی بر سلامت قلب و عروق دارند:
کلسترول LDL (کلسترول بد): LDL به عنوان حامل بزرگ کلسترول در خون شناخته می‌شود. اگر مقدار کلسترول LDL بالا باشد، میزان کلسترول مضر در خون افزایش می‌یابد و به رگ‌های خونی رسوب کرده و باعث تشکیل پلاک چربی می‌شود.
بیشتر بخوانید: بیماری لوپوس چیست؟
کلسترول HDL (کلسترول خوب): HDL به عنوان حامل خوب کلسترول شناخته می‌شود. HDL به رگ‌های خونی رفته و کلسترول اضافی را از دیواره‌های رگ‌ها زدوده و به کبد جهت اخراج از بدن منتقل می‌کند. بالا بودن سطح کلسترول HDL محافظتی در برابر بیماری های قلبی عروقی است.
به گزارش رویداد۲۴ با توجه به عوامل موثر بر سطح کلسترول خون، مانند رژیم غذایی ناسالم، فعالیت بدنی کم، ژنتیک و سایر عوامل زندگی، سطح کلسترول بالا ممکن است رخ دهد.
کلسترول بالا در بیشتر موارد به صورت ناخواسته و بدون علایم خاصی تشخیص داده می‌شود، به طوری که افراد ممکن است برای سال‌ها با سطح بالای کلسترول خون زندگی کنند بدون آگاهی از وجود آن. این یکی از دلایلی است که کنترل و بررسی منظم سطح کلسترول خون بسیار مهم است.
هرچند که عدم وجود علائم خاص در سطح کلسترول بالا، اما در برخی از موارد می‌توان مشکلات زیر را در نظر داشت:
توده‌های چربی (پلاک): سطح کلسترول بالا می‌تواند باعث تشکیل توده‌های چربی در دیواره رگ‌های خونی شود، که می‌تواند به تنگی رگ‌ها (تسکین) و درنهایت بسته شدن رگ‌ها (ترومبوز) منجر شود. این می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی مانند آنژین قلبی، سکته قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد.
مشکلات قلبی: سطح بالای کلسترول می‌تواند باعث تشکیل پلاک در رگ‌های قلبی شود و در نتیجه آنژین قلبی (درد قفسه سینه) و طیفی از بیماری‌های قلبی مرتبط با آن، شامل کاهش عملکرد قلب (کمبود قلبی) و سکته قلبی شود.
مشکلات عروقی: سطح کلسترول بالا می‌تواند با آسیب رگ‌ها و عروق بزرگتر دیگری در سراسر بدن همراه باشد. این مشکلات می‌توانند شامل تنگی رگ‌ها (تسکین پریفری)، آنسوریسم عروقی (انبساط و ضعف دیواره عروق) و بلاک شدگی رگ‌های بزرگ (ترومبوز) باشند.
دیابت نوع 2: کلسترول بالا می‌تواند به مقاومت به انسولین و بروز دیابت نوع 2 منجر شود.
در صورت بودن عوامل ریسک دیگر مانند سابقه خانوادگی از بیماری های قلبی-عروقی، سابقه حمله قلبی در اقوام نزدیک و سن بالا، تست خون برای اندازه‌گیری سطح کلسترول بالا توصیه می‌شود.
کلسترول بالا در بدن می‌تواند تأثیرات زیادی داشته باشد و باعث بروز عوارض مختلفی شود؛
سکته قلبی: یکی از عوارض خطرناک کلسترول بالا، رخداد آتاک قلبی است. این اتفاق ممکن است رخ دهد وقتی پلاک های چربی در دیواره های رگ ها شکسته شده و رگ خون را بلاک می کند. این منجر به عدم عرضه کافی خون به قلب و ضربه به عضله قلب می شود که می تواند باعث مرگ بافت قلبی و بروز ضعف عضله قلبی شود.
آنژین قلبی: آنژین قلبی، درد یا تنگی قفسه سینه ناشی از کاهش دسترسی به خون و اکسیژن به قلب نشان می‌دهد. کلسترول بالا می‌تواند باعث بروز آنژین قلبی شود، زیرا رگ‌ها را می‌بندد و خون به قلب نمی‌رسد.
سکته مغزی: کلسترول بالا ممکن است باعث رسوب پلاک در رگ‌های مغزی شود و در نتیجه سکته مغزی رخ دهد. وقتی خون رسانی به بخشی از مغز را مسدود می‌کند، باعث مرگ بافت مغزی در آن منطقه می‌شود که می‌تواند منجر به معلولیت‌های جدی و حتی فوت شود.
انسداد رگ‌ها: کلسترول بالا می‌تواند موجب رسوب پلاک چربی در رگ‌ها شود که انسداد رگ‌های خونی را به دنبال دارد. این امر می‌تواند فشار خون بالا، تنگی رگ‌ها (تسکین) و در نتیجه کاهش عملکرد قلب و مشکلات قلبی-عروقی دیگر را ایجاد کند.
آنسوریسم عروقی: در برخی از موارد، پلاک چربی می‌تواند به تدریج در دیواره رگ‌ها تجمع کند و موجب انبساط ضعیف از آنها شود. این وضعیت شناخته شده به عنوان آنسوریسم عروقی معروف است و ممکن است خطرناک باشد زیرا ممکن است به شکستن پلاک‌های خونی و بروز توده‌های لخته خون منجر شود.
کاهش عملکرد کلیه: رسوب کلسترول در رگ‌های کلیوی می‌تواند منجر به کاهش عملکرد کلیه شود و عوارضی مانند کمبود آب و الکترولیت، فشار خون بالا و اختلالات ادراری را به همراه داشته باشد.
مشکلات عروقی: گسترش پلاک های چربی در جداره رگ‌ها می‌تواند بزرگترین عوامل خطر برای بلاک شدن رگ‌های خونی باشد. این مشکل می‌تواند ترومبوز (انسداد رگ)، و سایر مشکلات عروقی منجر شود.
بیماری کیسه صفرا: سطح بالای کلسترول می تواند تشکیل سنگ را در کیسه صفرا شکل دهد. این ممکن است موجب عوارضی مانند دل درد، تهوع، استفراغ و اختلالات گوارشی شود.
کلسترول خون چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص کلسترول خون از طریق آزمایش خون انجام می‌شود. برای تست کلسترول، پزشک یا متخصص به شما خواهد گفت که باید چند ساعتی قبل از آزمایش هیچ غذایی خورده نشود، زیرا غذا ممکن است بر سطح کلسترول خون تأثیر داشته باشد.
در آزمایش خون برای اندازه‌گیری کلسترول، نمونه‌ای از خون اخذ و به آزمایشگاه ارسال می‌شود. در آزمایشگاه، سطح کلسترول شما اندازه‌گیری می‌شود و نتیجه به پزشک گزارش داده می‌شود.
معمولاً آزمایش کلسترول خون شامل اندازه‌گیری سه مورد است:
کلسترول کل (Total Cholesterol): این مقدار نشان‌دهنده مجموع کلسترول LDL (کلسترول بد) و HDL (کلسترول خوب) در خون است. سطح نرمال کلسترول خون برای بزرگان کمتر از 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) است.
کلسترول LDL Cholesterol: این نوع کلسترول معروف به کلسترول بد است زیرا در صورت انباشت آن در خون، می‌تواند به تشکیل پلاک در رگ‌ها و انسداد آنها بیانجامد. ارزش طبیعی سطح کلسترول LDL برای بزرگان کمتر از 100 mg/dL است، هر چه این عدد کمتر باشد، بهتر است.
کلسترول HDL Cholesterol: این نوع کلسترول معروف به کلسترول خوب است، چرا که نقش محافظتی در سلامت قلب و عروق دارد. سطح نرمال کلسترول HDL در بزرگان باید بالاتر از 40 mg/dL در مردان و بالاتر از 50 mg/dL در زنان باشد. هر چه این عدد بیشتر باشد، بهتر است.
درمان کلسترول خون بستگی به سطح کلسترول و سایر فاکتورهای خطری که ممکن است افراد داشته باشند. در برخی موارد، تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی ممکن است کافی باشد تا کلسترول خون را کنترل کند، در حالی که در مواردی داروها هم برای کنترل کلسترول استفاده می‌شوند.
مصرف مواد غذایی کم چرب: کاهش مصرف مواد غذایی حاوی چربی اشباع شده مثل گوشت قرمز، آبزیان چرب، محصولات لبنی بالا چربی و خامه می‌تواند مفید باشد.
مصرف مواد غذایی با فیبر بالا: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و مواد غذایی کامل غلات که حاوی فیبر هستند، می‌تواند به کاهش کلسترول موثر باشد.
کنترل مصرف چربی: کاهش مصرف چربی هیدروژنه و روغن‌های آبکشی، مانند روغن‌های حاوی اسیدهای چرب ترانس و روغن‌های نیمه جامد، می‌تواند مفید باشد.
کاهش کلسترول از طریق تمرین و ورزش:
- فعالیت بدنی منظم و ورزش معتدل را در روزهای هفته‌تان جای دهید. فعالیت بدنی مثل راه رفتن سریع، شنا، دوچرخه سواری و پیاده روی بهبود ترشح کلسترول خوب و کاهش کلسترول بد را تسهیل می‌کند.
در برخی موارد، تغییر در سبک زندگی ممکن است کافی نباشد و پزشک شما ممکن است داروهایی را تجویز کند که به کنترل کلسترول کمک کند. داروهای ضد کلسترول این اثر را دارند که تولید کلسترول LDL را کاهش می‌دهند و سطح کلسترول خوب (HDL) را افزایش می‌دهند. نکته مهم این است که داروها به تنهایی کافی نیستند و همچنان باید تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی را رعایت کنید.