رویداد۲۴ فائزه مومنی: برای دفع سنگ کلیه چی بخوریم؟ این سوال بسیاری از افراد مبتلا به سنگ کلیه است. نوشیدن زیاد مایعات بخش مهمی از روند دفع سنگ کلیه و جلوگیری از تشکیل سنگ‌های جدید است؛ آب نهتنها به دفع مواد زائد بدن، بلکه به حرکت دادن سنگ‌ها در دستگاه ادراری نیز کمک می‌کند.
یکی از نکات مهم تغذیه در دفع سنگ کلیه نوشیدن مقدار کافی آب است. زمانی که آب به مقدار فراوان نوشیده شود احتمال جابجا شدن و حرکت سنگ در مسیر ادراری افزایش می‌یابد. سعی کنید روزانه ۸ تا ۱۲ لیوان آب بنوشید. حتی پس از دفع سنگ نیز باید این روند ادامه‌دار باشد تا از رسوب مواد معدنی و تشکیل سنگ‌های جدید پیشگیری شود.
کم‌آبی بدن بزرگ‌ترین عامل خطر تشکیل سنگ کلیه است. برای اینکه متوجه شوید که آیا به مقدار کافی آب مصرف‌شده است یا نه باید به رنگ ادرار خود توجه کنید. اگر ادرار زرد تیره باشد به این معنی است که مقدار آب بدن شما کمتر از حد مجاز است اما اگر ادرار روشن باشد به این معنی است که آب به اندازه کافی در سیستم ادراری در گردش است.
یکی از عادت‌های مفیدی که می‌توانید در خود ایجاد کنید این است که هرازگاهی چند قطره لیموی تازه به لیوان حاوی آب چکانده و سپس میل کنید. لیمو در تغذیه و دفع سنگ کلیه نقش بسزایی دارد زیرا حاوی سیترات است و از تشکیل سنگ‌های کلسیمی جلوگیری می‌کند. همچنین سیترات قادر است که سنگ‌های کوچک تشکیل‌شده را از بین برده و دفع آن‌ها را تسریع کند. از مزایای دیگر آبلیمو می‌توان به مهار رشد باکتری‌ها، تأمین ویتامین C بدن و تقویت سیستم ایمنی اشاره نمود.
ریحان یکی از سبزیجاتی است که با دارا بودن اسید استیک به تجزیه سنگ کلیه و کاهش درد کمک می‌کند. ریحان سرشار از مواد مغذی است و به همین دلیل در طب سنتی برای اختلالات گوارشی و التهابی نیز استفاده می‌شود. در آب ریحان آنتی‌اکسیدان‌ها و عوامل ضدالتهابی مختلفی وجود دارد و به حفظ سلامت کلیه کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: بهترین میوه برای نارسایی کلیه
از برگ‌های ریحان تازه یا خشک‌شده برای تهیه دمنوش استفاده کنید و روزانه چند فنجان از آن بنوشید. همچنین می‌توانید آب ریحان تازه را در آبمیوه‌گیری بگیرید یا ریحان را به اسموتی اضافه کرده و یا همراه با غذای خود مصرف نمائید. البته نباید در هر دوره بیش از ۶ هفته آب ریحان را مصرف کرد چراکه استفاده طولانی‌مدت ممکن است منجر به مشکلات زیر شود:
افت قند خون، کاهش فشارخون کمتر از حد نرمال، رقیق شدن خون و افزایش خونریزی
از مواد غذایی دیگر موثر در تغذیه و دفع سنگ کلیه، مصرف سرکه سیب است که یکی دیگر از منابع غنی از اسید استیک است. سرکه سیب در حل شدن سنگ‌های کلیه تأثیر قابل‌توجهی دارد. سرکه سیب می‌تواند به‌خوبی سیستم ادراری ازجمله کلیه‌ها را شستشو داده و به کاهش علائم سنگ کلیه نظیر درد کمک کند. البته خواص سرکه سیب زیاد است و محدود به تأثیر کلیوی آن نیست.
به گزارش رویداد۲۴ در تحقیقات معتبر پزشکی نیز اثر سرکه سیب موردبررسی قرار گرفته است و تأثیر آن بر دفع سنگ کلیه تائید شده است. برای بهره بردن از این فواید، ۲ قاشق غذاخوری سرکه سیب را به ۲۲۰ گرم آب آشامیدنی اضافه کرده و در طول روز مصرف کنید. مقدار مصرف سرکه سیب نباید بیش از مقدار ذکرشده باشد چراکه می‌تواند منجر به کاهش پتاسیم در بدن و ابتلا به پوکی استخوان گردد. در افراد مبتلا به دیابت نیز نوشیدن زیاد سرکه سیب ممکن است سبب نوسان در قند خون گردد، بنابراین باید همواره سطح قند خون خود را تحت کنترل داشته باشید. اگر داروهای زیر را مصرف می‌کنید از نوشیدن سرکه سیب خودداری کنید:
انسولین، دیگوکسین، دیورتیک‌ها مانند اسپیرونولاکتون
محققان بر این باورند که آب کرفس قادر است سمومی که باعث تشکیل شدن سنگ‌های کلیه می‌شوند را از بدن دفع کند. همچنین کرفس به شستشو دادن سیستم ادراری و حرکت آسان‌تر سنگ‌های ادرار کمک می‌کند. اگر به مشکلات زیر مبتلا هستید نوشیدن آب کرفس توصیه نمی‌شود:
هر گونه اختلال در سیستم انعقاد خون، فشارخون پایین، در پیش داشتن عمل جراحی. همچنین اگر در حال مصرف داروهای زیر هستید از نوشیدن آب کرفس خودداری کنید: لووتیروکسین (سینتروئید)، لیتیوم (لیتان)، داروهایی که حساسیت به خورشید را افزایش می‌دهند، مانند ایزوترتینوئین
داروهای آرام‌بخش، مانند آلپرازولام (زاناکس)
از دیرباز آب انار به‌عنوان یک روش طبیعی جهت بهبود عملکرد کلیه‌ها کاربرد داشته است. این میوه شفابخش از جمله میوه های مفید برای دفع سنگ کلیه است و سنگ‌ها و سموم را از سیستم ادراری دفع کرده و نقش موثری در تغذیه و دفع سنگ کلیه دارد. آب انار با محتوای سرشار از آنتی‌اکسیدانی خود به حفظ سلامت کلیه‌ها کمک می‌کند. آب انار با کاهش سطح اسیدیته ادرار در جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه نیز نقش مؤثر دارد. محدودیت خاصی برای مصرف آب انار در طول روز وجود ندارد اما در شرایط زیر نوشیدن آب انار توصیه نمی‌شود:
داروهایی که متابولیسم کبدی دارند، داروهای فشارخون مانند کلروتیازید، مصرف رزوواستاتین
خوراک لوبیا یک غذای سنتی است که در کشور ما نیز محبوبت زیادی دارد. این غذای سنتی در بهبود کلی سلامت کلیه بسیار مفید است و به حل شدن و دفع سنگ‌ها کمک می‌کند. علاوه بر خوراک لوبیا، می‌توان آب خوراک لوبیا را نیز در طول روز در چند نوبت میل کنید.
ریشه‌ی قاصدک یکی دیگر از مواد موثر در تغذیه و دفع سنگ کلیه به‌شمار می‌رود و تقویت‌کننده‌ی کلیه و محرک تولید صفرا است. تصور می‌شود که ریشه گیاه قاصدک به حذف مواد زائد، افزایش خروجی ادرار و بهبود هضم غذا کمک می‌کند. قاصدک دارای ویتامین‌های A، B، C، D و مواد معدنی مانند پتاسیم، آهن و روی است.
در مطالعات پزشکی نیز مشخص‌شده است که ریشه گیاه قاصدک در جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه مؤثر است. ریشه قاصدک را می‌توانید به‌صورت دمنوش آماده کنید و پوست پرتقال، زنجبیل و یا سیب را نیز به آن اضافه کرد و ۳ تا ۴ فنجان در طول روز بنوشید. در برخی افراد مصرف ریشه قاصدک باعث سوزش سردل می‌شود. قبل از مصرف عصاره ریشه قاصدک با پزشک خود مشورت کنید زیرا مصرف این گیاه ممکن است باعث تداخل دارویی شود. اگر داروهای زیر را مصرف می‌کنید از خوردن ریشه قاصدک خودداری نمائید:
داروهای رقیق‌کننده خون، آنتی‌اسیدها، آنتی‌بیوتیک‌ها، لیتیوم، دیورتیک‌هایی مانند اسپیرونولاکتون
گیاه دم اسب یکی از گیاهان دارویی پرکاربرد در طب سنتی و تغذیه و دفع سنگ کلیه است. این گیاه جهت افزایش جریان ادرار، کمک به دفع سنگ کلیه و تسکین تورم و التهاب استفاده می‌شود. این گیاه با خواص ضد باکتریایی و آنتی‌اکسیدانی خود، در سلامت کلی کلیه‌ها مفید است. با تمام این مزایا، نباید بیش از ۶ هفته در یک دوره زمانی از گیاه دم اسب استفاده کرد. مصرف زیاد این گیاه خطر تشنج، کاهش سطح ویتامین B و از دست دادن پتاسیم را در پی دارد.
درصورتی‌که داروهایی مثل لیتیوم، دیورتیک‌ها یا داروهای قلبی مانند دیگوکسین مصرف می‌کنید، نباید از دم اسب استفاده کنید. گیاه دم اسب برای کودکان و زنان باردار یا شیرده توصیه نمی‌شود. علاوه بر این، دم اسب حاوی نیکوتین است و اگر در حال ترک سیگار هستید و یا از چسب نیکوتین استفاده می‌کنید، نباید این گیاه را مصرف نمائید. همچنین اگر دچار هر کدام از اختلالات زیر هستید استفاده از گیاه دم اسب توصیه نمی‌شود:
مصرف الکل، دیابت، کمبود پتاسیم، کمبود تیامین
مطالعات بالینی نشان می‌دهند که مکمل‌های ویتامین C (اسید اسکوربیک) خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند. با مصرف زیاد ویتامین C به صورت مکمل، دفع اگزالات از ادرار افزایش می‌یابد زیرا مقداری ویتامین C در بدن به اگزالات تبدیل می‌شود. نتایج یک مطالعه در کشور سوئد در مردان میان‌سال و سالمند نشان داد که احتمال ابتلا به سنگ کلیه در افرادی که مکمل ویتامین C مصرف می‌کنند دو برابر بیشتر از سایرین است. بااین‌حال، دریافت ویتامین C از منابع طبیعی مانند لیمو و مرکبات با خطر سنگ کلیه مرتبط نیست.
این یک اشتباه رایج است که در عموم مردم وجود دارد این است که باید مصرف کلسیم خود را کاهش دهید تا خطر تشکیل سنگ‌های کلسیمی کمترشود. این تصور نادرست است و بالعکس، رژیم غذایی غنی از کلسیم نهتنها مضر نیست بلکه در پیشگیری از ایجاد سنگ‌های کلسیمی نیز مؤثر است.
در یک مطالعه بالینی با هدف بررسی رژیم غذایی و تأثیر آن بر تشکیل سنگ کلیه نشان داد، احتمال بروز سنگ کلیه در افرادی که در رژیم غذایی خود روزانه ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم مصرف می‌کنند نسبت به افرادی که روزانه ۴۰۰ میلی‌گرم کلسیم مصرف می‌کنند، کمتر است. کلسیم مقدار ورودی اگزالات غذایی به ادرار را کاهش می‌دهد و از این طریق بار سنگینی را از کلیه‌ها برمی‌دارد.
محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست منابع غذایی غنی از کلسیم هستند. برای بزرگ‌سالان، مقدار توصیه‌شده روزانه کلسیم ۱۰۰۰ میلی‌گرم در روز است. بااین‌حال، برای زنان بالای ۵۰ سال و مردان بالاتر از ۷۰ سال، ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز توصیه می‌شود.